یکی از ابعاد مهم تربیتی در دین مبین اسلام که مورد توجه و سفارش واقع شده، اهمیت تربیت دختران در جامعه اسلامی است. چرا که دختران مادران آینده‌ی یک جامعه بوده که تربیت نسل جدید در گرو تربیت درست آنها خواهد بود.
بخش اعظم اهمیتی که اسلام برای زنان قایل شده، در رابطه با جنبه مادری آنهاست. اسلام به زنان اهمیت می‌دهد و برای رشد و تربیت آنها توصیه می‌کند تا آنان بتوانند نسلی شریف بپرورانند. از این رو، بنابر جایگاه والای نقش مادری در نظام آفرینش و وظایف و مسئولیت‌های مهم او، تربیت دختران برای ایفای این نقش از ضرورتیَ خاص برخوردار است.[1]
در این مقاله سعی داریم به جایگاه دختران از نگاه اسلام اشاره کرده و اهمیت تربیت آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
بخش اعظم اهمیتی که اسلام برای زنان قایل شده، در رابطه با جنبه مادری آنهاست. اسلام به زنان اهمیت می‌دهد و برای رشد و تربیت آنها توصیه می‌کند تا آنان بتوانند نسلی شریف بپرورانند. از این رو، بنابر جایگاه والای نقش مادری در نظام آفرینش و وظایف و مسئولیت‌های مهم او، تربیت دختران برای ایفای این نقش از ضرورتیَ خاص برخوردار است.[1]
در این مقاله سعی داریم به جایگاه دختران از نگاه اسلام اشاره کرده و اهمیت تربیت آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
جایگاه دختران از نگاه اسلام
در عصر کنونی که جاهلیت با چهره جدید و مدرن رخ نموده است و جامعه غربی، اوج تحقیر و بهره کشی از زنان و دختران را به عنوان الگو معرفی کرده و تلاش می کند با قانونمند کردن ضد ارزش های خود برای جوامع دیگر، ارزشهای اسلامی را خدشه دار سازد، توجّه به جایگاه دختران در سخن و سیره معصومین علیهم السلام از اهمیت بسیاری برخوردار است.
اسلام جایگاه خاص و والایی را برای زنان و دختران در نظر گرفته است. در قالب روایات از دختران با عنوان حسنه یاد شده[2]که هر کس از وجود آن بهره‌مند است از یاری خدا و آمرزش او برخوردار بوده و برکت در زندگی‌اش فراوان خواهد بود[3] و رحمت خدا از آسمان بر خانه‌ای که دختر در آن باشد نازل می‌شود و فرشتگان الهی برای زیارت، در چنین خانه‌ای رفت و آمد می‌کنند و در هر شبانه‌روز برای پدران آنها، عبادت یک سال نوشته می‌شود.[4]
در روایتی از رسول خدا(ص) در باب ارزشِ داشتنِ فرزند دختر آمده است: « خوب فرزندانی هستد دختران مخدره. هر کس یک نفر از آنها نزد او باشد خداوند او را سپری از آتش قرار می دهد و کسی که دو دختر داشته باشد خداوند به این سبب او را داخل بهشت می کند و هر کس سه دختر داشته باشد و یا همانند آن خواهر نزد او باشد جهاد و صدقه از او برداشته شده است».[5]
در اهمیت جایگاه دختران در اسلام همین بس که در کتاب‌های روایی اصیل شیعه، بخش‌های جداگانه‌ای درباره دختران و جایگاه آنان آمده است.
برای نمونه، در کتاب شریف کافی، بابی درباره فضیلت دختران و یا در کتاب شریف وسائل الشیعه، بابی درباره مستحب بودن طلب دختر از خداوند و تکریم دختران و دل‌سوزی و محبت بیشتر به دختران در مقایسه با دیگر فرزندان و... وارد شده است که این خود نشان دهنده توجه والای اسلام به دختران است.
یکی از حرکتهای مهم و انقلابی در اسلام، مبارزه با یک سنت جاهلی به نام زنده به گور کردن دختران بود که بین مردم قبل از اسلام امری عادی تلقی می‌شد و با برخورد و عکس العمل شدید اسلام مواجه گردید. به طوری که در چند جای قرآن این حرکت جاهلی با شدت محکوم و از مظلومیت و معصومیت دختران دفاع شد.
قرآن کریم در سوره نحل، خشم مردم از داشتن دختر و زنده به گور کردن آنها توسط پدرانشان را این‌گونه بازگو می‌نماید: «هرگاه به یکی از آنها بشارت دهند دختری نصیب تو شده، چهره اش (از فرط ناراحتی) سیاه می‌شود و آکنده از خشم می‌گردد. از قوم و قبیله خود متواری می‌گردد (و نمی‌داند) آیا او را با قبول ننگ، نگهداری و یا در خاک پنهانش کند»[6].
اسلام جایگاه خاص و والایی را برای زنان و دختران در نظر گرفته است. در قالب روایات از دختران با عنوان حسنه یاد شده[2]که هر کس از وجود آن بهره‌مند است از یاری خدا و آمرزش او برخوردار بوده و برکت در زندگی‌اش فراوان خواهد بود[3] و رحمت خدا از آسمان بر خانه‌ای که دختر در آن باشد نازل می‌شود و فرشتگان الهی برای زیارت، در چنین خانه‌ای رفت و آمد می‌کنند و در هر شبانه‌روز برای پدران آنها، عبادت یک سال نوشته می‌شود.[4]
در روایتی از رسول خدا(ص) در باب ارزشِ داشتنِ فرزند دختر آمده است: « خوب فرزندانی هستد دختران مخدره. هر کس یک نفر از آنها نزد او باشد خداوند او را سپری از آتش قرار می دهد و کسی که دو دختر داشته باشد خداوند به این سبب او را داخل بهشت می کند و هر کس سه دختر داشته باشد و یا همانند آن خواهر نزد او باشد جهاد و صدقه از او برداشته شده است».[5]
در اهمیت جایگاه دختران در اسلام همین بس که در کتاب‌های روایی اصیل شیعه، بخش‌های جداگانه‌ای درباره دختران و جایگاه آنان آمده است.
برای نمونه، در کتاب شریف کافی، بابی درباره فضیلت دختران و یا در کتاب شریف وسائل الشیعه، بابی درباره مستحب بودن طلب دختر از خداوند و تکریم دختران و دل‌سوزی و محبت بیشتر به دختران در مقایسه با دیگر فرزندان و... وارد شده است که این خود نشان دهنده توجه والای اسلام به دختران است.
یکی از حرکتهای مهم و انقلابی در اسلام، مبارزه با یک سنت جاهلی به نام زنده به گور کردن دختران بود که بین مردم قبل از اسلام امری عادی تلقی می‌شد و با برخورد و عکس العمل شدید اسلام مواجه گردید. به طوری که در چند جای قرآن این حرکت جاهلی با شدت محکوم و از مظلومیت و معصومیت دختران دفاع شد.
قرآن کریم در سوره نحل، خشم مردم از داشتن دختر و زنده به گور کردن آنها توسط پدرانشان را این‌گونه بازگو می‌نماید: «هرگاه به یکی از آنها بشارت دهند دختری نصیب تو شده، چهره اش (از فرط ناراحتی) سیاه می‌شود و آکنده از خشم می‌گردد. از قوم و قبیله خود متواری می‌گردد (و نمی‌داند) آیا او را با قبول ننگ، نگهداری و یا در خاک پنهانش کند»[6].
اهمیت تربیت دختران در اسلام
هدف از تربیت دختران در اسلام، علاوه بر خودسازی و پرورش باورهای دینی، آشنایی آنان با مهارت‌ها و شیوه‌های زندگی است تا در زندگی آینده‌شان به عنوان یک همسر، مادر و شهروند موفق جامعه اسلامی نقش‌آفرینی نمایند.[7]
از همین روی اسلام توصیه‌های مهمی در این زمینه دارد که در بخش دوم مقاله به مهمترین آنها اشاره می‌نماییم:
از همین روی اسلام توصیه‌های مهمی در این زمینه دارد که در بخش دوم مقاله به مهمترین آنها اشاره می‌نماییم:
پی‌نوشت:
1.حاجی ده‌آبادی و جعفری، «مسائل تربیتی دختران از منظر قرآن و روایات»، فصلنامه بانوان شیعه، زمستان 1387، ش18
[2]. ، کافی ، محمد بن یعقوب کلینی، ج ۶، ص ۶
[3]. مستدرک الوسائل، محدث نوری، حدیث 17702
[4] . همان، حدیث 17709
[5]. بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج ۱۰۱، ص ۹۱
[6] نحل، 58 و 59
[7]. داوودی، سیره تربیتی پیامبر و اهل‌بیت:، ج 2، ص 34