بیان خلاق، یعنی کودکان یاد بگیرند با روشهای گوناگون و با استفاده از لحن، صدا، حرکت دست، چشم و غیره خودشان را توضیح داده و یا اینکه در مورد موضوعات مورد علاقه شان صبحت کنند و بتوانند از ایده خود دفاع کنند. دفاع از ایده های خود، یعنی توانایی بیان و شفاف خود و نترسیدن از اینکه مورد سوءاستفاده و تمسخر قرار گیرند.
در کلاسهای درس باید زمینه ای فراهم شود تا کودکان تک تک در مورد مسائل مورد علاقه اشان صحبت کنند و نظریات خود را پیرامون آن بسط دهند. آنچه در بیان خلاق مهم است آموزش قاطعیت به کودکان است. قاطعیت یعنی داشتن صراحت لهجه و خودباوری که زمینه را برای شکوفایی فرد مهیا می سازد. قاطعیت هرگز به معنای بروز رفتارهای پرخاشگرانه نیست، بلکه به معنای ایجاد فرصت برای کودکان است که از حالت انفعال خارج شده و نقش فعال، مثبت و پویا در محیط بیابند. بچهها هر قدر صریح تر خود را بیان کنند، احساس خوب تری از حضورشان خواهند داشت. باید به بچهها تأکید شود که هر روز بخشی از آرزوهای تمایلات و خواسته هایشان را به کلاس معرفی کنند. اینکه همه کودکان در کلاس حرف بزنند و به طور مرتب از خود به خوبی یاد کنند، این کار باعث تقویت ارزش های انسانی در آنها خواهد شد. یکی از فنون ایجاد بیان خلاق در کودکان توجه به انگیزه ها و تمایلات در شخصیت افراد است. اگر انگیزه های مثبت را در افراد از کار بیندازیم، آن فرد از لحاظ انسانی سقوط خواهد کرد.
انسان موجودی است که با انگیزه های بالایی متولد می شود و نیاز است که این انگیزه ها در افراد شعله ور شود، در آن صورت هیجان زندگی کردن در آنها تقویت شده و راه برای موفقیت و پیروزی آنها پیدا خواهد شد. توجه به انگیزه ها یعنی مقابله با موجهای منفی که ممکن است فرد را با خودسانسوری یا تحریف مواجه سازد. نکته مهم در این حوزه پایین آوردن سطح تعارضات در محیط و افزایش باورهای هر فرد به تواناییهایش می باشد. یعنی معلم خلاق و یا حتی والدین هم باید محیط را برای خودشکوفایی و پذیرش درک دیگران، فراهم سازند و هم باید به خود بچهها این باور و اعتماد را تزریق کنند که آنها به دنیا آمده اند تا تغییری شگرف و عظیم در جهان ایجاد کنند. بچهها در کلاس یاد خواهند گرفت که شکست در زندگی وجود ندارد. شکست زمانی معنا پیدا می کند که ما علاقه ای به تجربه راههای بهتر نداشته باشیم آنچه در زندگی باعث ناراحتی و اندوه میشود به قول دکتر فرانکل مشکل بشر درد و رنج نیست، بلکه فقدان معنای زندگیست که باعث ناراحتیها میشود. بشر برای یافتن معنا در زندگی، یا باید خلاقیت، نوآوری و سازندگی کند و یا باید در زیبایی‌های طبیعت غوطه ور شود یعنی به علم یا هنر پناه ببرد و اگر به خاطر محرومیت، نمی تواند هیچ یک از این دو کار را انجام دهد، می تواند مانند زندانیان با پذیرفتن درد و رنج به زندگی خود معنا بخشد» (شولتز، ۱۳۸۵: ۱۷۲-۱۵۰).اولین اقدامی که معلم باید در کلاس انجام دهد پایین آوردن سطح استرس بچهها، ایجاد ذهن آرام، دعوت به سکوت و آرامش است. به این تعبیر ما چارهای جز دادن این آگاهی به بچهها نداریم که زندگی یک بازی حرفه ای و هنرمندانه است که نیاز به بازیگران حرفه ای دارد. معلمها در کلاسها وظیفه خطیر آموزش بازیگر فعال شدن را دارند و باید به دانش آموزان یاد بدهند که بهترین بازیها را در زمین زندگی انجام دهند. چون به این تعبیر ما یا در دنیای وانفسای امروز گم میشویم و یا اینکه باید با خلاقیت خود را نجات می دهیم و مطمئنا راه سومی وجود نخواهد داشت.
تقویت خودباوری
یکی از روشهای مؤثر برای تقویت خودباوری و ایجاد پویایی ذهنی در کودکان شروع متفاوت در کلاس های درس است. اولین اقدامی که معلم باید در کلاس انجام دهد پایین آوردن سطح استرس بچهها، ایجاد ذهن آرام، دعوت به سکوت و آرامش است. سپس وقتی معلم و بچهها به یک احساس خوب و امن از حضور در محیط رسیدند؛ می توان درس را با شیوه ای متفاوت شروع کرد. مثلا می توان شرایطی ایجاد کرد و از یک هنرپیشه با خواننده معروف و محبوب دعوت کرد و معلم ناگهان با ورود این هنرپیشه محبوب، بچهها را شگفت زده کند. سپس می توان از این هنرپیشه با هنرمند گرامی خواست آن روز را در کلاس مثل سایر بچهها و معلم ها به درس و آموزش بپردازد. این روش باعث می شود اولا بچهها احساس خوشحالی و شادی از بودن و حضور در کلاس کنند، دوم اینکه اگر هنرپیشه شروع به راه رفتن در کلاس کرده و با بچهها ارتباط برقرار کند، زمینه ای برای بیان و ارائه ارتباط مثبت پدید آید. یکی دیگر از اقدامات مؤثر این است که معلم CD یا برنامه ای جذاب را روی لپ تاپ خود ذخیره کرده و درس را با آن آغاز کند. در این روش معلم می تواند در CD به عنوان نمونه از مردی که آدامس هلیوم می جود و با باد کردن آن در آسمان پرواز می کند به اهمیت و نقش گاز هلیوم بپردازد. و یا می توان با یک نمایش عروسکی مهیج و شاد بچهها را وادار به واکنش در برابر محیط کند.منبع: جامعه‌شناسی نخبه‌پروری، مهرداد ناظری، چاپ دوم، نشر علم، تهران 1396