حقایقی اجمالی درباره‌ی پیاز
مصرف پیاز به سالیان بسیار دور بازمی‌گردد. مصریان باستان پیاز را می‌پرستیدند و از آن در تشریفات تدفین استفاده می‌کردند.پیاز دارای خواص بسیاری است؛ مثلا در کاهش خطر چاقی مفرط، بیماری‌های قلبی و سرطان نقش دارد.
پیاز حاوی آنتی‌اکسیدان، ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
شیوه‌ی مصرف و استفاده از پیاز در رژیم غذایی بسیار متنوع و ساده است و می‌توان به روش‌های مختلفی از آن در پخت غذا استفاده کرد.
بزرگ‌ترین پیازی که در کتاب گینس ثبت شده است، وزنی نزدیک به ۵ کیلوگرم دارد.
مزیت‌های پیاز
مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات نقش مهمی در حفظ سلامت و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات مختلف دارد. مطالعات بی‌شماری نشان از مزایای پیاز و سایر گیاهان مشابه آن در رفع و درمان بیماری‌هایی نظیر سرطان و دیابت و جلوگیری از مرگ‌ومیر دارند. چنین گیاهانی به بهبود سلامت ظاهری، افزایش انرژی، بهبودبخشی وضعیت موها و کاهش وزن نیز کمک می‌کنند.
۱. سرطان
مطالعات بسیاری درمورد تأثیر پیاز در درمان سرطان‌های مختلف به‌ویژه سرطان روده‌ی بزرگ و سرطان معده صورت گرفته است. اثرات مثبت پیاز در درمان انواع سرطان‌ها، ناشی از وجود ترکیبات آلی گوگرد است.مکانیزم اصلی پیاز در جلوگیری از بروز سرطان هنوز مشخص نیست، اما فرض بر این است که پیاز مانع از رشد تومورها و جهش‌زایی می‌شود؛ درضمن این گیاه از تشکیل رادیکال‌های آزاد نیز جلوگیری می‌کند. از سایر خواص پیاز می‌توان به خواص آنتی اکسیدانی آن اشاره کرد. پیاز منبعی غنی از ویتامین c و آنتی‌اکسیدان است. این منابع، مانع از شکل‌گیری رادیکال‌های آزادی می‌شوند که در ایجاد سرطان نقش دارند.
سرطان روده‌ی بزرگ
مقدار زیاد فیبر موجود در میوه‌ها و سبزیجات، باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان روده می‌شود. براساس پژوهشی که در زمینه‌ی مصرف پیاز و نقش آن در کاهش خطر ابتلا به سرطان انجام شده است، مصرف پیاز بیش از ۷ مرتبه در هفته باعث کاهش خطر سرطان روده‌ی بزرگ خواهد شد.
سرطان پروستات
در برخی از تحقیقات رسمی، مطالعاتی درمورد ارتباط مصرف گیاهان سیری با سرطان پروستات صورت گرفت که در آن مشخص شد، مردانی که بیشتر از گیاهان سیری نظیر پیاز استفاده می‌کنند، به میزان کمتری در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند.
سرطان مری و معده
مصرف مداوم سبزیجات رده‌ی سرده (سیری)، باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان معده و مری می‌شود. مطالعات انجام‌شده روی انسان‌ها و حیوانات، نشان می‌دهند که مصرف پیاز و گونه‌های مشابه آن به جلوگیری از ایجاد تومور کمک می‌کنند.
۲. خواب و خُلق
فولات موجود در پیاز باعث کاهش افسردگی می‌شود. اسید آمینه‌ی هوموسیستئین مانع از رسیدن خون و سایر مواد مغذی به مغز می‌شود، اما فولات از تشکیل این مواد جلوگیری می‌کند. مقدار زیاد هوموسیستئین از تشکیل هورمون‌های خوبی نظیر نوراپی‌نفرین، دوپامین و سرتونین که برای بهبود خلق‌وخو لازم هستند نیز جلوگیری می‌کند. این هورمون‌ها علاوه‌بر بهبود خلق‌وخو روی اشتها و خواب نیز تأثیر مثبتی دارند.
۳. پوست و مو
از سایر خواص پیاز می‌توان به میزان بالای ویتامین c اشاره کرد. ویتامین c در تولید و ایجاد کلاژن شرکت دارد. کلاژن در تشکیل ساختار پوست و مو نقش دارد.
۴. سلامت قلب
پیاز باعث کاهش فشار خون و خطر حمله قلبی می‌شود. سولفور موجود در پیاز نقش داروهای کاهش‌دهنده‌ی فرایند انعقاد خون را بازی می‌کند. نتایج مطالعات انجام‌شده روی حیوانات نیز نشان‌دهنده‌ی اثرات مثبت پیاز در کاهش فشار خون بوده است. البته مطالعات انسانی بیشتری برای اثبات این موضوع لازم است. علاوه‌بر این، پیاز در کنترل میزان کلسترول نیز مفید است، چرا که باعث افزایش اوکسی‌لیپین (که به تنظیم سطح چربی خون و کلسترول کمک می‌کند) می‌شود.کوئرسِتین موجود در پیاز هم به جلوگیری از تولید لخته در رگ‌های خونی کمک می‌کند. به همین خاطر از خطر سکته‌ی مغزی و قلبی کاسته می‌شود. البته بیشتر تحقیقات دراین زمینه روی حیوانات انجام شده‌اند و برای قطعی شدن آنها به بررسی‌های بیشتر روی انسان نیاز است.
۵. خواص ضدالتهابی
سولفور موجود در پیاز خاصیت ضدالتهابی دارد. کوئرستین پیاز نیز باعث آرام شدن دریچه‌های هواییِ ماهیچه‌ها می‌شود و ممکن است که موجب خلاصی از علائم آسم شود.
۶. تقویت سیستم ایمنی
پُلی‌فِنول موجود در پیاز مانند آنتی‌اسیدان عمل می‌کند؛ یعنی از بدن دربرابر رادیکال‌های آزاد محافظت مینماید. همین موضوع در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد. کوئرستین نیز به کاهش واکنش‌های آلرژیک کمک می‌کند، زیرا از تولید هیستامین در بدن جلوگیری مینماید. هیستامین باعث عطسه، آبریزش بینی و چشم و خارش می‌شود.
۷. کمک به هاضمه
فیبر موجود در پیاز نیز به گوارش کمک می‌کند. پیاز حاوی نوع خاصی از فیبر محلول است که اولیگوفروکتوز نام دارد. این فیبر به رشد باکتری‌های مفید روده کمک می‌کند. نتایج برخی از تحقیقات حاکی از تأثیر این فیبر در جلوگیری از برخی از انواع اسهال و درمان آنهاست. مواد شیمیایی گیاهی موجود در پیاز که رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برند، باعث کاهش خطر زخم معده نیز می‌شوند.
۸. تقویت تراکم استخوان در زنان مسن
مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مداوم پیاز باعث کاهش خطر شکستگی استخوان‌ها در زنان یائسه (یا در شرف یائسگی) می‌شود. زنانی که بیشتر پیاز مصرف می‌کنند، ۲۰ درصد کمتر از سایرین دچار مشکلات کاهش تراکم استخوان هستند.
۹. مواد مغذی پیاز
پیاز شامل مواد مغذی بسیار زیادی است. این ماده با وجود کالری بسیار کم، حجم زیادی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان را در خود جای داده است. ۱ لیوان پیاز خردشده تقریبا ۶۴ کالری انرژی، ۱۵ گرم کربوهیدرات، صفر گرم چربی و کلسترول، ۳ گرم فیبر، ۷ گرم قند، ۲ گرم پروتئین و بیش از ۱۰ درصد ویتامین c دارد. علاوه‌بر اینها، سرشار از ویتامین b۶ و منگنز است. از سایر خواص پیاز می‌توان به مقدار اندک کلسیم، آهن، فولات، منیزیم، پتاسیم، فسفر، آنتی‌اکسیدان‌های کوئرستین و سولفور اشاره کرد.
خطرات مصرف پیاز
خطر چندانی در مصرف پیاز وجود ندارد. اما مانند هر ماده‌ی مفید دیگر، مصرف بیش‌ازحد پیاز نیز می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. این گیاه می‌تواند مشکلاتی را برای افرادی که به آن حساسیت دارند ایجاد کند. برخی از این افراد با خوردن پیاز دچار قرمزی و خارش چشم‌ها می‌شوند و تماس پوست‌شان با پیاز آزاردهنده خواهد بود و برخی دیگر با مصرف آن ممکن است دچار تهوع و ناراحتی معده شوند. رژیم غذایی و الگوی مصرف مواد غذایی مهم‌ترین نقش را در جلوگیری از بیماری‌ها و کسب سلامت ایفا می‌کنند. به‌طور کلی نیز بهتر است به جای اینکه روی خوردن تنها یک ماده‌ی غذایی مفید اصرار داشته باشید، انواع مواد متنوع و مفید را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید.مصرف زیاد پیاز می‌تواند منجر به نفخ شود. مصرف پیاز به‌ویژه به‌شکل خام برای کسانی که دچار سوزش یا رفلاکس معده هستند اصلا توصیه نمی‌شود. مصرف زیاد پیازچه نیز می‌تواند موجب مداخله در کار داروهایی شود که فرایند انعقاد خون را کند می‌کنند. از آنجا که پیازچه حاوی مقدار زیادی ویتامین k است می‌تواند در کار داروهای نام‌برده دخالت کند. به‌طور کلی بهتر است که پیاز را به‌صورت تازه مصرف کنید؛ شاید پیاز برش‌خورده‌ای که در غذای ظهر استفاده کردید تازه به نظر برسد اما باز هم مانده است! نباید پیاز را برش بدهید و بعدا از آن استفاده کنید؛ در این صورت احتمال دارد که باکتری‌های سالمونلا و اشریشیا کلی وارد پیازتان بشوند. اگر هم پیاز را پوست کنده‌اید، آن را تا رسیدن زمان مصرف در ظرفی دربسته و درون یخچال نگهداری کنید.
مصرف پیاز در رژیم غذایی
سعی کنید از پیازهای سفت و خشک و تا حدودی بدون بو استفاده کنید. استفاده از پیاز بهترین روش برای طعم دادن به غذا بدون استفاده از نمک، چربی یا کالری اضافی است. پیاز عضو جدانشدنیِ تمامی آشپزخانه‌هاست و طعم آن با بیشتر غذاها هماهنگی دارد. پیاز در انواع سالادها، سُس‌ها و ساندویچ‌ها استفاده می‌شود و طعم آنها را دلپذیر می‌کند. پیاز در برخی از غذاها نیز به‌عنوان ماده‌ی تشکیل‌دهنده‌ی اصلی به کار می‌رود. این گیاه در غذاهای مختلف به‌صورت سرخ‌شده، پخته یا کبابی استفاده می‌شود.
چرا پیاز باعث سرازیر شدن اشک چشم می‌شود؟
پیاز به ایجاد اشک درهنگام پوست کندن و بریدن شهرت دارد. این ویژگی به‌خاطر وجود ماده‌ای موسوم به سین-پروپنتیال-اس-اکسید است. این گاز، مایعی ترکیبی است که به‌عنوان عامل لاکریمِیتوری (عامل ایجاد اشک و سوزش چشم) شناخته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که امکان تولید پیازهایی که از خاصیت لاکرومیتوری (Lachrymatory) بی‌بهره‌اند، وجود دارد. این کار با سرکوب ژن تولیدکننده‌ی لاکریمیتوری و افزایش تیوسولفانات میسر می‌شود.
تیوسولفانات، مسئول ایجاد طعم پیاز تازه است و به ترکیباتی تبدیل می‌شود که خواص ضد پلاکت و هیپولیپیدمیک دارند. کاهش آلی‌ایناز نیز باعث تشکیل پیازهایی بدون خاصیت لاکریمیتوری می‌شود که البته می‌تواند موجب
تغییر طعم و برخی از خواص آنها شود. چند راه برای جلوگیری از ایجاد اشک درحین پوست کندن پیاز وجود دارد:
پیاز را در ظرفی پر از آب پوست بکنید تا گاز آن در آب پخش شود و شما را تحت تأثیر قرار ندهد.
استفاده از هواکش، هود آشپزخانه یا حتی باز کردن پنجره‌ها برای جریان پیدا کردن هوای آزاد نیز می‌تواند مانع از جاری شدن اشک‌ها شود.
در کنار شیر آب باز یا بخار شروع به پوست کندن پیاز کنید تا گاز آن چشم‌هایتان را آزار ندهد.
پیش از پوست کندن یا خرد کردن پیاز آن را به مدت ۳۰ دقیقه در مکان خنکی مثل فریزر قرار دهید.
تاریخچه‌ی پیاز
ریشه‌ی پیاز به آسیای مرکزی، یعنی ایران کنونی و پاکستان بازمی‌گردد. احتمالا، انسان‌های اولیه پیش از کشف کشاورزی از پیازهای وحشی تغذیه می‌کردند. پیازها از اولین محصولات زراعی بوده‌اند. در حدود ۵ هزار سال پیش نیز در باغ‌های چینی پیاز کشت می‌شد. در قدیمی‌ترین کتب هندی مربوط به دوره ی ودایی نیز اثری از پیاز دیده می‌شود. در قرن ششم پیش از میلاد، پزشکی به نام چاراکا سان‌هیتا خواص پیاز را به‌عنوان دارویی مُدِر که برای معده، قلب، چشم‌ها و مفاصل مفید است، معرفی کرد.در متون بازمانده از سومریان نیز که مربوط به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است، نشانه‌هایی از کشت پیاز دیده می‌شود. ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح نیز مصریان پیاز می‌کاشتند. مصریان پیاز را می‌پرستیدند و به‌خاطر ساختار ظاهری لایه‌لایه آن، این خوراکی را نماد جاودانگی می‌دانستند. روی مقبره‌ها و دیوارهای اهرام مصر باستان، نقاشی‌هایی از پیاز دیده می‌شود.
آنها به‌همراه مومیایی‌هایشان نیز پیاز دفن می‌کردند و برخی از مطالعات نشان می‌دهند که در آن زمان باورها بر این بوده است که وجود پیاز با بوی تند و خواص جادویی خود باعث می‌شود تا مرده دوباره نفس بکشد. از پیاز در انجیل نیز یاد شده است. در انجیل به ماجرای خروج یهودیان از مصر و وقایع آن اشاره می‌شود. در بخشی از این نوشتار عنوان می‌شود که یهودیان پس از آوارگی در بیابان به‌یاد خاطرات خود در مصر و فراوانی ماهی، خیار، هندوانه، تره فرنگی، پیاز و… می‌افتند.
یونانیان نیز از پیاز برای تقویت ورزشکاران در المپیک بهره می‌بردند. قبل از مسابقات، ورزشکاران پیاز زیادی می‌خوردند، آب آن را می‌نوشیدند و روی بدن خود نیز می‌مالیدند. رومیان باستان نیز پیاز بسیاری مصرف می‌کردند. دیوسکوریدس یکی از پزشکان روم باستان بود که مزایای فوق‌العاده‌ی پیاز را کشف کرده بود. پلینی بزرگ، طبیعی‌دان رومی نیز معتقد بود که پیاز به درمان ضعف بینایی چشم، خواب نامناسب، زخم‌های دهانی، گاز گرفتگیِ سگ، درد دندان، اسهال خونی و کمردرد کمک می‌کند. پلینی در نوشته‌های خود به شهر قدیمی پُمپئی در ایتالیا نیز اشاره می‌کند و از وجود پیاز و کلم در این شهر خبر می‌دهد. در کاوش‌هایی که در زمین‌های این شهر ویران‌شده صورت گرفت نیز اثراتی از وجود پیاز دیده شده بود.
در قرون وسطی نیز ۳ مورد از اصلی‌ترین مواد غذایی اروپایی‌ها پیاز، نخود و کلم بوده است. از پیاز برای از بین بردن سردرد،ریزش مو و مارگزیدگی استفاده می‌شد. همچنین پیاز را به‌عنوان کرایه یا هدیه‌ای برای عروسی تقدیم می‌کردند. مهاجران نیز در کشتی می‌فلاور پیاز حمل می‌کردند و دریافتند که اهالی آمریکای لاتین از پیازهای وحشی به‌صورت خام یا پخته، به‌عنوان چاشنی یا سبزی استفاده می‌کنند و برای درست کردن شربت یا ضماد، رنگ کردن اشیاء مختلف و حتی به‌عنوان اسباب‌بازی نیز به سراغ آن می‌روند.
منبع: سایت چطور