مقصود از آیات تبشیری، آن دسته از آیات قرآن کریم است که در آن، خداوند به بندگان خود بشارت نعمتهایی را داده است که در آینده به دست خواهند آورد؛ نعمتهایی چون عفو و بخشش الهی، مراتب گوناگون بهشتیان، اطمینان و آرامش، نظر به وجه الله، همنشینی با انبیای الهی، شهدا، صدیقین، صالحان، مراتب گوناگون بهشتیان، نعمت های بهشتی چون: حوریان بهشتی، انواع میوه ها، نهرهایی از عسل و شیر، مناظری زیبا و دلکش، چهره های دلربای مؤمنان، و خلاصه، نعمت هایی که نه چشمی تاکنون آن را دیده و نه گوشی شنیده است. در برابر، آیات انذار آنهاست که خداوند با آن آیات بندگانش را به انواع عذاب ترسانده و هشدار داده است. به همین مناسبت، خداوند متعال پیامبران خود، به ویژه پیامبر بزرگوار اسلام نه و خود قرآن کریم را بشیر و نذیر معرفی کرده است (1).
البته این نعمتهای اخروی، نتیجه و حاصل عملکرد آنان در دنیاست. یکی از عواملی که منشأ خیر برای انسان است و او را در بهشت جاودان جای می دهد و در نعمتهای خدادادی آن غرق خواهد ساخت، خوش خلقی و نیکو رفتاری با دیگران، به ویژه اهل خانه است. خوش اخلاقی موجب می شود آستانه تحمل و ظرفیت انسان بالا رود در نتیجه، بر سختی ها و مرارت هایی که با زندگی دنیا همراه است، صبر کند. بی شک خداوند از همه اینها آگاه است و نظر رحمتی به آن خواهد داشت و به آن اجر و پاداشی درخور و شایسته خواهد داد. امام صادق (علیه السلام) از پیامبر گرامی اسلام درباره تأثیر خوش اخلاقی بر ورود مؤمنان به بهشت فرموده اند: مؤثرترین عامل ورود امت من به بهشت، رعایت تقوا و خوش اخلاقی است». . عن السکونی عن أبی عبد الله قال: قال رسول الله : أکثر مما تلج به أمتى الجنة تقوى الله و حسن الخلق)(2).بی شک چنین رفتاری در زندگی زناشویی برکات بسیاری برای ایشان و همه اعضای خانواده و نیز جامعه دارد. چنان که در آغاز ورود به این بحث اشاره کردیم، بررسی همه جانبه همه این برکات برای ما امکان پذیر نیست و به همین مقدار بسنده می کنیم.اکنون به برخی از برکات اخروی خوش اخلاقی و خوش رفتاری با همسر در آخرت اشاره می کنیم :
الف) پاداش صالحان: بخش هایی از حدیث شریف نبوی ، معروف به حدیث حولا را پیش تر بیان کردیم. در بخشی از آن حدیث، پیامبر اسلام در مقام توصیه های اخلاقی و وظایف همسری به حولا درباره همسرش، نخست به تحمل بالای همسر ایوب پیامبر اشاره فرمودند؛ اینکه ایشان در برابر آن همه سختی و مرارتی که در روزهای بیماری شوهرش به مدت هجده سال، آنهم تنها و تنها برای رضای حضرت حق متحمل شدند، صبر کردند. سپس خطاب به حولا فرمودند:
ای حولا، سوگند به خداوندی که مرا به حق به پیامبری و رسالت مبعوث فرمود، هر زنی که در سختی ها و راحتی های شوهرش صبر و تحمل داشته باشد و از خواسته ها و فرمان های شوهرش پیروی کند، خداوند او را در قیامت با همسر ایوب پیامبر علیه محشور خواهد کرد.
سپس حضرت در پاسخ به حولا درباره وظیفه شوهر مقابل زن و تحمل و بردباری او هنگام سختی ها و مرارت های زندگی با همسرش فرمودند: برادرم جبرئیل پیوسته درباره رعایت حقوق زنان به من سفارش می کرد؛ تا جایی که من گمان کردم که مرد در مقابل رفتارهای همسرش، حتی حق گفتن «اف» را نخواهد داشت. او (جبرئیل) به من خبر داده: «ای محمد، درباره زنان از خدا بترس، چراکه آنان پناهندگان و... امانات خداوند نزد شمایند. به همین سبب، بر ذمه شما حقوق واجبی دارند... . بنابراین، به آنها مهر و شفقت داشته باشید و کدورت ها را از دل های آنان دور کنید تا در کنار شما قرار گیرند.... بر آنان سخت نگیرید و از ایشان خشمناک نشوید...».
همچنین پیامبر خاتم درباره اجر و پاداش همسرانی که در برابر بداخلاقی های همسرشان بردبار باشند فرموده اند: هر مردی که بر بدخلقی همسرش صبر پیشه کند، پروردگار پاداشی را که به حضرت داوود به سبب صبرش در برابر بلایا و مصیبت هایش داده، به وی عطا خواهد کرد. هر زنی که بر بدخلقی شوهرش بردبار باشد، خداوند به وی اجر و پاداشی مانند پاداشی که به آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) داده بود، عطا خواهد کرد. (3).
این سخنان، توصیه ها و سفارش های اخلاقی و حقوقی، زمانی محقق و عملی می شود که زن و شوهر، نخست بستر و زمینه ای مناسب از اخلاق و رفتاری نیک و پسندیده را در ارتباط زناشویی خویش فراهم سازند. پس از آن، این توصیه های حکیمانه و تأثیرگذار محقق خواهد شد و در پی آن، رفتار زن و شوهر روز به روز بهتر خواهد شد. البته در چنین صورتی است که همسران از اجر و پاداش اخروی نزد خداوند بهره مند خواهند بود.
ب) پاداش روزه دار و جهادکننده در راه خدا: رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در بخش دیگری از این حدیث، به اجر و پاداش اخروی همسرانی اشاره کرده اند که در برابر سختی‌های زندگی و بداخلاقی های یکدیگر بردبارند: «ای حولا، هیچ زنی بدزبانی های همسرش را تحمل نمی کند و در برابر آن بردباری نشان نمی دهد؛ مگر آنکه خداوند در برابر هر کلمه ای که می شنود، اجر و پاداش روزه دار و جهاد کننده در راه خدا را به وی عنایت خواهد کرد».
ج) پاداش شهدا: پیش از این، در فرازی که درباره «پیشواز و بدرقه» داشتیم، روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) باز گفتیم که، صحابه‌ای از خوش اخلاقی ها و رفتارهای آکنده از عشق و علاقه همسرش با وی و انجام وظایف شوهرداری او نزد حضرت سخن گفت. حضرت درباره آن زن خوش اخلاق و وظیفه شناس فرمودند: بی شک، خداوند کارگزارانی دارد که همسر تو یکی از کارگزاران خداوند است و پاداشی برابر با نیمی از پاداش شهدا را دارد».؟
د) همنشینی با پیامبر در قیامت: حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم نقل کرده اند که فرمودند: نزدیک ترین جایگاه شما در روز قیامت به من از آن کسانی است که با اهل و عیال و خانواده اش خوش اخلاق باشد و وجودش برای آنان منشأ خیر باشد».
آنچه بیان شد، گوشه ای از آثار و برکات خوش اخلاقی و رفتار خوب با همسران بود. بی شک چنین رفتاری در زندگی زناشویی برکات بسیاری برای ایشان و همه اعضای خانواده و نیز جامعه دارد. چنان که در آغاز ورود به این بحث اشاره کردیم، بررسی همه جانبه همه این برکات برای ما امکان پذیر نیست و به همین مقدار بسنده می کنیم.
پی‌نوش‌ها:
- بقره، ۱۱۹؛ اسراء، ۱۰۵؛ فرقان، ۱: احزاب، 45، فتح، ۱۸ و...
- محمد بن یعقوب الکلینی الرازی، الکافی، ج ۲، ص ۱۰۰
- ابی محمد حسن بن ابی الحسن الدیلمی، أعلام الدین، ص۱۹؛ محمدبن علی بن بابویه الصدوق)، ثواب الأعمال، ص۲۸۷؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۷۳، ص۳۶۷