الف) خانواده
یکی از مهم ترین زمینه های ظهور بیماری در انسان، خانواده است. کودک، فطرتاً پاک و سالم به دنیا می آید، اما این خانواده است که روحیات و صفات خوب و بد خود را به کودک منتقل می کند. اگر پدر و مادر ترسو باشند، کودک نیز ترسو بار می آید و اگر شجاع باشند، کودک شجاع بار می آید و همین طور درباره صفات و رذایل اخلاقی دیگر.
ب) دوست
یکی از زمینه های بروز بیماری، دوست و همنشین است.پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
الْمَرْءُ عَلَی دِینِ خَلِیلِهِ وَ قَرِینِه[1]
انسان بر آیین دوست و همنشین خود است.
بسیارند کسانی که خود حریص، بخیل یا اهل گناه نبوده اند و در اثر معاشرت و دوستی با افراد فاسد، در مسیر فساد و گناه افتاده اند و لذا در روایات، دوستی با افراد فاسد نهی شده است. امام علی (ع) فرمود:
احْذَرْ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ وَ الْفُجَّارِ وَ الْمُجَاهِرِینَ بِمَعَاصِی اللَّه[2]
از مصاحبت افراد فاسق و فاجر و کسانی که آشکارا گناه می کنند بپرهیز.
ج) عیوب و گناهان
عیوب و گناهان از عواملی هستند که سبب بروز عیوبی دیگر می شوند؛ مثلًا خودبینی، موجب خودبزرگ بینی و خودبزرگ بینی موجب خودبرتربینی و خودبرتربینی موجب خودمحوری و خودپرستی می شود.
د) دنیاخواهی
گاهی اوقات، دنیاخواهی عامل بروز بیماری روحی در انسان است. امام علی (ع) فرمود:حُبُّ الدُّنْیا یوجِبُ الطَّمَع[3]
محبت دنیا موجب طمع می شود.
ه) محیط فاسد
محیط، نقش بسیار اساسی در ساخت یا تخریب شخصیت انسان دارد. زیرا محیطی که فساد مالی، اخلاقی و اعتقادی در آن وجود داشته باشد، با محیط سالم، بسیار تفاوت دارد. حضرت موسی، بنی اسرائیل را با شعار توحید از دست فرعونیان نجات داد. همین که آنها از رود نیل گذشتند و بت پرستان را دیدند، گفتند: «ای موسی! برای ما هم معبودی همچون معبود آنها قرار بده!»
و) عقده های روانی
بسیاری از رذائل اخلاقی، ریشه در کمبودهای شخصیتی دارد مانند: تکبر، حسادت، بخل و خودنمایی.البته ممکن است یک بیماری، عوامل و زمینه هایی مخصوص به خود داشته باشد که در بحث مربوط به هر بیماری به آن پرداخته شده است.
پی نوشت ها:
[1] . اصول کافى، ج 2، 375.
[2] . غررالحکم، ح 433.
[3] . غررالحکم، ح 380.
منبع: حوزه نت