مشکلات اضطرابی کودکان (قسمت چهارم)
علت اضطراب و دلشوره کودکان در کلاس درس چیست؟
یکی از دلایل مهم اضطراب در کلاس درس، نگرانی برای خانواده است. بسیاری از دانش آموزان خردسال، زمانی که در کلاس حضور دارند، نگرانند که در خانه چه می گذرد. چه بر سر ما در می آید، چه بر سر پدر می آید، نکند که بیرون بروند و به دلایلی برنگردند. پس خانه یکی از دلایل اضطراب و دلشوره در کودکان است. دومین دلیل، درس است. همیشه دانش آموزانی که درس خود را نخوانده اند یا تکالیفشان را انجام نداده اند، نسبت به دانش آموزانی که تکالیف خود را انجام داده و درس خود را خوانده اند، دلشوره بیشتری دارند و از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند.
 
برای بهبود کودکانی که در خواب حرف می زنند، می ترسند و با وحشت از خواب بیدار می شوند، چه کاری می توان انجام داد؟
عامل این رفتار ممکن است نوعی «صرع» باشد که در نتیجه آن کودکان گاهی دچار نوعی وحشت شبانگاهی می شوند و وحشت زده از خواب بیدار می گردند و به اطراف نگاه می کنند. شاید حرفهایی که می زنند شبیه هذیان باشد و دوباره بخوابند. در این موارد والدین باید با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنند.
 
با کودکانی که هنگام عصبانیت سر خود را به در و دیوار می کوبند، چگونه رفتار کنیم؟
کودکانی که سر و پیشانی خود را به در و دیوار می کوبند، می خواهند توجه مادر را به خود جلب کنند. اینها کودکان باهوشی نیستند. هوش کم در کودکانی که چنین رفتاری دارند، عامل بسیار مهمی است. کودکان هوشمند رفتارهای تطبیق یافته ای دارند. برای جلب توجه، رفتارهای نابهنجار از خودشان نشان نمی دهند. آنها تلاش می کنند به نوعی محبت دیگران را جلب کنند و به صورت منفی عمل نمی کنند. چنین رفتار آزاردهنده ای، هم در کودکانی که کمبود عاطفی دارند دیده می شود و هم در کودکانی که ضریب هوشی بالایی ندارند. نباید به کودکانی که دست به چنین رفتارهایی می زنند توجه کرد. باید نسبت به آنها بی اعتنا بود، اما در زمانهای دیگر باید به آنها محبت کرد و توجه نمود.
 
فرزندم نگران است که مبادا وقتی بزرگ شد، دزد بشود، چه اقدامی انجام دهم؟
باید با این کودکان صحبت کرد و دید که آیا با دوستانشان درباره چنین موضوع هایی صحبت کرده اند یا خیر؟ آیا رفتاری را در خودشان می بینند که نگرانشان ساخته است؟ معمولا این کودکان خانواده های سختگیری دارند و در فشار هستند. بنابراین باید سختگیری را کنار بگذاریم که در نتیجه فشارها کمتر خواهد شد. در عین حال باید دوستان فرزندمان را شناسایی کنیم و ببینیم که چه کسانی در کجا چنین حرفهایی می زنند که فرزندمان آنها را شنیده و نگران شده است.
 
با بچه هایی که یقه لباس خود یا بخش دیگری از لباس یا بدن خود را می جوند، چه باید کرد؟
بعضی از بچه ها، وقتی تنها می شوند یا حوصله شان سر می رود، با بازی کردن با اندامها و اعضای بدنشان خود را سرگرم می کنند. بنابراین بهتر است کودکان تنها و بدون برنامه نباشند.
 
این رفتار نشانه اضطراب است. هیجان کودک گاهی موجب می شود که انگشتان خود را به دهان ببرد یا یقه لباس خود را بجود. چنین کودکی را باید اغلب اوقات مشغول نگه داریم. می توان او را با کارهای هنری مشغول کرد که از انگشتان دست استفاده می شود و از اشیایی بهره گرفت که در موقع اضطراب و هیجان با آنها بازی کند. باید زمان بیشتری را صرف گفت وگو با این کودکان کنیم و از مشکلاتشان بیشتر مطلع شویم. ورزش کردن برای این کودکان بسیار مفید است و باعث می شود که هیجانات از طریق فعالیتهای جسمانی تخلیه شود.
 
با کودکانی که از تخلیه مدفوع خود می ترسند و از انجام این کار می پرهیزند، چه کنیم؟
کودکانی که دچار یبوست شده اند و عمل تخلیه مدفوع آنها با درد همراه بوده است، از این کار می ترسند و نسبت به آن واکنش نشان می دهند. راه حل این مشکل روان کردن روده های این کودکان است. بعضی از غذاها و ملین‌ها هم می توانند به روان کردن روده ها کمک کنند.
 
در صورتی که تخلیه مدفوع به راحتی انجام شود، کودک بر این ترس غلبه خواهد کرد. یک برنامه منظم نیز جهت تخلیه روده ها برای کودک لازم است. مثلا ده یا پانزده دقیقه بعد از خوردن غذا باید کودک را به دستشویی ببرند. در واقع باید به روده ها یاد بدهیم که در زمان خاصی برای تخلیه آماده باشند.
 
فرزندم خیلی ناآرام است و با وحشت صحبت می کند. مرا راهنمایی کنید!
در مواردی که فرزند نا آرام است، به ویژه هنگام حرف زدن، باید با کودک صحبت کنیم. گاهی کودکان به پدر و مادرشان نمی گویند که از چه می ترسند. بنابراین هنگامی که احساس کردیم در رفتار و کردار آنها اختلالاتی وجود دارد، حتما باید از یک مشاور کمک بگیریم. به این نکته هم باید توجه کنیم که خود پدر و مادر آرام هستند یا مضطرب و وحشتزده اند. این حالتها خیلی زود به کودک سرایت می کنند، که به آن سرایت روانی می گویند.
 
علت دروغ گفتن کودکان چیست؟
یکی از علت های دروغ گفتن کودکان، ترس است. علت دیگر آموختن از بزرگ ترهاست. می توان در این رابطه به کودک آموزش داد.
 
با کودکی که خیلی زودرنج است و هنگام جواب دادن به سؤال گریه می کند، چگونه رفتار کنیم؟
کودکی که زودرنج و بسیار حساس است، معمولا ارتباطاتش کم است و دوستان کمی دارد. برای از بین بردن زودرنجی و حساس بودن، باید ارتباطات او را گسترده تر سازیم. به این ترتیب که دوستان زیاد، ارتباط اجتماعی و مهارتهای خیلی زیادی داشته باشد. هر چه این مهارتها بیشتر باشد، تعداد دوستان افزایش یابد و ارتباطات گسترش یابد، این حساسیت کمتر می شود. کودکانی هم که خیلی زودرنج هستند و هنگام جواب دادن به سؤالهای والدین یا دیگران گریه می کنند، در این طبقه قرار می گیرند و باید ارتباطات آنها را گسترش دهیم.
 
منبع: پاسخ به والدین، دکتر سیما فردوسی، تهران: انتشارات صابرین، چاپ سیزدهم، 1394.
نسخه چاپی