امنیت، نعمت طلایی که قدر آن شناخته نشد
از جمله ضروری ترین شاخص های زندگی اجتماعی مسأله امنیت و آرامش است، نعمت بسیار ارزشمندی که برخی از جوامع علی رغم بهره مندی از آن متأسفانه زمینه کفران و نابودی آن را در جامعه فراهم می کنند، وبه نوعی خود و دیگران را از برکات فراوان آن محروم می سازند. در منابع روایی در خصوص بی توجهی به این نعمت این چنین بیان شده است: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص نِعْمَتَانِ مَکْفُورَتَانِ الْأَمْنُ وَ الْعَافِیَة؛[1] دو نعمت در معرض کفرانند امنیت و سلامتى.» نعمتی که هر چند انسان در زندگی خود قدر و جایگاه آن را نمی داند و شکر الهی آن را به جا نمی آورد، ولی اگر لحظه ای از زندگی انسان سلب شود، زندگی راحت را با چالش جدی مواجه می کند، در روایتی دیگر در خصوص ضرورت این نعمت این چنین آورده شده است: امام صادق (علیه السلام : (ثَلاثَةُ اَشْیاءَ یَحْتاجُ النّاسُ طُرّا اِلَیْها: اَلاَمْنُ وَ الْعَدْلُ وَالْخِصْبُ؛[2] سه چیز است که همه مردم به آنها نیاز دارند: امنیّت، عدالت و آسایش.»پازل چند وجهی امنیت
وقتی به دنبال ساخت پازل زیبای امنیت در جامعه هستیم باید به این مطلب توجه داشته باشیم که امنیت موضوعی چند وجهی است که ابعاد مختلفی از زندگی فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی، سیاسی و بین المللی جوامع انسانی را تشکیل می دهد، نباید نگاه به مسأله مهم امنیت همانند نگرش کاریکاتوری باشد که تنها یک وجه مسأله را بزرگنمایی کرده و از سایر ابعاد مرتبط با این مسأله غافل بود.مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام به «تأثیر تعیین کننده انسجام و وحدت ملی» در موفقیت های ۴ دهه اخیر اشاره کردند و فرمودند: باید از این تجربه موفق در اداره کشور استفاده کرد، البته وحدت منافاتی با اعلام مخالفت با سیاست های دستگاه ها ندارد، اما نباید در زمینه مسائل کلان در کشور کشمکش و بگومگو باشد. ایشان «دو قطبی شدن کشور» و «دو دستگی مردم» را تجربه ای خطرناک دانستندبه هم ریختن پازل امنیت اجتماعی
در همه ی جوامع اجتماعی همواره یکی از قطعات مهم پازل امنیت، رفاه اقتصادی بوده است، البته این دغدغه به حق در منابع روایی نیز مورد توجه و تأیید قرار داشته است.[3] از این رو جایگاه و اهمیت امنیت اقتصادی بر کسی پوشیده نیست، ولی اشتباه محاسباتی برخی افراد، در شیوه رسیدن به امنیت اجتماعی موجب می شود، نه تنها به خواست به حق و مورد انتظارشان دست نیابند، بلکه با رویکرد ساده اندیشانه موجب بهم ریختن گسل های امنیتی، در ابعاد امنیت فرهنگی، امنیت سیاسی و بین المللی، و امنیت اجتماعی و انتظامی می شوند. برای نمونه وقتی جنسی همچون بنزین و یا سایر اقلام مورد نیاز جامعه گران می شود، و یا اینکه جامعه در سرآشیبی رکود قرار می گیرد، برخی به ایجاد فتنه و آشوب، ضرب و جرح مأموران انتظامی و امنیتی روی می آورند و اماکن دولتی و بیت المال را تخریب می کنند، این رویکرد غلط می تواند هر جامعه ای را نه تنها از رفاه اقتصادی دور نماید، بلکه جامعه را در فتنه ای خطرناک قرار دهد.
خطای راهبردی بهم ریختن گسل های امنیتی
به هم ریختن گُسل های امنیتی توسط هر کس، خواه از ناحیه مسئولین و خواه از ناحیه مردم خطایی راهبردی و ویرانگر است که می تواند زمینه عملیاتی کردن طرح های شیطانی و خانمان برانداز در کشور باشد. خطایی راهبردی که آثار ویرانگر آن غیر قابل بخشش است.
1- به حاشیه رفتن مطالبات و مجال برای مفسدان
در دورانی که قوه قضایی با مدیریت جدید به دنبال مبارزه با مفسدین اقتصادی است، و سعی دارد جان تازه ای به کارگاه های تعطیل و نیمه تعطیل بدهد و فرصت را از مفسدان دانه درشت گرفته و سعی دارد که پول بیت المال را به جای خود باز گرداند، با متشنج شدن جامعه این مجال و فرصت نه تنها برای قوه قضایه پیدا نمی شود، بلکه موجب می شود مفسدان اقتصادی هنجار شکنی خود را در فضای غبار آلود آشوب پنهان نمایند.
2-دو قطبی شدن جامعه و از بین رفتن وحدت
یکی دیگر از تبعات خطرناک فعال کردن گسل های امنیتی و ایجاد آشوب های خیابانی، دو قطبی شدن جامعه و پراکندگی و از بین رفتن ابهت و انسجام اجتماعی است، موضوعی که باری تعالی خطرآن را به همگان متذکر شده و آحاد جامعه را از آن برحذر داشته است:«وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ؛[4] و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و کشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوکت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت کنندگان است!» برای مطالبه حقوق و دست یابی به اهداف، به جای فکر خام براندازی و برهم ریختن نظام اجتماعی، باید به دنبال وحدت و یکپارچی بود، چرا که در سایه اختلاف و ناهماهنگی و دو قطبی شدن جامعه بسیاری از قطعات مهم پازل امنیتی به هم خواهد ریخت.
خطر دو قطبی شدن جامعه در کلام رهبری
مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام به «تأثیر تعیین کننده انسجام و وحدت ملی» در موفقیت های ۴ دهه اخیر اشاره کردند و فرمودند: باید از این تجربه موفق در اداره کشور استفاده کرد، البته وحدت منافاتی با اعلام مخالفت با سیاست های دستگاه ها ندارد، اما نباید در زمینه مسائل کلان در کشور کشمکش و بگومگو باشد. ایشان «دو قطبی شدن کشور» و «دو دستگی مردم» را تجربه ای خطرناک دانستند و افزودند: در سال ۵۹، رئیس جمهور وقت جامعه را دو قطبی، و مردم را به دو دسته مخالف و موافق تقسیم کرد که نباید این تجربه تکرار شود. رهبر انقلاب اسلامی «فاصله گذاری واضح با دشمن» را زمینه‌ساز وحدت ملی دانستند و افزودند: مسئولان باید با دشمن خارجی و عوامل داخلی او فاصله گذاری جدی کنند. ایشان با یادآوری تجربه تلخ حوادث سال ۸۸ گفتند: در آن حوادث عده ای در خیابان ها به صراحت علیه اساس انقلاب و باورهای دینی شعار دادند و چون با آنها مرزبندی و فاصله گذاری نشد مشکلات ادامه یافت.[5]
3-خطر نفوذ تجزیه طلب ها
در فضای غبار آلود فتنه و برآشفتگی اجتماعی و مطالبه گری خشونت آمیز زمینه ورود و جولان تجزیه طلب های وابسته خارجی فراهم می شود، به طوری که مطالبات اقتصادی به فراموشی سپرده شده و خط آشوب های خیابانی رنگ ضد امنیتی و براندازی به خود می گیرد، موضوع خطرناکی که در سال های اخیر کم و بیش شاهد آن بوده ایم، بهترین رویکرد در این چنین فضایی جدا کردن خطر اعتراضات مسالمت آمیز با خشونت طلب های متحجر و افراطی است.پی نوشت ها:
[1]. الخصال، ج1، ص34، ح5.
[2]. تحف العقول، ص 320.
[3]. خصال ص 284 ، ح34. امام صادق (علیه السلام :(«خَمْسُ خِصالٍ مَنْ فَـقَـدَ واحِدَةً مِنْهُنَّ لَمْ یَزَلْ ناقِصَ العَیْشِ...؛پنج چیز است که هر کس یکى از آنها را نداشته باشد، همواره در زندگىاش کمبود دارد و کم خرد و دل نگران است: اول، تندرستى، دوم امنیت، سوم روزى فراوان، چهارم همراهِ همرأى. راوى پرسید: همراهِ همرأى کیست؟ امام فرمودند: همسر و فرزند و همنشین خوب و پنجم که در برگیرنده همه اینهاست، رفاه و آسایش است.»
[4]. سوره انفال، آیه 46.
[5]. خبر دیدار مسئولان نظام با رهبر انقلاب 22/03 /1396.