چیزی فراتر از لکنت طبیعی
زمانی که مادر تامی مطب دکتر را ترک کرد، با دقت فهرستی از روش‌های پیشگیرانه را - شبیه آنچه ذکر در قسمت قبل ذکر شد - خواند و بسیاری از پیشنهادات را به کارهای روزمره اش اضافه کرد. با این وجود، سال بعد لکنت زبان تامی بدتر و آشکارتر شد. بنابراین، او دوباره تامی را نزد دکتر آورد. حالا چهار سال از عمر تامی می‌گذشت. دکتر فکر کرد که شاید تامی به یک آسیب شناس گفتاری نیاز داشته باشد؛ ولی قبل از چنین توصیه ای، با مادر تامی درباره معیارهایی که در زیر می‌آید بحث و گفتگو کرد. این بحث به والدین کمک می‌کند که بین نارسایی عادی گفتار و الگوهای رفتاری که یک کودک را در معرض خطر مشکلات گفتاری آینده قرار می‌دهد، تمایز قائل شوند.نارسایی عادی
١. تکرار کردن تمام کلمات: «گربه را- گربه را- گربه را دیدم.»۲. مکث با اشاراتی چون اوم، آه و اوه: «گربه را اوم، اوم، اوم دیدم.»
٣. تکرار اولین صدا، فقط یک بار: «گربه را دیدم.»
نارسایی خطرناک
١. تکرار اولین صدا یا اولین بخش از یک کلمه: «گربه را -د د د. دیدم.»٢. مکث کردن برای بیش از یک ثانیه: «گربه را دی۔ دم.»
٣. اولین صوت تکرار نشود، ولی کشیده شود: «گربه را دددددیدم.»
تجربه نارسایی عادی گفتار معمولا برای کودکان ناآگاهانه است و نشانی از فشار روحی ندارد. زمانی که آنان به مسائل گفتاری واکنش نشان می‌دهند (معمولا این مسئله از اطرافیان ناشی می‌شود)، عمل لکنت زبان به عنوان یک عادت دائمی شکل می‌پذیرد. انجمن گفتار آمریکا، شش نشانه ارائه می‌دهد که زمان جدی شدن این مشکل و مراجعه به یک آسیب شناس گفتار را تعیین می‌کند:
١. لرزیدن ماهیچه‌های اطراف دهن و فک؛
۲. بالا رفتن و نازک شدن صدا در حین لکنت زبان؛
٣. تقلا و تنش در گفتار؛
۴. ساز و کارهایی چون چرخاندن چشم‌ها، پلک زدن و تکان‌های کوتاه و سریع سر که کودک می‌خواهد به کمک آنها بر لکنت زبانش فایق آید؛
۵. احساس ترس و ناراحتی، هنگام سخن گفتن؛
۶ اجتناب از یک کلمه ویژه یا روی هم رفته پرهیز از حرف زدن.
مادر تامی به تعدادی از این نشانه‌ها در الگوی گفتاری او پی برده بود. در ماه گذشته تامی هر وقت دچار لکنت زبان می‌شد، شروع به بستن چشم‌هایش و زمین زدن پاهایش بر روی کف اتاق می‌کرد. زمانی که مادرش او را وادار کرد در مورد چیزی در جلوی همکلاسی‌هایش صحبت کند، گریه کرد. او غالبا شروع به گفتن یک داستان برای مادرش می‌کرد ولی زمانی که فکر می‌کرد ممکن است در بیان داستان دچار لکنت زبان شود، مکث کوتاهی می‌کرد و به طرف اتاقش می‌دوید. تامی از لکنت زبانش دچار ترس شده بود و این باعث می‌شد که لکنتش بدتر شود و حالا علامت‌های این عادت در او نمایان شده بود. مادر تامی و دکتر به این نتیجه رسیدند که زمان گفتارسنجی تامی توسط یک متخصص فرا رسیده است.
روش های ترک عادت
اگر کودکان شما در سنین مدرسه هستند و هر یک از شش نشانه‌ای را که در بالا فهرست شده، دارد، مشکل باید توسط یک متخصص گفتاردرمانی ارزیابی شود. زمانی که کودکان در این سن، درمان تجویز شده را شروع می‌کنند، غالبا این درمان، کاملا موفقیت آمیز است. برای مراجعه به متخصص گفتاردرمانی از پزشک‌تان بخواهید که از طریق دانشگاه یا مراکز بهداشتی یا سایر مراجع ذی‌صلاح به شما کمک کند.اگرچه روش هایی معمولا برای ترک لکنت زبان از آنها استفاده می‌شود، من قویا به شما پیشنهاد می‌کنم که سعی نکنید این مشکل را خودتان حل کنید. در هم آمیختن عوامل جسمی و عاطفی که در کودکان سنین بالاتر، باعث لکنت زبان می‌شود، به درمان حرفه‌ای نیاز دارد و ممکن است شامل موارد زیر شود.
شکل دهی
در گفتار درمانی ممکن است از روش شکل دهی گفتار سلیس استفاده شود. این تکنیک در جستجوی اصلاح و تعدیل تمامی الگوهای گفتاری است. افرادی که لکنت زبان دارند، با تلفظ خیلی آرام، کلمات را شروع می کنند و به تدریج سرعت گفتار را افزایش می‌دهند.نظارت بر محرک
به لحاظ این که لکنت زبان ممکن است با یک موقعیت فشارزا تحریک شود یا با کلمات خاصی تشدید شود، می‌توان از نمودارهای نظارت بر عادت، شبیه به آن چه در پایان مقاله دیده می‌شود، برای مشخص کردن محرک‌های لکنت کودک استفاده کرد.تمرین‌های آگاهی دهنده
برخی از درمانگرها از تمرین آینه برای پرورش دادن آگاهی کودک به آنچه که حین لکنت زبان رخ می‌دهد، استفاده می‌کنند. در این شیوه، کودکان تشویق می‌شوند هنگام صحبت کردن، خودشان را در آینه تماشا کرده و درصدد یافتن تنش عضلانی، مشکلات تنفسی و هرگونه حرکت ناموزون و ناهنجار بدنی برآیند.پاسخ جایگزین
غالبا می‌توان کثرت لکنت زبان را کاهش داد؛ به شرط آن که کودک تمرین‌های آرامش بخش را انجام دهد. اگر مشکل به وسیله تنش، تشدید شده باشد، این تمرین ها بسیار سودمند خواهد بود.بازداری پاسخ
تمرین‌هایی که مانع از وقوع لکنت می‌شوند، غالبأ بحث اصلی جلسه‌های گفتاردرمانی هستند. کودکان می‌توانند یاد بگیرند که پاسخ‌های بدنی‌ای را که منجر به لکنت زبان می‌شود، متوقف کنند؛ تا پس از آن، گفتاری سلیس و روان ارائه دهند. تکنیک‌هایی که شامل تمرین‌های تنفسی است، به کسی که لکنت زبان دارد می‌آموزد قبل از ادای هر جمله برای کاهش تنش در تارهای صوتی، ابتدا نفسش را از سینه خارج کند و در فواصل زمانی کوتاه و مناسب برای ایجاد مکث‌های عمدی در الگوی گفتاری، هوا را به طور کامل استنشاق کند.درمانگر، ترکیبی از این تکنیک‌ها را به همراه سایر روش‌هایی که بر الگوهای تنفسی آرام بخش و منظم، تمرین‌های خواندن شفاهی، تکیه کلمه و تغییرات مکث تأکید می‌کنند به کار می‌گیرد و فرصت‌هایی را برای بهبود قوه خودانگاره و نگرش این افراد، فراهم می‌آورد.
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 79-76، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.