اگر تمدن اسلامی بناست اوج بگیرد باید حکومت، قدرت داشته باشد. ثبات و امنیت در جامعه برقرار باشد. به مسائل فرهنگی توجه بشود. نخبگان و شخصیتهای علمی و فکری و سیاسی در این جامعه پرورش یابند، به مسائل اقتصادی توجه بشود، از نیروی کارآمد، از تکنولوژی، از امکانات طبیعی، حداکثر بهره برداری بشود و علاوه بر همه اینها باید ما خودمان را باور کنیم. اینها به نظر بنده عوامل اوجگیری تمدن اسلامی است.
موانع اوجگیری تمدن اسلامی
گرچه از ذکر عوامل اوجگیری، خود به خودموانع هم روشن می شود ولی باز هم اشاره ای کوتاه به آنها می کنیم. عدم اوجگیری یا رکود تمدن اسلامی، به خاطر موانعی است؛ این موانع عبارتند از: ١- موانع روانی و فرهنگی؛ ۲- موانع سیاسی؛ ۳- موانع اقتصادی.الف - موانع روانی و فرهنگی: در باب موانع فرهنگی و روانی، باید به تعصب کورکورانه، روحیه تقلید، غرور و عجب، فقدان روح نقادی و ترس از نوآوری اشاره کرد، اینها موانعی هستند که باعث میشوند منحنی تمدن اسلامی نتواند اوج بگیرد، اینکه هر چیزی که در عالم اسلام عرضه شده، این بهترین هست، این یکی از موانع است. این غرور و عجب بیجا، باعث می شود که ما عقب بمانیم از قافله تمدن بشریت که دارد پیش می رود. من نمی خواهم بگویم که آن چیزی که در غرب می گذرد، درست است. ولی این را هم باید بپذیریم که بسیاری از چیزهای که آنها دارند خوب است و نباید چشم را روی چیزهای خوب بست. در عین حال توجه به تحولات مثبت علمی در غرب نباید ما را از توجه به نقطه ضعفهای مهم این سازمان غافل گرداند.
ب - موانع سیاسی: علاوه بر اینها موانع سیاسی هم هست. جوامع اسلامی را نگاه کنید، (به جامعه خودتان نگاه نکنید) از یک میلیارد و اندی مسلمان که در جهان زندگی می کنند بجز ایران (شما جمعیتتان فقط ۶۰ میلیون نفر است) متأسفانه بقیه با مشکل استبداد داخلی روبرو هستند. اتفاقاتی را که شما گذراندید، در هیچ یک از جوامع اسلامی اتفاق نمی افتد. به همسایگان خودتان بنگرید، از افغانستان گرفته و پاکستان، ترکیه تا کشورهای عربی، آنها کشورهایی هستند که خودشان را در شمار کشورهای اسلامی قرار میدهند. شما الجزایر را ببینید، انتخاباتی انجام شد در سال ۱۳۷۱ که جبهه نجات رأی آورد. ولی حامیان دموکراسی ترسیدند از سرکا رآمدن آنها و سرکوب کردند؛ رهبران را گرفتند و زندان کردند و تا الان هم، هنوز که هنوز است، آنها زندان هستند و از آن سال تا امسال بیش از بیست هزار نفر در درگیریهای داخلی کشته شدند. یعنی دموکراسی تا آنجا محترم است که جلوی منافع هیأت حاکمه را نگیرد. امروزه متأسفانه استبداد داخلی در اغلب کشورهای اسلامی حکم‌فرماست.
در عربستان اگر کسی کوچکترین حرفی از شیعه و تشیع که مذهبی است غیر از مذهب نظام حاکم، بزند گردنش را می زنند. کما اینکه متأسفانه تعداد زیادی از شیعیان در زندانها به سر می برند. روزگاری تمدن اسلامی در جهان اسلام، در جهان یک میلیاردی اسلام اوج خواهد گرفت که این استبداد داخلی شکسته بشود. از موانع بزرگ، استبداد داخلی است.
گذشته از استبداد داخلی، وابستگی به بیگانه و فقدان استقلال سیاسی در بسیاری از این جوامع وجود دارد. باز نگاهی به همسایگان خودتان بیاندازید. ترکیه را نگاه بکنید. پایگاههای آمریکا را در آنجا ببینید. عربستان که مهد پیدایش اسلام است را شما نگاه بیاندازید. کشورهای همسایه ایران را ببینید. در بسیاری از کشورها، اینها از لحاظ سیاسی وابسته هستند به بیگانگان که تا استقلال، نصیب کشورهای اسلامی نشود، حرف از تمدن اسلامی زدن یا اوجگیری تمدن اسلامی، به یک شعار شبیه تر است تا به یک واقعیت.
از دیگر موانع مهم سیاسی اوجگیری تمدن اسلامی، فشارهای خارجی است. قدرتهای خارجی قطعا تلاش خواهند کرد که جلوی رشد تمدن اسلامی را بگیرند. با بهانه های مختلف، باسیاستهای مختلف، ایجاد درگیری در جوامع اسلامی، ایجاد درگیریهای فرقه ای و مذهبی، ایجاد درگیریهای قومی و قبیله ای، ایجاد درگیریهای مرزی در میان کشورهای جهان اسلام که متأسفانه در جای جای جهان اسلام، ما شاهد این مشکلات هستیم. اینها از مسائلی است که قطعا جلوی رشد تمدن اسلامی در آن سرزمینها را خواهد گرفت.
ج - موانع اقتصادی: موانع اقتصادی هم، فقدان نیروی انسانی کارآمد و کافی، فقدان امکانات کافی و فقر جوامع اسلامی است که اینها باعث می شود تمدن اسلامی نتواند اوج بگیرد.
منبع: تمدن اسلامی در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی رحمه الله، نمایندگی ولی فقیه در نیروی دریایی سپاه،صص103-100، چاپ و نشر عروج، چاپ سوم، تهران، 1393