سرمایه گذاری مشترک چیست؟
سرمایه گذاری مشترک (Joint Venture) که به آن مشارکت انتفاعی نیز گفته می‌شود، به نهاد شکل گرفته از توافق همکاری و اتحاد دو یا چند نهاد، براساس به اشتراک گذاشتن منابع، تخصص، تجربه و خدمات خود، به منظور رسیدن به یک هدف خاص گفته می‌شود.(1)این عبارت معمولا برای فعالیت‌های تجاری بین چند شرکت استفاده می‌شود که به اشتراک گذاشتن دارایی‌ها و متعاقبا ریسک‌های فعالیت و سود حاصل از فعالیت مشترک آن‌ها، از قوانین مشخص و تعیین شده توسط قرارداد پیروی می‌کند. بخش دولتی نیز در این نوع همکاری با سازمان‌ها یا شرکت‌های معمولا خارجی برای رسیدن به هدفی مشخص، مشارکت دارد.(2)
سرمایه گذاری مشترک چه تفاوتی با کنسرسیوم و شراکت دارد؟
در شراکت، افراد حقیقی به منظور رسیدن به هدفی خاص در یک شرکت، شریک می‌شوند اما در سرمایه گذاری مشترک دو یا چند نهاد از جنس شخصیت حقوقی برای رسیدن به هدفی، توافق کرده و نهاد جدیدی ایجاد کرده و در سود و زیان و منابع و ریسک شریک می‌شوند.(3)همچنین تفاوت دیگری که شراکت با جوینت ونچر دارد موقتی بودن آن است و همکاری با آن، در مورد موضوع مشخص که همان پروژه است، تعریف می‌شود و با اتمام پروژه، توافق به پایان می‌رسد.(4)
در کنسرسیوم نیز دو یا چند نهاد، اتحادیه‌ای برای رسیدن به هدف مشترک، تشکیل می‌دهند. در کنسرسیوم هر عضو مشارکت کننده در این اتحاد، وضعیت قانونی مجزایی نسبت به سایرین دارد، برخلاف سرمایه گذاری مشترک که نهاد یا شرکت حاصل از توافق، مسئولیت حقوقی دارد.(5)
چرا سرمایه گذاری مشترک تشکیل می‌شود؟
در حوزه کسب و کار، تشکیل سرمایه گذاری مشترک (Joint Venture) می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما معمولا لزوم تشکیل آن به موارد زیر بر می گردد:1.تجمیع منابع
شرکت بزرگتر منابع بیشتری برای اطمینان از موفقیت دارد. این منابع می‌تواند از جنس دسترسی به منابع مالی بیشتر یا منابع تکنولوژیکی بیشتر باشد.(6)2.تجمیع تخصص
در کسب و کارهای فنی، یک شرکت ممکن است در قسمتی از حوزه مورد نظر تخصص داشته و شرکت دیگر در قسمت دیگر. همکاری آن‌ها مکمل یکدیگر برای ارائه محصول نوآورانه و دارای مزیت رقباتی در بازار می شود.(7)3.صرفه جویی در هزینه کرد
شرکت‌های طرف همکاری با شرکت در سرمایه گذاری مشترک ممکن است بخواهند در هزینه بخش‌های مختلف نظیر تبلیغات صرفه جویی کنند(6)حتی با کاهش هزینه تولید و در نتیجه قیمت تمام شده، می‌تواند محصول ارزانتری در اختیار مشتریان قرار دهد.(7)4.دسترسی به بازارهای جدید
با شرکت در جوینت ونچر حتی می‌توان محصولی جدید تولید کرد و با استفاده از ظرفیت شرکای موجود در قرارداد به بازارهای جدید برای محصول نیز دسترسی پیدا کرد.(7)مراحل تشکیل سرمایه‌گذاری مشترک
به منظور ایجاد جوینت ونچر مراحل زیر باید طی شود:1.اهداف و چشم‌انداز و ساختار کلی طرح سرمایه‌گذاری مشترک مشخص شود.(1)
2.ساختار مدیریتی طرح شامل نقش‌ها و مسئولیت‌ها و تصمیم‌گیران مشخص شود.(1)
3.وظایف مالی شرکاء مشخص شود. (1)
4.درصد سود و زیان، هزینه‌ها و بدهی‌های هر عضو مشخص شود.(1)
5.چگونگی رفع اختلافات در طرح، مشخص شود.(1)
6.درباره مالکیت معنوی و دارایی‌های معنوی شرکت جوینت ونچر، تعیین تکلیف شود.(1)
7.اتمام طرح سرمایه‌گذاری مشترک و شرایط آن مشخص شود.(1)
سرمایه گذاری مشترک چه مزایایی دارد؟
کسب بینش و تخصص جدید
جوینت ونچر کمک می‌کند که با ورود به عرصه‌های جدید بینش و درک بهتری نسب به فضای کسب و کار داشته و علاوه بر آن با همکاری سایر شرکاء بتوانید با انجام پروژه‌های جدید، صاحب مهارت و تخصص جدید مرتبط با کسب و کار خود شوید.(8)برقراری ارتباطات مستحکم با منابع مالی
با شرکت در یک جوینت ونچر موفق می‌توانید صاحب اعتبار شده و برای پروژه‌های آینده خود، ارتباطات بسیار مهمی با منابع تامین‌کننده مالی پروژه‌ها برقرار کنید.(8)موقتی بودن سرمایه گذاری مشترک
سرمایه گذاری مشترک این امکان را به شما می‌دهد که مدت زمان زیادی بیش از نیاز خود به حضور در جوینت ونچر درگیر نباشید و با توجه به تحولات سریع، کسب و کار خود را با شرایط جدید وفق دهید.(8)کاهش هزینه و ریسک
اگر برای انجام پروژه‌ای نیازمند آن هستید که متحمل ریسک و هزینه زیادی شوید، سرمایه‌گذاری مشترک می‌تواند راه حل شما باشد، تا با تقسیم هزینه و ریسک میان شرکاء از شدت تحمیل هزینه بکاهید که ریسک پذیری برای شرکت در این نوع پروژه‌ها را افزایش می‌دهد.(8)رشد در داخل مجموعه
به تدریج شرکت‌ها می‌توانند تجارت خود را از بقیه سازمان جدا کنند و بعدا آن را به شرکت مادر بفروشند. تقریباً 80٪ کل سرمایه گذاری‌های مشترک از یک شریک به شریک دیگر به فروش ختم می‌شوند.(8)ارتقا برند
با شرکت در جوینت ونچر این امکان را پیدا خواهید کرد تا برند شرکت خود را ارتقا دهید.(8)پیدا کردن ارتباطات در کسب و کار
با وجود آنکه سرمایه‌گذاری مشترک براساس یک هدف مشخص ایجاد می‌شود، اما با شرکت در آن می‌توانید ارتباطات مستحکم و بلندمدتی در کسب و کار خود با شرکا داشته باشید.(8)از بین رفتن خطر تبعیض
در سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین المللی که امروزه بسیار رواج دارد، حضور در جوینت ونچر موثر با شرکت‌هایی از کشورهای دیگر بویژه کشورهایی که برای حضور در بازار آن هدف گذاری کردید، ریسک تبعیض حقوقی و قوانین دولتی برای مالیات و کسب مجوز در آن کشورها از بین می‌رود.(8)سرمایه گذاری مشترک چه معایبی دارد؟
مبهم بودن یا غیرواقعی بودن اهداف
هدف اصلی و چشم انداز در پروژه باید مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط و محدود به زمان باشد. نداشتن چنین چارچوبی برای اهداف، باعث مبهم بودن و غیرواقعی بودن آن می‌شود و در نتیجه نمی‌تواند ارتباط مناسبی با مجموعه درگیر در آن برقرار نماید.(8)نامساوی بودن سهم مسئولیت شرکا
در سرمایه‌گذاری مشترک با توجه به تخصص و مهارت نهادهای موجود در آن، مسئولیت اعضا متفاوت است، که این عدم تقارن و تساوی بین مسئولیت می‌تواند اختلافاتی را پدید آورد.(8)نامتوازن بودن تخصص‌ها در سرمایه‌گذاری مشترک
همچنین با مختلف بودن و نامتوازن بودن تخصص‌های شرکاء، تاثیر منفی بر کل پروژه گذاشته می‌شود.(8)تقابل فرهنگی میان اعضا
با توجه به حضور شرکت‌های مختلف از کشورهای مختلف و فرهنگ‌های مختلف و همچنین انواع مختلفی از شرکت‌ها یا سازمان در جوینت ونچر و اختلاف فرهنگ سازمانی موجود میان شرکاء، همکاری به این شکل می‌تواند منجر به بروز اختلافاتی شود که کل پروژه را تحت تاثیر قرار دهد.(8)نیازمند تحقیق و برنامه‌ریزی فراوان
موفقیت در طرح سرمایه‌گذاری مشترک بستگی زیادی به میزان تحقیق و برنامه‌ریزی برای آن دارد که همواره زمان و امکان کافی برای آن وجود ندارد.(8)فقدان ارتباطات شفاف
حضور شرکت‌های مختلف با چشم‌انداز مختلف باعث بروز فقدان ارتباطات مناسب در بین اعضا، بخصوص در ابتدای پروژه می‌شود تا جایی که می‌تواند پروژه را با شکست مواجه کند.(8)پینوشتها
- www.thebalancesmb.com
- www.britannica.com
- www.investopedia.com
- www.investopedia.com
- www.eui.eu
- www.thebalancesmb.com
- www.christianfea.com
- www.businesstown.com
- www.hindustantimes.com