اصلاح طلبی
به قول آن مقبور «چشمها را باید شست»خدای بزرگ می فرماید: «ما خیانت دیدگان و تفسیر دلها را می دانیم(1)»
می دانیم نگاه تو به این سو و آن سو از چه رو ست.
می دانیم درون دل تو چه غوغایی است.
ناپاکی های دلت نزد خدا پیداست.
پس ای عزیز سریره ات، نهانت، پنهانت را پاک ساز. امام موسی کاظم علیه السلام به شقیق بلخی فرمود : ای شقیق از بسیاری ازگمانهای بد بپرهیز یقیناً برخی از گمان ها گناه است.
در روایت است که مردی نزد عیسای پیامبر آمد و عرض کرد ای نبی خدا من گرفتار گناه شده‌ام ، مرا پاک ساز ، چون او خود بر گناه بزرگ اقرار نمود، ناگزیر محکوم به اعدام گردید، چون خواستند او را اعدام نمایند، حضرت یحیی که هم عصر عیسی پیامبر بود در میدان شهر نزد آن گنهکار آمد و فرمود ای گنهکار مرا پند ده. آن گنه کار رو به یحیای پیامبر نمود و گفت جناب یحیی تو را سه پند دهم:
اول آنکه؛ به هوای نفست مجال و میدان مده (رسول گرامی اسلام فرمود: دشمن ترین دشمنانت نفس توست)
و به قول آن ظریف؛ نفس آن است که هر چه به او خدمت کنی دشمن تر می شود و این درد درون است که آثارش در برون آشکار گردد.
دوم آنکه ؛ اگر کسی خطا کرده است و بر خطای خویش پشیمان گردیده ، سرزنش مکن و در دل او را تحقیر مساز و از این گذر، پند گیر.
و آخر آنکه ؛ هیچگاه خشمگین مشو و هر گاه خشمگین شدی بدان شیطان کنار توست.
باید دانست بسیاری از مشکلات، ناشی از عدم مراقبت آدمها بر زبانهایشان است، چرا که از کوزه همان برون تراود که دروست، پس مناسب است که آدمی، زبان در کام گیرد و هر چه بر زبان آمد در دهان جاری نسازد ، خوب تامل کند و در عاقبت آن بیندیشد، پس آنگاه سخن گوید.
ای عزیز؛ چون با تامل بنگری خواهی یافت، انبوهی از بداخلاقی ها، بازتاب تباهی درون ماست.
باید که درون اصلاح سازیم تا برون اصلاح گردد و چون درون آراستی، برون نیز آراسته گردد و این از عنایات خدای بزرگ است. حق تبارک و تعالیفرموده است هر آنکه که از یاد من، سر بگرداند او را به زندگی تنگدستانه‌ای گرفتار سازم. و خشم و غضب در زندگی یکی از مصادیق زندگی تنگدستانه است .
پس درون را پاک ساز، رذائل را بزدا، زنگار از جان برگیر ، دل را تسویه ساز، چشمها را بشوی ،شنیده ات را صاف نما ، دهان بدار و نهان زلال ساز .
وانگه بیا با عاشقان همخانه شو همخانه شو!
تا صفای دلت آشکارت را جلا دهد.
حکیمی می گفت: درمان درد درون بسیار دشوارتر از علاج درد برون است، از این روست که عالمی ربانی را در مجلسی در سجده شکر یافتم به او گفتم سبب این سجده چیست؟
فرمود که دردی در روح و جان داشتم که 20 سال در صدد درمان آن بودم اما تاکنون موفق نشده بودم درمان نمایم، اکنون نگریستم، دیدم که آن درد دیگر روح مرا نمی آزارد، بدین سبب به سجده رفتم و سپاس خدا گفتم و شاید بدین جهت است که فرموده اند برترین پرستش ترک خوی ناپسند است.
اما آخرین بخش از آن سخن فرزانه ؛ امام فرمودند : من اصلح امر آخرته اصلح الله امر دنیاه یعنی کسی که کار آخرت خویش سالم سازد خدای بزرگ امور دنیوی او را سالم خواهد ساخت.
اگر با تیز بینی نظر کنید ، خواهید یافت، خداوندگار هستی، بندگان خویش را بسیار امر به توبه و بازگشت به سوی خود می نماید، چرا که در پی اصلاح امر آخرت بندگان است و خود نیز فرموده اگر به سوی من آئید و توبه کنید و درخواست آمرزش نمایید من شما را می بخشم و باران بر شما نازل سازم و ثروتمندتان نماییم و فرزندان نیکو در حلقه شما آورم (2).
و از سوی دیگر فرموده اگر مرا فراموش نمایید «من نیز شما را فراموش می کنم» و معاشتان را سخت می گیرم دنیا بر شما تنگ و تاریک خواهد شد، تنگ دست می شوید و نالان. و این عقاب دنیوی شماست اما در آخرت شما را کور محشور می نمایم (3).
افزون بر این، جماعتی نیز جزو دین فروشانند و آنان را باید بازرگانان دین نامید.
امام باقر(علیه السلام) فرمود بر شما باد که با ما ریاست نکنید و شما را بر حذر میدارم که از قبل ما و با تبلیغ از ما، دنیای خویش آباد سازید(4) .
نفس آن است که هر چه به او خدمت کنی دشمن تر می شود و این درد درون است که آثارش در برون آشکار گردد.
و به قول آن ظریف آنکه دینش را پیرو دنیا قرار دهد هر دو را خراب کرده است.
و جالب روایتی شنیدم که باقرالعلوم علیه السلام در بیرون مدینه به کار کشاورزی اشتغال داشتند، مردی به نام محمد بن منکدر بر ایشان گذشت و دید که حضرتش به کار مشغول است است و قطره های عرق از محاسن شریفش می چکد، جلو آمد سلام کرد و گفت یابن رسول الله از شما بعید است که به امر دنیا اشتغال ورزید در این گرمای سوزان، شما باید به امور اخروی سر و کار داشته باشید ، اگر در این حالت و برای امور زندگانی از دنیا بروید چه می شود؟ حضرت در پاسخ فرمودند: محمد بن منکدر؛ اگر همین الان از دنیا بروم در حال عبادت مرده‌ام.
دوستان نتیجه آن می شود که اصلاحات را از خود آغاز کنیم، با خدا آشتی کنیم ، درون را صاف سازیم، تا مصلح غیر شویم و چون چنین شدیم صلح کل طلبیم و انشاءالله با عنایات خاصه خداوند، سایه مصلح کل بر تمام جهان اشراق افکند و دنیای ما را به نور وجود الهی خویش روشن سازد. پس از آنکه سیاهی ظلمت و ستم آن را در نور دیده باشد .
به امید آن روز
پینوشتها
1-سوره غافر آیه 19
2- مضمون آیات 10،11و 12 سوره نوح
3- ترجمه مضمون آیه 124 سوره طه
4 الحیاة.