خواب به دفع سموم از مغز کمک می‌کند!
یک استراحت شبانه‌ی خوب می‌تواند به معنای واقعی کلمه، سر شما را تمیز کند. قرن‌هاست که دانشمندان و فیلسوفان به این مسئله می‌اندیشند که چرا مردم می‌خوابند و خواب چگونه بر مغز اثر می‌گذارد. بعنوان مثال دانشمندان بتازگی نشان داده‌اند که خواب برای ذخیره‌ی خاطرات، مهم است.در این مطالعه، پژوهشگران به طور غیرمنتظره‌ای دریافتند که ممکن است خواب، همان زمانی باشد که مغز خودش را از مولکول‌های سمی پاکسازی می‌کند.
این مطالعه‌ی جذاب که در مجله‌ی علم منتشر شد، براساس یک مدل حیوانی برای اولین بار نشان داد که فضای بین سلول‌های مغز ممکن است در طول خواب افزایش یابد و به مغز امکان دهد سمومی که در طول ساعات بیداری جمع شده‌اند را دفع کند. این نتایج، نقش مهم و جدید خواب را در سلامت و بیماری نشان می‌دهد.
دفع کردن سموم
دکتر مایکن ندرگارد، مدیر مرکز Translational Neuromedicine رهبر این مطالعه می‌گوید: «خواب، ساختار مولکولی مغز را تغییر می‌دهد و بنظر می‌رسد که این یک حالت کاملا متفاوت است.»سلول‌های خاصی از مغز به نام glia با منقبض یا منبسط شدن، جریان را در سیستم گلیمفتیک کنترل می‌کنند. نورآدرنالین، یک هورمون تحریک‌کننده است که حجم سلول را نیز کنترل می‌کند. اما وقتی ما خواب هستیم، سطوح نورآدرنالین کاهش می‌یابد و اجازه می‌دهد تغییرات مهمی اتفاق بیفتد.
دانشمندان کشف کردند که در طول خواب، یک سیستم لوله‌کشی به نام سیستم گلیمفتیک ممکن است باز شود و به مایع اجازه دهد که به سرعت در مغز جریان یابد. این سیستم به کنترل جریان مایع مغزی نخاعی (CSF) کمک می‌کند؛ یک مایع شفاف در اطراف مغز و نخاع.
جریان این مایع به داخل مغز به پاک کردن سمومی که برخی از آنها با بیماری آلزایمر و سایر اختلالات عصبی مرتبط هستند، نیز کمک می‌کند.
دانشمندان دریافتند هنگامی که خواب هستیم، فضای بین سلول‌های مغز به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. بعنوان مثال در موش های حاضر در این مطالعه، فضای داخل مغزها در هنگامی که موش‌ها خواب یا بی‌هوش بودند، حدود ۶۰ درصد افزایش یافت.
کارایی انرژی
اما این فعالیت بسیار انرژی‌بر است و دانشمندان حدس می‌زنند که مغز باید انتخاب کند که کدام یک از کارها را به صورت روزانه انجام دهد.طبق گفته‌ی دکتر ندرگارد: «مغز فقط انرژی محدودی در اختیار دارد و بنظر می‌رسد که باید بین دو حالت عملکردی مختلف – بیداری و هوشیاری یا خواب و پاکسازی بدن – انتخاب کند.»
«می‌توانید آن را مانند برپا کردن مهمانی در خانه درنظر بگیرید. شما می‌توانید مهمان‌ها را سرگرم کنید یا خانه را تمیز کنید اما درواقع نمی‌توانید هر دو کار را در یک زمان انجام دهید.»
چرا این مهم است
مطالعات قبلی نشان می‌دهد که مولکول‌های سمی دخیل در اختلالات نورودژنراتیو در فضای بین سلول‌های مغز جمع می‌شوند. بعنوان مثال در این مطالعه، محققان دریافتند که آمیلوئید بتا – پروتئینی که می‌تواند در مغز جمع شود و با بیماری آلزایمر مرتبط است – در هنگامی که موش‌ها خواب بودند، از مغز آنها پاک شد. این مسئله نشان می‌دهد که خواب بطور طبیعی، مولکول‌های سمی را از مغز پاک می‌کند.دکتر جیم کونیگ، مدیر برنامه در NINDS می‌گوید: «این نتایج ممکن است پیامدهای گسترده‌ای برای چندین اختلال عصبی داشته باشند. این بدان معناست سلول‌هایی که سیستم گلیمفتیک را تنظیم می‌کنند، ممکن است اهداف جدید برای درمان انواع اختلالات باشند.»
رابطه‌ی بین خواب و آلزایمر
اما مطالعه‌ی فعلی به بررسی مطالعات قبلی که بی‌خوابی و زوال عقل را مرتبط دانسته اند نیز پرداخت. بعنوان مثال یک مطالعه‌ی حیوانی در سال ۲۰۰۹دریافت که کمبود خواب باعث تجمع آمیلوئید بتا در مغزهای حیوانات آزمایشگاهی شد.مطالعه‌ی دیگری که در سال ۲۰۱۰ چاپ شد، دریافت که سطوح آمیلوئید بتا در مایع نخاعی داوطلبان در هنگامی که آنها بیدا ربودند و از خواب پریدند، افزایش یافت.
این محققان نتیجه گیری کردند که تولید بیش از حد سموم باعث بروز آلزایمر نمی‌شود بلکه عدم پاکسازی این سموم، علت آلزایمر است.
نتایج این مطالعه نشان داد که بزرگسالان جوان و میانسالی که از بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب رنج می‌برند، بیشتر احتمال دارد که در سال های بعد عمرشان دچار آلزایمر شوند.
یک مطالعه‌ی دیگر در اوایل سال جاری نشان داد افرادی که احتمالا بیمای آلزایمر زودرس دارند اما هنوز دچار ضعف حافظه یا سایر مشکلات شناختی نشان‌دهنده‌ی آلزایمر کامل نشده‌اند، دچار اختلالات خواب می‌شوند.
نتایج مطالعه‌ی حاضر، اهمیت خواب را مشخص می‌کند. دکتر ندرگارد این گونه نتیجه‌گیری می‌کند که :«به عبارت ساده ما به خواب نیاز داریم، چون مغزمان را تمیز می‌کند.»
منبع: سایت راستینه