مزایا و معایب فیتواستروژن ها
فیتواستروژن ها یا همان استروژن های گیاهی که در بعضی مواد غذایی وجوددارند، همواره مورد بحث بسیاری از افراد و متخصصان تغذیه بوده اند. در حالی که گروهی از افراد شدیدا با مصرف فیتواستروژن ها مخالف هستند، گروهی دیگر استفاده از آنها را برای پیشگیری از ابتلا به بعضی سرطانها مفید می دانند.فیتواستروژن ها چه می باشند ؟
اصطلاح فیتواستروژن از دو واژه، یعنی فیت به معنای گیاه و استروژن به معنای هورمون زنانه استروژن، تشکیل شده است. درواقع، استروژنهای گیاهی با نام علمی فیتواستروژن خوانده می شوند. فیتواستروژن ها تنها در منابع غذایی گیاهی یافت می شوند و ما هیچ فراورده حیوانی حاوی فیتواستروژن نداریم.آیا تاثیر فیتواستروژنها در بدن به اندازه هورمون استروژن است یا نه؟
فیتواستروژنها به دلیل اینکه از نظر ساختاری شبیه هورمون طبیعی استروژن در بدن هستند، می توانند آثاری نزدیک به این هورمون در بدن داشته باشند. این درحالی است که آثار به جا مانده از فیتواستروژنها در بدن، هرگز به شدت تاثیر خود هورمون استروژن موجود در بدن نیست. از طرف دیگر، بد نیست بدانید با اینکه استروژن هورمون جنسی زنانه است، می تواند در بدن مردان هم وجود داشته باشد.مهم ترین منابع غذایی حاوی فیتواستروژن ها کدام هستند؟
فیتواستروژنها در محصولاتی مانند سویا، دانه چیا، روغن سویا، دانه کنجد، روغن کنجد، بذر کتان، زیره، عدس، هویج و رازیانه یافت می شوند. البته میزان فیتواستروژن موجود در هویج و عدس، کمتر از سایر موارد است.هرچه وزن خانمها بالاتر باشد، میزان استروژن موجود در بدن آنها هم بیشتر خواهد بود؟
بله، از آنجایی که استروژن از بافت چربی ترشح می شود، خانم هایی که دارای وزن بالاتر و توده چربی بیشتری در بدنشان هستند، سطح بالاتری از استروژن را هم در بدن خود دارند. اصلا به دلیل همین ترشح استروژن از بافت چربی است که ما شاهد وجود این هورمون زنانه در بدن مردان هم هستیم.آیا افزایش سطح استروژن در بدن مفید است؟
بهتر است بدانید وجود استروژن تا یک حد ایده آل در بدن مناسب است زیرا یکی از کارهای مهمی که این هورمون زنانه و فیتواستروژنها در بدن انجام می دهند، این است که مانع از برداشت کلسیم از استخوانها و در نتیجه پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان می شوند.به همین دلیل هم معمولا مصرف فیتواستروژن ها یا گاهی مکمل های حاوی استروژن برای خانمهای یائسه که سطح هورمون جنسی زنانه در بدن آنها پایین آمده، تجویز می شود تا خطر ابتلا به پوکی استخوان در این گروه از افراد پایین بیاید.
یعنی مصرف فیتواستروژنها فقط مانع پوکی استخوان در خانم های یائسه می شود؟
نه، دلیل دیگری که مصرف فیتواستروژنها را برای خانم های یائسه حائز اهمیت می کند، این است که این ترکیبات می توانند تاثیر مثبتی بر کاهش سایر علائم یائسگی مانند گر گرفتگی که بسیاری از خانم های یائسه را آزار می دهد، داشته باشند.مصرف فیتواستروژنها غیر از خانم های یائسه، به کدام گروه از افراد توصیه می شود؟
بهتر است افرادی که در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، با نظر پزشک معالجشان مصرف فیتواستروژنها یا مکمل های حاوی استروژن را در برنامه روزانه خود داشته باشند.برای مثال، افرادی که کاهش وزن شدید را تجربه کرده اند، زمینه مناسبی برای ابتلا به پوکی استخوان دارند و در نتیجه می توانند با نظر پزشک مصرف ترکیبات نامبرده را در برنامه غذایی روزانه شان قرار دهند.
مصرف فیتواستروژن ها یا مکمل های حاوی استروژن برای کدام گروه از افراد ممنوع است؟
درباره ممنوعیت های مصرف فیتواستروژنها همواره بحث های فراوانی وجود داشته است. با این حال، نتایج بیشتر تحقیقات نشان می دهند بعضی سرطانها وابسته به هورمون استروژن هستند؛ یعنی اگر سطح استروژن در بدن بعضی افراد بالا برود، احتمال ابتلا به سرطان هایی مانند سرطان سینه ، سرطان پروستات و سرطان تخمدان هم در این افراد افزایش پیدا می کند.از این رو، افرادی که دارای کیستهای خوش خیم پستان یا رحم هستند یا افرادی که در خانواده درجه اول خود سابقه ابتلا به سرطان پروستات، سرطان پستان و سرطان تخمدان را داشته اند، باید در مصرف منابع حاوی فیتواستروژنها شدیدا احتیاط کنند و این گیاهان هورمونی را چندان وارد رژیم غذایی خودشان نکنند.
پس چرا در بعضی منابع، از فواید مصرف فیتواستروژنها برای پیشگیری از ابتلا به بعضی سرطان ها مانند همین سرطان پستان نام برده شده است؟
واقعیت این است که فیتواستروژنها در صورتی می توانند باعث بروز یا تشدید تومورهای سرطانی بشوند که شما یا کیستهای خوش خیمی در پستان، تخمدان یا پروستات داشته باشید، یا سابقه ابتلا به این بیماری در پرونده پزشکی تان وجود داشته باشد یا یکی از افراد درجه اول خانواده شما، به این سرطان ها مبتلا باشد.
این در حالی است که اگر شما هیچ کدام از شرایط نامبرده را نداشته باشید، مصرف فیتواستروژنها نه تنها ضرری برایتان ندارد، بلکه می تواند مفید هم باشد. به عبارت ساده تر، اگر بیماری سرطان شما درمان شده باشد، ما مصرف فیتواستروژنها را اصلا به شما توصیه نمی کنیم.
افرادی که مجاز به استفاده از منابع غذایی حاوی فیتواستروژن هستند، باید محدودیتی برای این کار در نظر بگیرند؟
از آنجایی که میزان استروژن های گیاهی موجود در مواد غذایی خیلی زیاد نیست و تاثیر استروژن های گیاهی در بدن هم مانند تاثیر هورمون استروژن معمولی نیست، محدودیت مصرف چندانی برای افراد سالم در مورد استفاده از منابع غذایی حاوی فیتواستروژنها وجود ندارد.حتی بعضی تحقیقات نشان داده اند افرادی که از دوران کودکی، خوراکی هایی مانند سویا ، کنجد یا سایر منابع فیتواستروژنها را به طور منظم مصرف می کرده اند، احتمال ابتلای آنها به سرطان پستان در بزرگسالی کمتر بوده است.
خوب و بد فیتواستروژن ها
مصرف فیتواستروژن ها در افراد سالم به پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان، تخمدان و سایر سرطان های هورمونی کمک می کند.مصرف فیتواستروژنها برای حفظ سلامت قلب و عروق مفید است.
مصرف فیتواستروژنها در دوران یائسگی، علاوه بر پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان و گرگرفتگی، باعث بهبود خلق هم می شود.
مصرف منظم فیتواستروژن ها می تواند باعث بهبود روند کاهش وزن در افرادی شود که رژیم لاغری دارند.
اهمیت حیاتی میل جنسی بر کسی پوشیده نیست . مصرف فیتواستروژنها باعث بهبود میل جنسی خانمها و افزایش قدرت نعوظ در آقایان می شود.
فیتواستروژنها در افرادی که سابقه ابتلا به سرطان های هورمونی را دارند، خطر ابتلا به این سرطان ها را بالا می برند.
مصرف حجم بالای فیتواستروژن ها می تواند باعث کاهش سطح اسپرم و کم شدن قدرت باروری مردان شود.
تحقیقات نشان داده اند رابطه مستقیمی بین زیاده روی در مصرف فیتواستروژن ها یا مکمل های حاوی استروژن و ابتلا به اختلال شناختی و زوال عقل وجود دارد.
منبع: سایت راستینه