حسادت میان فرزند اول و دوم

تولد نوزاد کوچک ممکن است در روابط والدین با فرزند اول اختلال ایجاد کرده و باعث ایجاد تغییراتی در رفتار کودک شود.زیرا زمانی که فرزند دوم متولد می شود، میزان اقتدار و قدرت فرزند ارشد خانواده کمتر شده و او به اجبار برای جلب توجه والدین و ارضای نیاز وابستگی، با عضو جدید خانواده رقابت می کند.

حسادت فرزند اول به فرزند دوم موضوع طبیعی و رایجی است اما شیوه مدیریت والدین می تواند این حس را کمت یا بیشتر کند و عدم توجه به تغییرات رفتاری کودکان پس از تولد فرزند دوم، می تواند به صدمه دیدن سلامت روان کودک منجر شود.

معمولا بازه زمانی ای که آن را برای تولد فرزند دوم توصیه می کنند حداقل 3 و حدکثر 5 تا 7 سال است. درواقع، این فاصله بهترین زمان برای به دنیا آوردن فرزند دوم است. اگر پایین تر از این بازه زمانی فرزند دوم متولد شود باعث بروز مشکل هایی می شود که حسادت یکی از آنهاست.1

جایگاه فرزندان در خانواده

جایگاه فرزندان در خانواده در ساخت شخصیت بچه ها در آینده بی نهایت مهم است. مشحص گردیده که فرزندان اول برای رضایت خاطر والدین، اغلب طبق خواسته آنها زندگی می کنند. این امر ناشی از ترسی است که آنها در زمان کودکی در هنگام تولد فرزند دوم احساس کرده اند.

در آینده نیر آنان همچنان به مقررات خانوادگی پایبند می مانند. امری که در فرزندان بعدی کمتر دیده می شود. چون آنان هیچگاه از سوی بچه های بعدی مورد تهدید فرار نگرفته اند و همواره بچه یا بچه هایی در اطرافشان بوده است. از این رو آنها نسبت به بچه های اول نگرانی کمتری دارند و به تایید رفتارشان توسط والدین اهمیت کمتری می دهند.2

تغییرات رفتاری کودکان بعد از تولد فرزند دوم

اکثر کودکان پس از به دنیا آمدن خواهر یا برادر کوچکشان، دچار تغییرات رفتاری می شوند، بسته به نوع شخصیت کودک و آماده سازی والدین، این تغییرات می تواند مثبت یا منفی باشد.

لجبازی، پرخاشگری، حسادت، ترس از جدایی از مادر، دیدن کابوس های شبانه از جمله واکنش های منفی است که در فرزند اول پس از به دنیا آمدن فرزند دوم ایجاد می شود و در اکثر کودکان بروز چنین رفتارهایی طبیعی بوده و با عملکرد صحیح والدین رفع می شود. در برخی موارد، اختلال در عادات غذایی و خواب کودک، پرخاشگری های عصبی و آسیب رساندن به نوزاد مشاهده می شود.

برای به حداقل رساندن این لطمات احتمالی، بهترین کار این است که شما پیش از تولد نوزاد جدید،‌در باره تغییری که قرار است در خانواده اتفاق بیفتد صحبت کنید. اما در نظر داشته باشید دیر یا زود، نوزاد متولد می‌شود و باید فرزند خود را برای این پدیده آماده کرده باشید. و او را ایفای نقش خواهر یا برادر بزرگ‌تر آماده کنید.2

نحوه رفتار با بچه اول هنگام تولد بچه دوم

معمولا کودکان هنگام به دنیا آمدن فرزند جدید در خانواده احساس ناامنی می‌کنند و به دنبال کسب اطمینان در رابطه با محبت والدین نسبت به خود هستند.

این موضوع می‌تواند در قالب بدرفتاری و یا فعالیت‌های توجه طلبانه، خود را نشان دهد. برای آنکه بتوانید این شرایط را به خوبی مدیریت کنید در ادامه به چند راهکار مهم اشاره کرده‌ایم.

1- در مورد نحوه برخورد با نوزاد به کودک آموزش دهید

مراقبت از کودک تازه متولد شده زمانی که شما کودک دیگری در خانه دارید اهمیت بسیاری دارد. در این شرایط باید در مورد نحوه تعامل با نوزاد به فرزند اول خود آموزش‌هایی را ارائه دهید. برای مثال به او نشان دهید که چگونه باید با کودک بازی کرده و ارتباط مناسب برقرار کند.

در همین راستا می‌توانید الگوی او شوید و به او یاد بدهید که چه کارهایی را انجام دهد. تشویق کردن کودک در این مسیر کمک بسیاری به شکل گیری رفتارهای مناسب می‌کند.

به همین خاطر می‌توانید هر بار که فرزند اول شما از نوزاد مراقبت مناسبی به عمل می‌آورد یا به شیوه درستی با او رفتار می‌کند به طور کلامی یا غیرکلامی به او پاداش دهید. این رفتار می‌تواند در تقویت ارتباط کودک با خواهر یا برادر جدید نیز تأثیر بسزایی داشته باشد.

2- مراقبت غیر مستقیم از شیوه‌های رفتار با بچه اول هنگام تولد بچه دوم

بسیاری از کودکان ممکن است هنگام تعامل با خواهر یا برادر کوچک‌تر ناگهان رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود نشان دهند. به همین خاطر بهتر است تا زمانی که در مورد سازگار شدن فرزند اولتان با تولد کودک جدید مطمئن نشدید آن‌ها را با یکدیگر تنها نگذارید و همواره به طور غیرمستقیم مراقب رفتارهای او باشید.

هنگامی که او رفتار خشن و نامناسبی انجام می‌دهد تلاش کنید تا به وسیله اسباب بازی‌ها یا یک وسیله سرگرم کننده دیگر حواس او را پرت کنید.

توجه داشته باشید که نحوه واکنش شما تا حد زیادی می‌تواند در تکرار رفتار کودک نقش داشته باشد. برای مثال اگر واکنش تندی نشان دهید احتمال آنکه فرزند شما مجددا رفتار خود را تکرار کند، افزایش خواهد یافت. در نتیجه تلاش کنید که به طور غیرمستقیم ناظر ارتباط میان فرزندان خود باشید.

3- ابراز محبت بیشتر از شیوه‌های رفتار با بچه اول هنگام تولد بچه دوم

هنگام تولد فرزند جدید در خانواده، کودک بزرگ‌تر شما نیاز بیشتری به مهر و محبت شما دارد. به همین خاطر تلاش کنید که محبت خود را بیشتر به او ابراز کنید.

برای مثال تلاش کنید تا در طول روز بیشتر به او بگویید که دوستش دارید، بیشتر او را در آغوش بگیرید و زمان‌های خاصی را برای بازی با او یا کتاب خواندن در کنار او اختصاص دهید.

این فعالیت‌ها به فرزند شما اطمینان می‌دهد که همچنان به او اهمیت می‌دهید و در نتیجه کم‌تر به خاطر تقسیم توجه شما دچار اضطراب و نگرانی خواهد شد.

4- از روش‌های درست تنبیه استفاده کنید

ممکن است کودک با وجود تمام آموزش‌هایی که به او درباره رفتار با خواهر یا برادر کوچک‌تر می‌دهید بازهم به مرور بدرفتاری‌هایی داشته باشد و همچنین اقدامات پرخاشگرانه‌ای را علیه فرزند کوچک‌تر انجام دهد.

در این شرایط ممکن است بسیار عصبانی شوید و بخواهید کودک را به خاطر این رفتارها تنبیه کنید.

اما پیش از هر چیز باید توجه داشته باشید که انتخاب شیوه‌های غلط تربیتی می‌تواند منجر به تشدید شدن مشکلات کودک شود. در نتیجه برای تنبیه نیز باید به فکر سالم‌ترین و مناسب‌ترین راه باشید. در این شرایط معمولا استفاده از تکنیک وقفه تربیتی یکی از بهترین گزینه‌هاست.

5- دادن پاداش کلامی یکی از شیوه‌های رفتار با بچه اول هنگام تولد بچه دوم

کودکان تا حد بسیار زیادی به دریافت پاداش‌های بیرونی در تقویت رفتار وابسته هستند. با این حال پاداش همواره به معنای خرید کادو و جایزه برای کودک نیست. بلکه استفاده از کلمات مشوق نیز می‌تواند تأثیر شگرفی بر روی کودک داشته باشد.

به این منظور زمانی که می‌بینید فرزندتان با خواهر یا برادر کوچک‌تر برخورد مناسبی دارد با گفتن جملاتی نظیر "چه برادر بزرگی!" می‌توانید او را تشویق کنید. همچنین اگر تشویق‌های کلامی شما همراه با بوسیدن یا در آغوش گرفتن کودک باشد می‌تواند تأثیرات بیشتری داشته باشد.

6- صحیت با کودک در مورد احساساتش از نحوه رفتار با بچه اول هنگام تولد بچه دوم

کودکان کم‌تر در مورد احساسات خود با بزرگ‌ترها صحبت می‌کنند. آن‌ها اغلب نگرانی‌ها، ترس‌ها و اضطراب‌های خود را از طریق واکنش‌های رفتاری نشان می‌دهند. درنتیجه تلاش کنید تا خودتان در این مورد پیش قدم شوید و با کودک در مورد احساسات او از آمدن فرزند جدید صحبت کنید. بگذارید تا او آزادانه احساساتش را با شما در میان بگذارد و در این میان تلاش کنید تا هرگز کودک را قضاوت یا سرزنش نکنید.

همچنین بهتر است علت توجه بیشتر به فرزند کوچک‌تر را به طور واضح برای کودک بزرگ‌تر توضیح دهید. برای مثال به او بگویید که نوزاد از چه ناتوانی‌هایی برخوردار است و شما باید به او کمک کنید تا بزرگ شود. تأکید روی این نکته که توجه و مراقبت بیشتر به معنای بیشتر دوست داشتن نیست از اهمیت بسزایی برخوردار است.

7- مراقب کلمات و جملات خود باشید

کلماتی که پس از به دنیا آمدن فرزند جدید به کار می‌برید تا حد بسیار زیادی حائز اهمیت می‌باشد و می‌تواند منجر به حساسیت فرزند بزرگ‌تر شوند. برای مثال هرگز هنگام رد کردن خواسته‌های کودک، نوزاد را بهانه نکنید، حتی اگر واقعا دلیل مخالفت شما کارهای مربوط به نوزاد باشد.

برای مثال گفتن جملاتی نظیر اینکه "نمی‌توانیم به پارک برویم چون نوزاد خواب است" یا " باید اول نوزاد را عوض کنم و بعد پیش تو بیایم" باعث می‌شود که فرزند بزرگ‌تر شما نسبت به خواهر یا برادر خود حساس شود و او را مانع محبت شما ببیند.

به این ترتیب سعی کنید از جملات دیگری استفاده کنید، برای مثال می‌توان گفت فعلا دستم بند است یا مشغول کاری هستم. در واقع مسئله مهم آن است که اشاره مستقیمی به فرزند کوچک‌تر نداشته باشید و او را مقصر نشان ندهید.3

پینوشتها
1.www.namnak.com
2.www.beytoote.com
3.www.honarehzendegi.com