سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه بیماری است که موجب تکثیر بی‌رویه‌ی سلولهای بافت ریه می‌شود و توانایی تنفسی فرد را کاهش می‌دهد. ریه یا شش، اندام حیاتی برای تنفس و تبادل گاز است که در قفسه‌ی سینه قرار دارد و طی تنفس اکسیژن هوای ورودی را جذب کرده و دی اکسید کربن دفع می‌کند. به طور معمول بدن کنترل و تعادل رشد سلولها را برعهده دارد و سلولها در مرحله‌ی خاصی از چرخه‌ی زندگی خود می‌میرند تا از رشد بیش از حد آنها جلوگیری شود. سرطان در سیستم تنظیم و تعادل رشد سلولی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به تکثیر و تقسیم غیرمجاز و بیش از حد سلولها می‌شود که در نهایت توده ای به نام تومور ایجاد می‌کند. در سرطان ریه، این الگوی رشد بیش از حد سلولی در ریه‌ها دیده می‌شود.1
شیوع و پروگنوز سرطان ریه
سرطان ریه قبل از دهه ۱۹۳۰ معمول نبود، اما در دهه‌های بعدی، به دلیل افزایش مصرف دخانیات، به طور چشمگیری افزایش یافت. سرطان ریه علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان و مردان، در سراسر جهان است. از آنجایی که این سرطان پس از تشکیل سریع گسترش می‌یابد یا متاستاز می‌دهد، بسیار خطرناک است و یکی از صعب العالج‌ترین سرطان‌هاست. غدد فوق کلیه، کبد، مغز و استخوان‌ها شایع‌ترین مکان‌ها برای متاستاز سرطان ریه هستند.خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری بسیار بالا است و با سال‌ها و تعداد پاکت‌های سیگاری که فرد استعمال کرده رابطه‌ی مستقیم دارد. خوشبختانه در صورت ترک سیگار خطر ابتلا به این سرطان کاهش می‌یابد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار (سیگار کشیدن منفعل) نیز می‌تواند باعث ایجاد این بیماری در افراد غیر سیگاری شود.
تشخیص زودهنگام سرطان ریه می‌تواند در روند درمان تاثیرگذار باشد، با این حال شناسایی این سرطان در مراحل اولیه دشوار است، زیرا علائم آن شبیه عفونت تنفسی است و گاهی فرد هیچ علائمی ندارد، به همین دلیل پیش آگهی کارسینوم ریه، ضعیف است. در بیماران مبتلا به سرطان ریه که توده‌ی سرطانی محدود به ریه‌هاست، بقای پنج ساله حدود ۵۴ درصد است اما بقای پنج ساله در کسانی که سرطان ریه پیشرفته و غیر قابل جراحی دارند، حدود ۴ درصد است. از عوارض سرطان ریه می‌توان به تنگی نفس، سرفه‌ی خونی، درد، تجمع مایع در ریه و متاستاز به سایر ارگان‌‌ها اشاره کرد.1
علائم و نشانه‌های سرطان ریه
حدود ۲۵ درصد از مبتلایان به سرطان ریه، قبل از تشخیص بیماری هیچ نشانه و علامتی از این بیماری ندارند.سرطان آنها اغلب توسط یک عکسبرداری ساده با اشعه ایکس یا یک سی تی اسکنی که به دلایل دیگری از آنها گرفته شده، تشخیص داده می شود، اما می توان با برخی نشانه ها احتمال ابتلا به این بیماری را تشخیص داد.
تشخیص زودهنگام بیماری نیمی از راه درمان را برای پزشکان و بیمار نشان می دهد. بنابراین باید نشانه های اولیه بیماری ها را شناخت و به درمان خود کمک کرد.
دراین بخش از مقاله نشانه های ابتلا به سرطان ریه را بررسی می کنیم. بدون تردید وجود این نشانه ها به طور قطع ابتلا به بیماری را اثبات نمی کند و فقط به ما هشدار می دهد مراقب سلامتی خود باشیم.2
افسردگی یا تغییرات خلق و خو
به تازگی محققان ارتباط شگفت‌انگیزی بین اولین تشخیص افسردگی، اضطراب و علایم روانی با سرطان ریه پیدا کرده‌اند؛ در موارد زیادی، افراد در مرحله اول پیشرفت سرطان ریه و بدون آگاهی از آن پس از ارجاع به بخش مراقبت‌های روانی در می‌یابند که تومور دارند؛ علایم روانی که در این افراد دیده می‌شود شامل خستگی مفرط، خواب آلودگی، افسردگی، بی‌قراری و حمله‌های عصبی بی‌دلیل است؛ اگر چه هنوز ارتباط بین اضطراب، افسردگی و سرطان ریه روشن نیست اما مشخص شده است که مبتلایان به سرطان ریه بدون دلیل احساس غیرعادی پیدا می‌کنند.3
خس خس سینه
یک صدای سوت مانند که هنگام دم و بازدم در نفس کشیدن شخص وجود دارد. این مورد می تواند دلیلی بر وجود مشکلات ریوی از جمله سرطان ریه باشد که در افراد مبتلا به سرطان ریه، خس خس سینه به دلیل وجود فشار تومور موجود در ریه است.2
دشواری در بلع
اگر سرطان ریه به لوله مری بیمار هجوم بیاورد و آن را نیز درگیر کند، بلع او همراه با درد و با سختی خواهد بود. این مورد دشواری بلع نامیده می شود و می تواند تاثیری اساسی بر کیفیت زندگی شخص بگذارد. مطالعه ای که روی ۳۹۱ نفر از مبتلایان به سرطان ریه انجام شده نشان داده است آنهایی که درد بیشتری را به هنگام بلع داشته اند، احتمال مرگ ناشی از بیماری بیشتراز دیگران بوده است.2
درد در ناحیه شانه ها و قسمت بالای بازو
وقتی سرطان ریه به سلولهای عصبی هجوم می آورد، باعث ایجاد شرایطی خواهد شد که سندروم پانکوست نامیده می شود. این سندروم نوعی از درد شانه است که از ناحیه شانه ها شروع شده و تا بالای بازوان بیمار گسترش می یابد.2
خستگی مفرط
مورد دیگر علائم سرطان ریه، خستگی مفرط و ضعف بدون دلیل است، این احساس خستگی مانند زمانی است که به تب، سرماخوردگی یا آنفلوانزا مبتلا شده‌اید و قادر به بلند شدن از جا نیستید؛ علت این خستگی رها شدن ماده‌ای در خون است که از طریق تومورهای سرطانی روی میزان اکسیژن و سلامت گلبولهای قرمز و عملکرد غده فوق کلیوی تأثیر می‌گذارد؛ غده فوق کلیوی به طور مستقیم تحریک کورتیزول را کنترل می‌کند از آنجا که خستگی مفرط می‌تواند به علت بی‌خوابی و کار بیش از حد باشد، از علت آن مطمئن شوید و سپس به پزشک مراجعه کنید.3
ضخیم و دردناک شدن نوک انگشتان
ضخیم شدن نوک انگشتان دلایل زیادی دارد اما شایع‌ترین آن سرطان ریه است؛ بیشتر مردم به اشتباه این علایم را به آرتریت ربط می‌دهند؛ ناخن‌ها متورم، قرمز یا کمی گرم می‌شود و فرد در برداشتن اشیاء مشکل پیدا می‌کند؛ علت این علایم، رهایی «سیتوکینز» یا ماده شیمیایی دیگری در خون است که باعث رشد بافت و استخوان در زیر ناخن می‌شود.3
از دست دادن اشتها یا کاهش بی‌دلیل وزن
اگر بدون تغییر در شیوه زندگی دچار کاهش وزن شدید یا اینکه به غذاهایی که قبلاً دوست داشتید تمایلی ندارید جای نگرانی دارد؛ سرطان ریه با علایمی مانند کاهش وزن و از دست دادن اشتها، تنگی نفس و کم اشتهایی خود را نشان می‌دهد؛ درد معده باعث حالت تهوع می شود؛ از دست دادن اشتها هنگامی رخ می‌دهد که سرطان به کبد سرایت کرده است؛ به علایم توجه کنید تا مطمئن شوید ناشی از ناراحتی روده‌ای، مسمومیت غذایی، نفخ یا قاعدگی نیست؛ اگر بی‌اشتهایی و کاهش وزن ادامه پیدا کند بهتر است به پزشک مراجعه کنید.3
صدای گرفته و دورگه همراه با خس خس
از نشانه های سندروم پانکوست در سرطان ریه این است که روی سلسله اعصاب تارهای صوتی تاثیرهم می گذارد و در عملکرد آنها اختلال ایجاد می کند یا آنها را فلج می کند. این مسئله باعث می شود که مبتلایان هنگام صحبت کردن، صدای دو رگه و همراه با خس خسی داشته باشند.2
درد قفسه سینه
درحدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به سرطان ریه درد قفسه سینه وجود دارد. این بیماران اغلب درد قفسه سینه اشان را دردی خفیف اما مستمر توصیف می کنند. این درد می تواند نواحی دیگری در اطراف ریه ها را نیز در بر بگیرد.2
سرفه کردن
اگر سیگاری هستید و به یکباره دچار سرفه شده اید، یا قبلا سیگاری بوده اید و ترک کرده اید ولی ناگهان گرفتار سرفه های مکرر شده اید، این ربطی به سرما خوردگی یا دیگرعفونتهای تنفسی ندارد و باید حتما به پزشک خود مراجعه کنید، چرا که این وضعیت می تواند نشانه ای از سرطان ریه باشد. همچنین سرفه هایی که قطع نمی شوند و پس از شروع مدام شدیدترو بدتر می شوند، ممکن است نشانه ای از بیماری باشند و باید تحت درمان و پیگیری قرار گیرند.2
ضعف عضله
خستگی در هنگام انجام کارهای ساده مانند حمل خرید منزل یا کارهای فیزیکی می‌تواند علایم اولیه برخی انواع سرطان باشد؛ کارهایی مانند بالارفتن از پله‌ها، انجام کارهای منزل سخت‌تر یا غیر قابل انجام به نظر می‌آید؛ ورزش‌هایی را که قبلاً خوب انجام می‌دادید نمی‌توانید کامل انجام دهید؛ سلولهای سرطانی ماده شیمیایی رها می‌کند که در فعالیت طبیعی گلبول‌ها اختلال ایجاد می‌کند و باعث کم خونی یا کاهش میزان سدیم و افزایش میزان کلسیم خون می‌شود؛ گسترش سرطان ریه به مغز می‌تواند در یک طرف بدن ضعف ایجاد کند.3
استفراغ خون یا اخلاط و ترشحات خونی
سرفه های همراه با دفع خون را در اصطلاح پزشکی هموپتیسیز می نامند که یکی از متداول ترین نشانه های سرطان ریه است. کارشناسانه تر اینکه اگر سرفه های شما همراه با دفع خون است، حتی به میزان خیلی کم، در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه کنید.2
راههای درمان سرطان ریه
جراحی
معمولا اگر ضایعه بدخیم منحصر به ریه باشد ممکن است بخش کوچک یا تکه کاملی از ریه
سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر
در بعضی موارد ضایعه بدخیم سرطان ریه منجر به مسدود شدن حنجره می شود. در چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای بیمار باز می کند. این روش به طور کامل نمی تواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم شود اما کمکی است جهت سهولت تنفس در بیمار.
شیمی درمانی
جهت از بین بردن یاخته های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می گیرد. شیمی درمانی جهت پیشگیری از عود بیماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجویز می شود. استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می شود.
رادیوتراپی یا اشعه درمانی
جهت از بین بردن مستقیم ضایعه بدخیم ریه بکار گرفته می شود. در این روش از اشعه با انرژی زیاد استفاده می شود و این اشعه با آسیب رساندن به سلولهای زنده منجر به مرگ آنها می شود. خستگی شدید، افسردگی، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب های عروقی و تنفسی از عوارض جانبی رادیوتراپی است. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتا بروز عفونت شود.
درمان فوتودینامیک
استفاده از رنگ و نور است. در این شیوه رنگ به داخل یک ورید تزریق و سپس در تمام بدن منتشر می شود. بعد از چند روز، این رنگ فقط در سلولهای بدخیم باقی می ماند. سپس نور قرمز رنگ لیزری به سلول تابانده می شود و رنگ درون سلول سرطانی این نور را جذب می کند. این امر منجر به عکس العمل فوتوشیمیایی که مخرب سلول هاست می شود. درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک که مشتمل بر بازسازی، تحریک، هدایت و تقویت سیستم طبیعی دفاعی بدن بیمار است و با استفاده از آنتی بادی و هدایت سیستم دفاعی خود بیمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گیرد. استفاده از عواملی مانند اینترفرون:سلولهایی که فعالیت ضدتوموری مستقیم دارند، و آنتی بادی های مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش می دهد.4
پی نوشت:
1.www.doctoreto.com
2.www.jadidtarin.com
3.www.asriran.com
4.www.namnak.com