حاملگی‌های پرخطر
سنین باروری زیر 19 سال و بالای 34 سال به عنوان حاملگی‌های پرخطر تلقی می‌شوند. برای حاملگی‌های سنین 15 تا 19 سال اصطلاح حاملگی نوجوانی به کار برده می‌شود. طبق آمارهای مرکز ملی بهداشت، حاملگی‌های این دوران 13 درصد کل تولدها را تشکیل می‌دهند.1دلایل حاملگی نوجوانی
اعتقادات و ارزش‌های فرهنگی از مسائل مهمی هستند که جان مادران را به مخاطره می‌اندازند.وضعیت زنان در بسیاری از کشورهای در حال توسعه با ازدواج و مادر شدن تثبیت می‌شود. طبق آمارهای صندوق کودکان سازمان ملل متحد )unicef(، در بیش از 50 کشور جهان اجازه ازدواج در سن 16 سالگی و پایین‌تر و در 7 کشور جهان از سن 12 سالگی صادر می‌شود.
1) کمبود اطلاعات و خدمات بهداشتی
2) کمبود یا دسترسی نداشتن به وسایل تنظیم خانواده.1
عواقب حاملگی نوجوانی
از نظر جسمی، دختر نوجوان در حال رشد بوده و اندام‌های تولید مثلی و تناسلی وی از رشد کافی برخوردار نیستند بنابراین مادر شدن در این سنین فرد را دچار مخاطراتی می‌کند که از جنبه‌های گوناگون جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی قابل بحث است:بعد جسمی
زنان نوجوان معمولا در حال رشد و تکامل هستند. نیاز آنها به انرژی و تغذیه مناسب نسبت به افراد مسن‌تر بیشتر است، بنابراین چنین کمبودهایی با وقوع حاملگی نه تنها به مادر بلکه به جنین نیز آسیب وارد می‌کند.بعد روحی- روانی
در نوجوانی بلوغ کامل فکری اتفاق نمی‌افتد، در نتیجه این افراد آمادگی لازم را برای تشکیل خانواده ندارند. حال اگر ازدواج کرده و پرورش یک کودک به مسوولیت‌های آنان افزوده شود، مشکل چند برابر خواهد شد. این افراد در نوجوانی هنوز نیاز به حمایت‌های خانواده دارند. تغییرات خلقی که در نتیجه بلوغ رخ می‌دهد، نظیر حساس شدن و زودرنجی نشان‌دهنده آماده نبودن این زنان برای پرورش بچه است.بعد اجتماعی
نوجوانی سنی است که در آن فرد برای برقراری ارتباط مناسب با دوستان، اعضای خانواده و جامعه نیاز به راهنمایی و هدایت دارد. بنابراین فرد نوجوان از بعد اجتماعی نیز برای راهنمایی و پرورش موجودی دیگر، مناسب نخواهد بود.بعد اقتصادی
به طور معمول دختران نوجوان با مردان کم سن ازدواج می‌کنند که از لحاظ اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارند. حمایت نکردن مالی مرد از زن موجب می‌شود که در صورت وقوع حاملگی مشکلات معیشتی و تغذیه‌ای برای زن ایجاد شود که در نهایت برای هر دو، یعنی مادر و جنین مشکلاتی را فراهم می‌کند.از آنجا که حاملگی دوران نوجوانی از حاملگی‌های پرخطر محسوب می‌شود، این مادران طی بارداری باید مراجعات بیشتری به پزشک داشته باشند. هنگام وضع حمل، زایمان طبیعی در آنها ترجیح داده می‌شود و پس از زایمان، برای حاملگی بعدی حداقل ۴ سال فاصله‌گذاری توصیه می‌شود.2
بارداری در سن پایین و تأثیرات نامطلوب آن بر مادر
بارداری در سنین پایین می‌تواند با خطرات مختلفی همراه باشد که هم مادر و هم فرزند را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ما در ابتدا به پیامدهای بارداری نوجوان و تاثیرات نامطلوب آن بر مادر پرداخته‌ایم.بروز فشار خون بالا
در سنین نوجوانی احتمال بروز فشار خون دوران بارداری یا همان وضعیت پره اکلامپسی به میزان بیشتری وجود دارد. این امر می‌تواند منجر به بروز مشکلات کلیوی جدی در مادر شده و یا حتی منجر به مرگ جنین شود.دچار شدن به زایمان زودرس از تاثیرات بارداری در سن پایین
آمارها و مشاهدات نشان می‌دهند احتمال بروز زایمان زودرس، به دنیا آوردن فرزندان نارس و با وزن پایین‌تر از حد معمول در بارداری نوجوانان بیشتر اتفاق می‌افتد.دچار شدن به آنمی یا همان کم خونی در دوران بارداری
بارداری در سن پایین همواره با خطر بروز کم خونی شدید همراه است. این مسئله باعث می‌شود که مادر در طول بارداری دچار ضعف بیشتری شده و دائماً حالاتی شبیه خستگی مفرط را تجربه کند. کم خونی دوران بارداری همچنین در کیفیت رشد جنین نیز اثر می‌گذارد. به همین خاطر در صورتی تجربه حاملگی در سنین پایین لازم است همواره از نظر فاکتورهای خونی مورد ارزیابی قرار بگیرید.مرگ در پی زایمان از تاثیرات بارداری در سن پایین
امروزه با پیشرفت علم پزشکی و افزایش سطح بهداشت کشور آمار مرگ و میر بانوان در پی زایمان تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است و تقریباً به ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد اکثر مادرانی که در طول زایمان دچار مشکلات جدی می‌شوند و یا جان خود را از دست می‌دهند در بازه سنی بین 15 تا 20 سال قرار دارند.افزایش فشارها و مشکلات روانی
نوجوانی به خودی خود دوره‌ای است که همواره با چالش‌های فراوانی رو به روست. افراد در این زمان می‌خواهند خودشان را پیدا کنند و به هویت دلخواهشان دست یابند. این مسئله در کنار استقلال طلبی و تلاش برای رهایی از قید و بند خانواده می‌تواند دغدغه‌های زیادی را برای فرد به همراه بیاورد.بارداری در چنین شرایطی فشارهای بسیار بیشتری را بر فرد تحمیل می‌کند و باعث بالا رفتن آسیب‌پذیری روانی مادر می‌شود. در نتیجه بسیاری از بانوان که اولین بارداری خود را در سن پایین تجربه می‌کنند به مشکلاتی نظیر درگیری با اضطراب مزمن و افسردگی دچار می‌شود. این مسئله به خودی خود بر کیفیت رابطه مادر و فرزند تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث کاهش توانایی فرد برای مراقبت از کودک شود.
درگیری با پیامدهای اجتماعی
افراد در دوره نوجوانی هنوز در حال تحصیل هستند. افزایش فشارهای مالی و روانی، بیشتر شدن مسئولیت‌های زندگی و ناتوانی در رسیدگی به همه این‌ها می‌تواند دختران کم سن و سال را با آسیب‌هایی نظیر ترک تحصیل مواجه کند که به طور کلی سطح سواد جامعه را تحت تأثیر قرار داده و امنیت مالی زنان در آینده را نیز تهدید می‌کند چراکه زنان با سطح تحصیلات پایین بسیاری از مشاغل را از دست می‌دهند.3بارداری در سن پایین و تأثیرات نامطلوب آن بر کودک
پیامدهای بارداری در سنین پایین تنها به مادر محدود نمی‌شود بلکه می‌تواند تا حد زیادی بر سلامت نوزاد نیز اثر بگذارد. برای مثال در حالت طبیعی بارداری شامل 40 هفته است. با این حال به دنیا آمدن نوزاد در هفته‌های سی و هشتم و سی و نهم نیز اغلب طبیعی در نظر گرفته می‌شود. اما مادرانی که بارداری در سنین پایین را تجربه می‌کنند در بسیاری از موارد قبل از رسیدن به هفته سی و هفتم دچار علائم زایمان می‌شوند که این امر به تولد نوزاد نارس می‌انجامد.نوزادان نارس به دلیل تکمیل نشدن دوره رشدی ممکن است به مشکلات مختلفی مبتلا باشند که شدت آنها بستگی به میزان زود به دنیا آمدن آنها دارد. از جمله این مشکلات می‌توان به اختلالات تنفسی و عدم برخورداری از وزن کافی اشاره کرد.
کمبود وزن به خودی خود معمولاً باعث بروز مشکلاتی در شیر خوردن نوزاد می‌شود. چراکه این کودکان از انرژی کافی برای گرفتن پستان مادر برخوردار نیستند و هنوز به آمادگی کافی برای این امر دست نیافته‌اند. همچنین این کودکان به احتمال بیشتری در دوران بزرگسالی به مشکلات قلبی و دیابت مبتلا می‌شوند.
وزن کم نوزاد به هنگام تولد می‌تواند رشد مغزی او را نیز تحت تأثیر قرار دهد. مطالعات نشان داده است که بسیاری از این نوزادان در آینده با اختلالاتی نظیر اختلالات یادگیری در مدرسه مواجه می‌شوند. با این حال این مسئله در مورد همه نوزادان نارس صدق نمی‌کند و عوامل مختلفی می‌توانند در آن تأثیر بگذارند.3
راه‌های پیشگیری از عوارض بارداری در سنین پایین
1- مشاوره قبل از بارداری،2. تست‌های غربالگری،
3. آزمایش خون چکاپ (بررسی کم‌خونی، بررسی عفونت‌های ویروسی و بررسی بیماری‌های غدد و متابولیک)
4. افزایش آگاهی مادر،
5. تغذیه مناسب،
6. حمایت بیشتر از سوی همسر، خانواده و جامعه.4
پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.asriran.com
3.www.honarehzendegi.com
4.www.parsine.com