اختلال استرس پس از سانحه PTSD
تجربه‌ی حوادث آسیب زننده ای که باعث می‌شوند تا شما احساسات ناراحت کننده عمیقی را تجربه کنید، بدون اینکه هیچ راهکاری برای مواجه با آن داشته باشید، ممکن است تاثیرات منفی دراز مدتی به صورت اختلال استرس پس از آسیب بر جای بگذارد. سوانح و عوامل استرس زا ممکن است به شکل‌های مختلف صورت گیرد. مهمترین آن‌ها عبارتند از:- شخص رویداد آسیب زا را به طور مستقیم تجربه می‌کند.
- فرد رویداد آسیب زایی که برای دیگران پیش آمده به طور مستقیم مشاهده می‌کند.
- شخص از رویداد آسیب زا که برای یکی از اعضای خانواده یا دوستان نزدیکش پیش آمده آگاه می‌شود.
- قربانی بارها یا به شدت در معرض جزئیات ناراحت‌کننده‌ی رویدادهای آسیب زا قرار می‌گیرد. برای مثال نخستین کسانی که به محل حادثه می‌روند تا جنازه‌ها و بقایای انسانی را جمع‌آوری کنند.1
علایم و نشانه‌های بیماری
دلایل متعددی از جمله سوانح و بلایای طبیعی و بیماری و از دست دادن افراد می توانند باعث این اختلال روانی در بیماران شوند.نشانه‌های این اختلال متعدد بوده و میتوانند از حدودا 3 ماه تا چند سال پس از حادثه نمایان شوند. در اغلب موارد طول دوره‌ی بیماری از حدود 6 ماه می‌باشد اما در بعضی افراد تا سال ها پس از حادثه نیز نشانه های بیماری به صورت مزمن وجود خواهند داشت.
برای تشخیص این اختلال در بزرگسالان و کودکان باید علایم توسط متخصص روانشناسی مورد بررسی قرار گیرند. این علایم در بزرگسالان و کودکان متفاوت بوده و در چند دسته تقسیم بندی می‌شوند.
علایم PTSD در بزرگسالان
تجربه دوباره سانحه (در کابوس، افکار منفی، خاطرات بد گذشته): این علایم میتوانند باعث بازسازی شرایط استرس زا در فرد شده و حتی حالات فیزیکی زمان حادثه از جمله ضربان قلب و تعریق و… را در فرد ایجاد کنند. این علایم میتوانند در عملکرد روزمره فرد نیز اختلال ایجاد کنند.پرهیز و اجتناب (از انجام بعضی کارها مانند رانندگی، پیاده روی در مکان خلوت و…، از افکار مربوط به حادثه): این علایم میتوانند عادات روزمره فرد را تغییر دهند. مثلا مانع از رانندگی، پیاده روی، برقرای ارتباط احساسی و… بسته به حادثه ای که تجربه کرده اند، بشود.
برانگیختگی و تحریک پذیری شدید (مانند زودرنجی، عصبانیت، بی خوابی و…): این علایم برعکس افراد سالم که تنها در شرایط خاص ایجاد می‌شوند، در افراد مبتلا به PTSD، به صورت مداوم وجود داشته و مانع از بعضی فعالیت‌های عادی زندگی از جمله خوابیدن، تمرکز کردن و… می‌شود.
مشکلات شناختی (مانند فراموشی بعضی وقایع حادثه، ملامت کردن خود، افکار منفی، از دست رفتن انگیزه و نشاط)
داشتن یک یا تعدادی از این نشانه ها پس از حادثه عادی است و نشانگر وجود اختلال در فرد نیست. بعضی اوقات این علایم به صورت شدید در افراد تا چند هفته ادامه می‌یابد که به آن اختلال استرسی حاد (Acute Stress Disorder) گفته می‌شود. اگر این علایم در فرد به مدت یک تا چند ماه یا بیشتر ادامه پیدا کند و به علت دلایل زمینه‌ای دیگر از جمله بیماری، اعتیاد، مصرف دارو و… نباشد فرد مبتلا به PTSD بوده و باید تحت درمان قرار گیرد.
علایم PTSD در کودکان
علاوه بر علایم گقته شده در بالا، در کودکان ممکن است علایم دیگری نیز دیده شود. این علایم شامل: خیس کردن تخت، فراموشی یا اشکال در صحبت کردن، بهانه گیری به پدر و مادر در کودکان کوچک تر از 6 سال و حس انتقام، عصبانیت، احساس گناه، پرخاشگری و بی ادبی به بزرگسالان و… در کودکان بزرگتر و نوجوانان دیده شود.2تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
برای تشخیص اختلال استرس پس از آسیب، پزشک احتمالاً یک معاینه فیزیکی و ارزیابی روان شناختی که شامل بحث در مورد علائم و رویداد یا حادثه می باشد، را انجام می دهد.پزشک حتی می تواند از معیارهای موجود در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا برای تشخیص بیماری استفاده کند.3
عوارض اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه، می تواند کل زندگی بیمار مانند شغل، روابط بین فردی، سلامتی و لذت بردن از فعالیت های روزمره را مختل کند.داشتن PTSD همچنین می تواند خطر سایر مشکلات سلامت روان مانند موارد زیر را افزایش دهد:
اختلالات اشتها
افسردگی و اضطراب
افکار و اقدامات خودکشی
مشکلات مربوط به سوء مصرف مواد یا مصرف الکل.3
درمان اختلال استرس پس از سانحه
برای درمان استرس پس از سانحه می توان از روش هایی مانند دارو درمانی و روان درمانی استفاده کرد. مشاوره کنترل استرس به شما کمک می کند تا بهترین درمان را انتخاب نمایید. در ادامه به توضیح رایج ترین درمان‌ها می‌پردازیم:دارو درمانی
گروهی از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) نظیر سرترالین و پاروکستین به دلیل کارایی بیشتر، قابل تحمل بودن و بی خطر بودنشان خط مقدم درمان اختلال استرس پس از سانحه می باشند.روان درمانی
درمانگران معتقدند که باید با آسیب خود رو برو شوید، تا این فرصت پیش بیاید که هیجان های خود را پردازش کنید و روش های کنار آمدن سازگارانه را تقویت کنید. به همین دلیل مواجهه تجسمی در دستور کار قرار می گیرد. سپس محتوای آسیب و هیجان های همراه با آن بررسی می شوند.از دیگر مداخلات روان درمانی که در مورد اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد می توان به رفتار درمانی، هیپنوتیزم و روانپویشی اشاره کرد. حساسیت زدایی از طریق حرکات سریع چشم و پردازش مجدد هیجان ها نیز در درمان این اختلال موثر است. از آنجایی که برخی از بیماران دچار خود سرزنشی یا احساس گناه بازماندگان می شوند، شناخت درمانی برای تصحیح باورهای غلط به کار می رود.1
مقابله و پشتیبانی اختلال استرس پس از سانحه
اگر استرس و سایر مشکلات ناشی از یک رویداد آسیب زای زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می دهد، با ادامه درمان اختلال استرس پس از سانحه می تواند این اقدامات را انجام دهد:
برنامه درمانی خود را دنبال کند
اگرچه ممکن است دوره درمانی یا مصرف داروها مدتی طول می کشد، اما درمان می تواند مؤثر باشد و بیشتر افراد بهبود می یابند. پیروی از برنامه درمانی و همکاری با پزشک، به پیشرفت بیمار کمک خواهد کرد.در مورد PTSD اطلاعات کسب کند
کسب اطلاعات در مورد بیماری در درک احساسات به بیمار کمک کرده، و سپس می تواند راهکارهای مقابله ای را برای عوامل استرس زا یاد بگیرد.استراحت کافی، رژیم غذایی سالم و ورزش می تواند به روند درمانی بیمار کمک کند.
بیمار باید مصرف کافئین و نیکوتین را کاهش داده یا ترک کند چون می تواند اضطراب را بدتر خواهد کرد.
خود درمانی نکند
روی آوردن به الکل یا مواد مخدر برای برطرف کردن احساسات بیمار راه کارهای مناسبی نیستند، برعکس می تواند باعث بروز مشکلات بیشتر شده و از بهبودی واقعی جلوگیری کند.برقراری روابط اجتماعی و خانوادگی
با افراد پشتیبان و دلسوز مانند اعضاء خانواده و دوستان خود ارتباط برقرار کند.3پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.danabrain.ir
3.www.pezeshket.com