جنون دزدی یا دزدی بیمارگون چیست؟
جنون دزدی از ریشه یونانی کلپتو و مانیا به معنی ناتوانی در برابر وسوسه‌ها و تحریکات درونی گرفته شده است. بیماری جنون دزدی یا اصطلاحا دزدی بیمارگون، نوعی بیماری وسواس است که در آن بیمار نمی‌تواند جلوی دزدی کردن خود را گرفته و مقاومت کند و تمایل شدید به دزدی اموال دیگران دارد.این بیماران معمولا اشیاء بی ارزشی را به سرقت می‌برند و بعد از دزدی احساس لذت زیادی را تجربه می‌کنند. فرد دارای دزدی بیمارگون معمولا هیچ نیازی به وسیله دزدیده شده ندارد. تنها این کار را برای کسب لذت انجام می‌دهد.1
علل بیماری کلپتومانیا
علل دقیق کلپتومانیا تا به اکنون مورد بررسی بوده است، اگرچه اشاره می‌شود هم تأثیرات ژنتیکی و هم محیطی می‌توانند نقش داشته باشند. دیدگاه‌های مختلف در روانشناسی چند توضیح احتمالی را مطرح کرده است که عبارتند از:رویکرد روانکاوی
توضیحات روانکاوی برای کلپتومانیا، آن را از طرق مختلف مفهوم سازی کرده است. برخی توجیه می‌کنند که افراد به منظور جبران نمادین نوعی از دست دادن زود هنگام یا غفلت برای دستیابی به اشیاء رانده می‌شوند. مطابق این رویکرد، درمان اختلال در کشف انگیزه‌های اساسی رفتار است.رویکرد شناختی – رفتاری
توضیحات شناختی-رفتاری نشان‌می‌دهد که اختلال ممکن است از زمانی شروع شود که فرد برای سرقت چیزی مجبور شود. پس از اینکه اولین سرقت بدون عواقب منفی اتفاق‌می‌افتد، بیشتر احتمال دارد که در آینده این رفتار دوباره رخ دهد.بدین ترتیب، نشانه‌هایی که با اقدامات دزدی در ارتباط هستند بسیار قوی می‌شوند و باعث ادامه احتمال آن می‌شوند. هنگامی‌که فرد خود را در شرایطی پیدا‌می‌کند که نشانه‌های محیطی مشابهی در آن وجود داشته باشد، او ممکن است نیاز شدید به سرقت غیرقابل مقاومت پیدا کند.
از آنجا که عمل سرقت، استرس و تنشی را که فرد در آن تجربه کرده بود، تسکین می‌بخشد، رفتار نیز با کاهش استرس همراه می‌شود. با گذشت زمان، فرد ممکن است به عنوان ابزاری برای کنار آمدن و تسکین استرس، شروع به سرقت کند.
رویکرد بیولوژیکی
توضیحات بیولوژیکی نشان می‌دهد که این رفتار ممکن است با مناطق خاصی از مغز و اختلال در تنظیم مقررات انتقال دهنده‌های عصبی خاص مرتبط باشد.برخی مطالعات ظهور کلپتومانیا را به اختلال در لوب فرونتال مغز مرتبط کرده است. در دو مورد گزارش شده، ضربه صاف به لوب فرونتال منجر به علائم جسمی مانند سرگیجه، علائم رفتاری مانند پرخاشگری و علائم شناختی مانند کاهش حافظه و به دنبال آن ظهور ناگهانی رفتارهای مرتبط با کلپتومانیا شد.
مطالعات همچنین نشان داده اند که از SSRIها برای درمان کلپتومانیا به طور مؤثر استفاده شده است، این امر نشان می‌دهد که تنظیم سروتونین نیز در این بیماری درگیر است. انتقال دهنده‌های عصبی دیگر مانند دوپامین و مخدرهای درون زا نیز ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند.2
شیوع دزدی بیمارگون
دزدی بیمارگون در تقریباً 4 تا 24 درصد افرادی که به خاطر دزدی از فردشگاه دستگیر می شوند روی می دهد ، شیوع دزدی بیمارگون در کل جمعیت بسیار نادر است و تقریباً 3 درصد تا 7 درصد است هم چنین آمار و شیوع جنون دزدی در زنان 3 برابر مردان است . علت بیماری دزدی بیمارگون مشخص نیست.هم چنین بیماران مبتلا به دزدی بیمارگون معمولاً توانایی خرید وسایلی که می دزدند دارند و این افراد ممکن است بیماری هایی مانند پرخوری عصبی ، اختلالات شخصیت ، و اختلالات اضطراب داشته باشند . بسیاری از افراد مبتلا به جنون دزدی دارای علایم وسواسی جبری هستند مانند تمیز کردن ، شستن دست ها و مرتب کردن.3
علائم بیماری جنون دزدی یا دزدی بیمارگون
فرد دارای جنون دزدی (کلپتومانیا) معمولا چهار نشانه زیر را با خود به همراه دارد:1- نمی‌تواند در برابر وسوسه‌های دزدی که در ذهن ایجاد شده مقاومت نماید.
2- احساس آرامش، لذت، خشنودی و ... در حین دزدی دارد.
3 - احساس گناه و پشیمانی زیاد بعد از انجام دزدی به سراغ او می‌آید.
4 -دزدی را دوباره تکرار می‌کند بدون آن که نیازی به آن وسیله داشته باشد (مثل یک چرخه باطل).1
تشخیص بیماری کلپتومانیا
کلپتومانیا به طور معمول توسط پزشک یا متخصص روانکاو تشخیص داده می‌شود. از آنجا که کلپتومانیا معمولاً با سایر شرایط مانند اختلال در خوردن غذا، سوء مصرف مواد و الکل و اختلالات اضطرابی همراه است، اغلب وقتی افراد به دلیل علائم روانپزشکی همراه خود به پزشک مراجعه می‌کنند این بیماری تشخیص داده می‌شود. تشخیص علائم ممکن است در صورت انطباق با علائم کلپتومانیا منجر به دستگیری برای سرقت شود.پس از معاینه اولیه توسط پزشک عمومی، ممکن است بیمار برای ارزیابی بیشتر به روانشناس یا روانپزشک ارجاع شود. تشخیص ممکن است شامل مصاحبه با بیمار و بررسی سوابق قانونی باشد. همچنین مقیاس‌های روان سنجی نظیر مقیاس ارزیابی علائم کلپتومانیا (K-SAS) یا مقیاس وسواس فکری ییل براون، اصلاح شده برای کلپتومانیا (K-YBOCS) ممکن است در تشخیص مفید باشد.
ماهیت پنهانی این اختلال و همچنین احساس گناه و شرم ناشی از آن می‌تواند در تشخیص و معالجه اختلال ایجاد کند. در برخی موارد، افراد فقط به دلیل تماس با سیستم قانونی در نتیجه گرفتار شدن در هنگام سرقت، مورد تشخیص و معالجه قرار می‌گیرند.2
درمان جنون دزدی
در درمان‌های روانشناسی می‌توان به گروه درمانی، روان درمانی فردی و رفتار درمانی اشاره کرد. اغلب در این روش‌ها محرک‌هایی که باعث بروز افکار مرتبط با دزدی می‌شوند شناسایی شده و به فرد آموزش داده می‌شود تا مهارت‌های مقابله‌ای سالم را در ارتباط با آن‌ها به کار بگیرد.هیچ داروی مشخص شده‌ای برای درمان این بیماری وجود ندارد اما می‌توان از داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلالات همراه و اختلال کنترل تکانه بهره برد.
بهتر است دارو درمانی در کنار روش‌های روان درمانی انجام شود. در اینجا برخی از درمان‌هایی که نتیجه مثبتی داشته‌اند را نام می‌بریم و به اختصار توضیح می‌دهیم. ب
حساسیت زدایی پنهان (ذهنی)
در این روش درمانی در طی بازه‌های زمانی برنامه‌ریزی شده، متخصص فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که موقعیت‌های دزدی را در ذهن خود تجسم کند و عواقب منفی آن را به طور کامل برایش بازگو می‌کند. ممکن است در این روش درمان، فرد مبتلا را به صورت عینی با عواقب دزدی مواجه سازند.حساسیت زدایی منظم
در این روش تکنیک‌های آرام سازی ذهنی هنگام مواجهه فرد با موقعیت وسوسه انگیز دزدی انجام می‌شود و در تقلیل علائم آن موثر است. در واقع در این روش با وسوسه‌های فکری فرد برای انجام دزدی مقابله می‌شود. در روشی دیگر به فرد آموزش داده می‌شود تا هنگامی که افکار دزدی به سراغش می‌آیند به تصاویر و اتفاقات ناخوشایند فکر کند تا همزمانی دزدی کردن و یادآوری اتفاقات ناخوشایند در ذهنش شرطی‌سازی شود.1پیشگیری از دزدی بیمارگون
از آنجایی که ریشه و منشأ خاصی برای جنون دزدی هنوز یافت نشده؛ در نتیجه راه قطعی برای پیشگیری از این اختلال گزارش نشده است. درمان به موقع آن از عوارض بعدی و ضرر و زیان های پیرامون آن جلوگیری می کند.کلیپتومانیا از آن دسته از بیماری هایی است که عود مکرر دارد. در نتیجه عود در این بیماری عادی است و امکان پیشگیری نیز وجود نداشته یا به ندرت اتفاق می افتد. با این حال مشاوره کنترل استرس می تواند برای این افراد مفید باشد.3زمان مراجعه به روان پزشک و روانشناس
اگر نمی‌توانید وسوسه دزدی و تمایل شدید به آن را در خود کنترل نمایید، حتما به یک مشاور مراجعه کنید. بیماران مبتلا به این اختلال از ترس اینکه مشاوران به پلیس گزارش دهند هیچ وقت مراجعه نمی‌کنند. اما لازم به ذکر است که مشاوران به هیچ عنوان اجازه گزارش دادن به پلیس را ندارند. پس با خیالی آسوده نزد مشاور رفته و مشکل خود را مطرح کنید. روانشناس از طریق مصاحبه دقیق و انجام تست‌های روانشناختی مربوط به اختلال کنترل تکانه، می‌تواند به بیماری پی ببرد.1پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.hirbodclinic.com
3.www.raseshclinic.ir