مطالعات محققان فنلاندی نشان داد بالا بودن فشارخون مادر در دوران بارداری، اثزات منفی بر مهارت تفکر کودک دارد و این اختلال تا دوران بزرگسالی ادامه می یاید.

این محققان معتقدند که پرفشاری خون در دوران بارداری و اختلالات مربوط به آن مانند پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) در 10 درصد بارداری ها مشاهده می شود و محیط رشد جنین در درون رحم را تحت تاثیر قرار می دهد. کاهش توانایی تفکر حتی در دوران سالمندی نیز ریشه در دوران جنینی دارد چرا که تکامل ساختار و عملکرد مغز در این دوران انجام می شود.

در این مطالعه تاریخچه پزشکی و فشارخون 398 مادر در دوران بارداری بررسی شد. پسران این مادران در بین سال های 1934 تا 1944 متولد شده بودند. مهارت تفکر این مردان در سن 20 سالگی و سپس در 69 سالگی مورد ارزیابی دوباره قرار گرفت. این ارزیابی ها شامل استدلال ریاضی، ارتباط چشمی و محیطی و مهارت های گفتاری بود.

بر اساس نتایج، در مردانی که مادرانشان مبتلا به پرفشاری خون در دوران بارداری بودند، نتیجه تست های مهارت تفکر در 20 و 69 سالگی، 3.46 نمره کمتر از سایر مردان بود. همچنین در این مردان روند کاهش نمره به ویژه در مورد تست های استدلال ریاضی، در فاصله 20 سالگی تا 69 سالگی بیشتر بود.

محققان این طور نتیجه گرفتند که پرفشاری خون در دوران بارداری موجب کاهش توانایی ادراک و شناخت در کودک شده و در این افراد با افزایش سن، کاهش قابلیت ادراک بیشتر از سایر افراد مشاهده می شود. در حقیقت می توان این طور نتیجه گرفت که پایین بودن توانایی ادراک و کاهش این مهارت با افزایش سن، ریشه در دوران جنینی دارد.

بر اساس پژوهشی که به تازگی منتشر شده، پرفشاری خون (فشارخون بالا) در زنان در دوران بارداری می‌تواند به اثرات منفی در IQ و در کل، توانایی فکری فرزندان حتی تا دوران سالمندی بینجامد.

فشارخون بالا و مشکلاتی که در پی آن روی می‌دهد، سبب بروز دشواری‌هایی در 10 درصد از بارداری‌ها می‌شود و می‌تواند بر محیط زندگی جنین در رحم مادر تاثیر منفی بگذارد.

این پژوهش نشان می‌دهد حتی کاهش توانایی ذهنی در سنین بالا ممکن است، به خاطر همین پرفشاری مادر هنگام بارداری و زمانی که ساختار مغز جنین رشد می‌کند، به وجود آید.

با توجه به نتایج پژوهش می‌توان گفت فشار خون بالای مادر می‌تواند موجب بروز صدمه‌های جبران‌ناپذیر در توانایی ذهنی فرزند شود و تا پایان عمر همراهش بماند

پرفشاری خون در دوران بارداری

فشارخون بالا یک مشکل پزشکی شایع در مادران باردار است. بر اساس منابع علمی، پرفشاری خون در دوران بارداری در 4 گروه دسته بندی می شود:

1- پرفشاری خون مزمن: فشارخون مادر قبل از بارداری و یا قبل از هفته 20 بارداری بیشتر از 90/140 میلی متر جیوه است.

2- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری): فشارخون مادر به طور ناگهانی افزایش یافته و آلبومین (نوعی پروتئین) در ادرار او مشاهده می شود. دست ها، پاها و صورت مادر نیز متورم می شوند. پره اکلامپسی شایع ترین اختلال در دوران بارداری است و اغلب در سه ماهه سوم مشاهده می شود. این اختلال معمولا در بارداری اول رخ می دهد و در زنان مبتلا به دیابت و یا مادرانی که جنین دوقلو دارند، شایع تر است. زنانی که مادرانشان به این اختلال مبتلا بوده اند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.

مراقبت کامل قبل از زایمان مانند ملاقات های مرتب با پزشک، می تواند باعث تسهیل در تشخیص علائم پره اکلامپسی شود. علائم پره اکلامپسی عبارتند از:

- وجود پروتئین در نمونه ادرار
- تورم غیر عادی در دست ها و پاها
- سردرد مداوم

3- پره اکلامپسی اضافه بر پر فشاری خون مزمن

4- دیابت بارداری: این نوع دیابت بعد از تولد نوزاد رفع می شود. در اغلب مادران مبتلا به دیابت بارداری، فشارخون نیز بالا است.

برخی منابع پزشکی پرفشاری خون در دوران بارداری را تنها به 2 گروه تقسیم کرده اند:

پرفشاری خون از قبل از بارداری: مادرانی که قبل از شروع بارداری نیز فشارخون بالا داشته اند.
پرفشاری خون بارداری: مادرانی که فشارخون آنها در طی دوران بارداری بالا رفته است.

در این نوع تقسیم بندی، پره اکلامپسی می تواند به هر دو گروه افزوده شود.

علل فشار خون بالا در بارداری

بر اساس اطلاعات موسسه ملی قلب ریه و خون (NHLBI)، دلایل متعددی برای فشار خون در زمان بارداری وجود دارد. این دلایل عبارت اند از:

افزایش وزن یا چاقی
بی تحرکی
سیگار کشیدن
نوشیدن الکل
حاملگی اول
سابقه خانوادگی فشار خون بالا در زمان بارداری
بارداری بیش از یک بچه (دوقلو یا سه قلو…)
سن بالای 40 سال در حاملگی

علائم فشار خون بالا در بارداری

بسیاری از زنانی که در دوران بارداری فشار خون بالا دارند نشانه‌ای ندارند و به همین دلیل است که توصیه می‌شود به طور منظم فشار خون خود را نزد پزشک یا ماما در دوران بارداری اندازه‌گیری کنید. آزمایش ادرار برای تشخیص پره‌اکلامپسی از روی پروتئین ادرار هم بسیار مهم است.

با این حال، یک سری نشانه‌هایی وجود دارد که باید خیلی مراقب آن‌ها باشید چون می‌توانند نشانه‌های پره‌اکلامپسی باشند. در صورتی که هرکدام از این نشانه‌ها را داشتید باید به طور اورژانسی به پزشک یا ماما مراجعه کنید تا فشار خون و تست ادرار شما از نظر وجود پروتئین بررسی شود. این نشانه‌ها عبارتند از:

سردرد شدیدی که از بین نمی‌رود.
مشکلات بینایی، مانند تاری دید یا دیدن نقاط نورانی جلوی چشم
درد شکم یا معده. درد مربوط به پره‌اکلامپسی معمولاً در بخش بالایی شکم، دقیقاً زیر دنده‌ها، و به خصوص در سمت راست ظاهر می‌شود.
استفراغ دیرهنگام در بارداری (نه تهوع صبحگاهی اوایل بارداری)
تورم یا پف کردن ناگهانی دست‌ها، پاها یا صورت.
خیلی نمی‌توانید تحرک جنینتان را حس کنید.
احساس کسالت

توجه: تورم یا پف کردن پاها، دست‌ها و صورت (اِدِم) در بارداری‌های طبیعی امری رایج است یعنی اکثر زنانی که این نشانه را دارند، دچار پره‌اکلامپسی نیستند اما چنین حالتی در پره‌اکلامپسی شدیدتر می‌شود. بنابراین در صورت تشدید تورم دست‌ها، صورت یا پاها سریعاً به پزشک یا ماما مراجعه کنید.

عوامل خطرساز برای ایحاد فشار خون بالا در زمان بارداری

سبک زندگی ناسالم ممکن است باعث ایجاد فشار خون بالا در بارداری شود. اضافه وزن یا چاقی و بی تحرکی از عوامل خطرساز اصلی ایجاد فشار خون هستند.
احتمال بروز فشار خون در زنانی که اولین حاملگی خود را تجربه می کنند بیشتر است. خوشبختانه احتمال ایجاد این وضعیت در حاملگی های بعدی این زنان کمتر است.

زنانی که چند نوزاد همزمان باردار هستند بیشتر در معرض خطر فشار خون هستند زیرا این زنان فشار و استرس بیشتری را نیز متحمل می شوند.
یکی دیگر از عوامل خطر ساز، سن حاملگی است. زنان حامله بالای 40 سال بیش از دیگران در معرض خطر هستند.

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی جامعه طب باروری، استفاده از فناوری های کمکی برای باردای مانند IVF، می توانند باعث افزایش احتمال ابتلا به فشار خون بالا در بارداری شوند.

تغییرات فشار خون در دوران بارداری

در دروان بارداری ممکن است فشار خون زن حامله افزایش یا کاهش یابد و و دوباره به سطح عادی در دوران بارداری برگردد. علل این پدیده عبارتند از:

افزایش مقدار خون زن حامله: بر اساس تحقیقات، حجم خون در زنان حامله تا 45 درصد افزایش می یابد. این مقدار خون اضافی باید توسط قلب به تمام بدن پمپ شود.

بطن چپ (قسمتی از قلب که بخش اعظم پمپار خون را انجان می دهد) ضخیم تر و بزرگتر می شود: بزرگ شدگی بطن چپ یک تغییر موقت برای افزایش توان پمپاژ قلب است تا بتواند مقدار خون اضافی را به تمام بدن پمپ کند.

در دوران بارداری کلیه ها مقدار بیشتری هورمون وازوپرسین ترشح می کنند. این هورمون باعث افزایش حجم آب بدن می شود.

در بیشتر موارد، فشار خون در دروان بارداری بعد از زایمان بهبود میابد. در مواردی که فشار خون بالا باقی می ماند پزشکان با استفاده از دارو درمانی فشار خون را به مقدار عادی اولیه برمی گردانند.

نکاتی برای اندازه گیری فشار خون در دوران بارداری

راه های زیادی برای اندازه گیری فشار خون در دوران بارداری وجود دارد. بعضی از این راه ها در شرح ذیل ذکر شده اند:

یک دستگاه مانیتور فشار خون از داروخانه تهیه کنید. این دستگاه ها بر روی مچ یا بازوی شما بسته می شوند. برای اینکه مطمئن شوید مقداری که اندازه گیری می کنید صحیح است، این دستگاه را با خود به مطب پزشک ببرید تا پزشک اطلاعات مانیتور شده را با اطلاعات خود مقایسه کند.

برای تعیین دقیق تر فشار خون به صورت روزانه، در یک ساعت معین فشار خون خود را اندازه گیری کنید. برای این کار لازم است تا در حالتی بنشینید که پاها صاف است و خمیده نیست. به طور معمول برای اندازه گیری فشار از یک دست استفاده کنید.

در صورتی که در فاصله های زمانی 4 ساعته مقدار فشار خونی که اندازه گیری کردید مکرر و با دفعات زیاد، بالا بود و یا اگر هر یک از علائم افزایش فشار را در خود حس کردید به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض فشار خون بالا در بارداری

اگر فشار خون طی 20 هفته مداوم در دوران باردای بالا باقی بماند عوارض مختلفی مانند پره اکلامپسی ممکن است به وجود بیاید.
این یک قانون است که هرچه فشار خون شما بالاتر باشد، شما و نوزادتان در معرض ریسک بزرگ‌تری هستید.

فشار خون خفیف تا متوسط

اگر فشار خون شما در حد خفیف تا متوسط باقی بماند و دچار پره‌اکلامپسی نشوید، خطر کمی وجود دارد. اکثر زنانی که در دوران بارداری فشار خون بالا دارند، در حقیقت فشار خونشان به صورت خفیف تا متوسط بالا رفته است. با این حال بسیار مهم است که در دوران بارداری، فشار خون و ادرار شما مرتباً چک شود تا هرگونه نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی سریعاً آشکار شود.

پره اکلامپسی چیست؟

شرایطی که باعث ایجاد آسیب های جدی در بعضی از اعضای بدن مانند کلیه ها و مغز می شود. پره اکلاکپسی همچنین به عنوان یک نوع مسمومیت خون شناخته می شود. به پره اکلامپسی که همراه تشنج باشد اکلامپسی می گویند.

خطراتی که شما را به عنوان مادر تهدید می‌کند عبارتند از:

افزایش احتمال سکته
آسیب کلیه‌ها و کبد
افزایش ریسک لخته شدن خون
افزایش ریسک خونریزی شدید از جفت
احتمال تشنج، در صورتی که پره‌اکلامپسی ایجاد شود
خطرات مربوط به نوزاد شما عبارتند از:
افزایش احتمال رشد ضعیف
افزایش شانس تولد زودرس
افزایش احتمال مرگ جنین و مرده به دنیا آمدن نوزاد
مشکلات مربوط به فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا شما و نوزادتان را در معرض خطر بیش‌تری قرار می‌دهد:

زایمان زودرس، یعنی زایمان قلب از هفته‌ی 37 بارداری
نیاز به سزارین
ایجاد مشکل در رشد جنین
قطع ناگهانی جفت
پره‌اکلامپسی و اکلامپسی

فشار خون پایین هم می‌تواند مشکلاتی در بارداری ایجاد کند. مطالعه‌ای در سال 2012 نشان داده است که فشار خون پایین در زنانی ایجاد می‌شود که قبل از بارداری هم چنین مشکلی داشته‌اند. طبق نتایج این مطالعه، زنانی که فشار خون پایین آن‌ها همچنان در بارداری ادامه پیدا می‌کند به احتمال بیش‌تری دچار تهوع، استفراغ، خونریزی واژینال، و کم‌خونی می‌شوند.

سندرم HELLP

HELLP، یک سرواژه به معنای hemolysis (همولیز یا تحلیل گلبول های قرمز)، elevated liver enzymes (افزایش آنزیم های کبدی) و low platelet count (کاهش تعداد پلاکت ها) می باشد. این سندرم یک شرایط جدی و خطرناک است که می تواند یکی از عوارض پره اکلامپسی هم باشد.

علائم سندرم HELLP عبارتند از تهوع، استفراغ، سردرد و درد در قسمت بالای شکم. از آن جایی که این سندرم یک وضعیت اورژانسی و خطرناک محسوب می شود و می تواند اعضای حیاتی بدن را مختل کند اگر زن بارداری دچار این وضعیت شود اقدامات اولیه برای بیمار باید انجام شود.

پیشگیری از فشار خون بالا در زمان حاملگی

عوامل خطرسازی که معمولا در بروز فشار خون بالا نقش دارند مانند، چاقی و سابقه فشار خون، به وسیله ورزش و رژیم غذایی مناسب می توانند کنترل شوند. هر چند که در دوره حاملگی افزایش وزن اجتناب ناپذیر است اما با این حال توصیه می شود که زنان حامله در مورد مقدار افزایش وزن مناسب که به سلامتی آن ها لطمه نمی زند با پزشک خود مشورت نمایند.

راهنمایی های تغذیه ای برای زنان حامله از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای این کار باید به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا در هنگام برنامه ریزی برای رژیم غذایی شما قد و وزن شما را نیز مد نظر قرار دهد.

در هنگام حاملگی علاوه بر تغییرات جسمی و روانی بدن فرد دچار تغییرات هورمونی نیز می شود که این امر موجب ایجاد استرس می شود در نتیجه مدیریت فشار خون در این افراد سختتر است. برای همین زنان حامله باید از روش های کاهش استرس مانند یوگا و روش های تعمقی (meditation) استفاده کنند.

درمان فشار خون بالا در بارداری

بعضی از روش های سنتی درمان فشار خون می توانند باعث بروز مشکلاتی در زنان حامله شوند. بر اساس اطلاعات به دست آمده، مصرف داروهای زیر برای درمان فشار خون در هنگام بارداری ممنوع است.

مهار کننده های ACE (آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین)
مهار کننده های رنین
دارو های مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین

این داروها در حالت معمول از طریق جریان خون به بدن جنین در حال رشد می رسند و می توانند اثرات مخربی بر سلامتی جنین بگذارند. هم چنین این داروها می تواند باعث رقیق شدن خون شوند و در نتیجه توانایی مادر برای حمل بچه کم می شود.

متیل دوپا و لابتولول هر دو داروهایی هستند که برای کنترل فشار خون بالا در بارداری قابل استفاده هستند و هیچ خطری ندارند.

انجام سونوگرافی در دوران بارداری به پزشک کمک می‌کند از سالم بودن و رشد نرمال جنین اطمینان حاصل کند. داروها هم بر اساس نوع و شدت فشار خون شما تجویز می‌شود. به عنوان مثال افرادی با فشار خون پایین احتمالاً نیازی به مصرف دارو ندارند اما پزشک از آن‌ها می‌خواهد هنگام بلند شدن برای جلوگیری از سقوط حتماً احتیاط را رعایت کنند. در موارد شدیدتر نیاز است که:

مایعات و به خصوص آب بیش‌تری بنوشید.
جوراب‌های فشارنده‌ی طبی بپوشید.
نمک بیش‌تری مصرف کنید.
کمتر بایستید.
وقتی می‌ایستید به طور متناوب استراحت کنید.

پیگیری فشار خون در دوران بارداری

فشار خون را به صورت کسر فشار خون سیستولیک روی فشار خون دیاستولیک می‌خوانند

عدد بیشتر، فشار سیستولیک یا همان فشار خون درون سرخرگ‌هاست و میزان فشاری را نشان می‌دهد که وقتی قلب منقبض می‌شود خون را به سمت رگ‌ها پمپ می‌کند.

عدد کمتر یا فشار دیاستولیک، میزان فشار خون را در زمان آرامش قلب نشان می‌دهد.

در دوران بارداری فشار خون طبیعی باید چقدر باشد؟

برای اینکه مشخص شود فشار خون «طبیعی» شما در دوران بارداری چقدر است، احتمالا پزشک در اولین ویزیت فشار خون‌تان را به عنوان فشار پایه اندازه می‌گیرد. سپس در هر ویزیت دوباره فشار خون شما را می‌گیرد و با فشار پایه مقایسه می‌کند.

فشار خون طبیعی معمولا نزدیک دوازده روی هشت میلی‌متر جیوه است.

چه میزان فشار خونی در دوران بارداری، بالا در نظر گرفته می‌شود؟

فشار خون بالاتر از ۱۴ روی نه، یا فشار خونی که پانزده درجه بالاتر از فشار خون قبل از بارداری باشد، نگران‌کننده است.

در اوایل بارداری، معمولا از هفته‌ی پنجم تا اواسط سه ماهه‌ی دوم، ممکن است فشار خون کاهش پیدا کند زیرا هورمون‌های بارداری رگ‌های خونی را گشاد می‌کنند. در نتیجه، مقاومت در برابر جریان خون کاهش پیدا می‌کند.

منبع: سایت سیمرغ
سایت دکتر ارزو خسروی
سایت چطور