اوریون، گوشک یا بناریشک یک بیماری ویروسی است که به‌وسیله ویروسی با همین نام یعنی ویروس اوریون ایجاد می‌شود. این بیماری یک بیماری واگیردار بوده که ویروس آن اغلب در کودکان (به دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی) دیده شده و اغلب کودکان را آلوده می‌کند. البته لازم به ذکر است که بیشتر، کودکان بالای دو سال با این ویروس درگیر می‌شوند.
دوره کمون بیماری ۱۴ تا ۲۱ روز است منظور ما ا ز دوره کمون مدت زمانی است که بین ورود ویروس به بدن و آلوده شدن فرد با بروز علایم بالینی وجود دارد.
.png "نشانه ها و راههای درمان بیماری اوریون")
نشانه‌های هشداردهنده ابتلا به اوریون اینها هستند:
* تورم غدد بزاقی بناگوشی یا پاروتید که در پشت زاویه فک فوقانی و گونه‌‌ها قرار دارند. این ناحیه بین فک فوقانی و گوش متورم و دردناک می‌شود.* تب تا حد 39.6 درجه سانتی‌گراد
* سردرد
* احساس درد هنگام صحبت‌کردن، بلعیدن،جویدن یا نوشیدن نوشابه‌های اسیدی مانند سودا یا آب پرتقال
اوریون در صورت عدم درمان در موارد نادری ممکن است عوارضی مانند التهاب مغز(آنسفالیت) یا التهاب پرده پوشاننده مغز(مننژیت) ایجاد کند. ویروس اوریون بسیار مسری است ،اما آنتی‌بیوتیک‌ها بر آن تاثیری ندارند. این داروها تنها باکتری‌ها را از بین می‌برند.
.png "نشانه ها و راههای درمان بیماری اوریون")
بیشترین زمان شیوع بیماری چه فصلی است؟
علل شایع ابتلا، اواخر زمستان و اوایل بهار می‌باشد که البته در صورت ایجاد اپیدمی، بیماری در تمامی فصول سال دیده می‌شود.علائم اوریون چیست
۱ تا ۲ روز پیش از شروع علایم کودک بدحالی عمومی پیدا می‌کند و بعد از آن به تدریج نشانه‌ها و تظاهرات بیماری یک به یک خود را نشان می‌دهند. ابتدا غدد بزاقی بناگوش و Submandibular یا زیر چانه متورم می‌شوند و فرد این علایم را در کنار تب و حال عمومی نامساعد بروز می‌دهد. تورم این غدد ممکن است تا حدی شدید باشد که فرد در بلع موادغذایی دچار مشکل شود.به علت فشاری که غدد بزاقی متحمل می‌شوند اشکالاتی در عملکردشان بروز پیدا می‌کند بنابراین بزاق دهان به اندازه کافی تولید نمی‌شود. در نتیجه فرد احساس خشکی دهان را به صورت دایمی داشته و همین موضوع نیز بر مشکل شدن عمل بلع در این افراد صحه می‌گذارد.
اوریون همچون بسیاری دیگر از بیماری‌ها عفونی بوده و یک سری علایم مشترک دارد. این علایم شامل سردرد، بی‌اشتهایی، گوش درد، تب، تورم غدد لنفاوی، و آبریزش بینی و چشم است. در برخی موارد به صورت بسیار نادر و موردی تورم بیضه‌ها و تخمدان دیده می‌شود. اغلب زمانی شاهد این موضوع هستیم که فرد بعد از سن بلوغ با ویروس اوریون آلوده شود.
در کودکان مساله‌ای که به دنبال اوریون احتمالا ایجاد می‌شود، مننژیت است. بنابر اهمیت این موضوع در صورتی که در کودک مبتلا به اوریون، علایم درد و سفتی گردن را مشاهده کردید فورا به پزشک متخصص مراجعه کرده و از این نظر کودکتان را مورد پایش قرار دهید.
نحوه انتقال بیماری چگونه است؟
انتقال بیماری بیشتر از طریق تماس مستقیم با بزاق دهان مثلا با بوسیدن بیمار یا از طریق تنفس هوای آلوده به ویروس ناشی از سرفه‌های بیمار است و یا به طور غیرمستقیم از راه ظروف آلوده به بزاق فرد مبتلا به فرد دیگر منتقل می‌گردد. ویروس از 3-2 روز قبل از تورم تا حدود 9 روز بعد از آن از بزاق دفع می‌گردد. لذا توصیه به خانه ماندن فرد مبتلا و جداسازی ظروف مورد استفاده تا حدود 9 روز پس از شروع علائم بیماری می‌گردد. البته با توجه به دفع ویروس از بزاق قبل از شروع علائم، کنترل کامل بیماری مشکل می‌باشد.درمان اوریون
در اوریون وظیفه اصلی مداواگر، کنترل علایم حیاتی بیمار و در صورت بروز هر گونه مشکل در هر کدام از این موارد، بازگرداندن آن ها به شرایط طبیعی است. برای مثال تب یکی از علایم بارز بیماری است. از آنجا که درجه حرارت بالا ممکن است خطرات جبران‌ناپذیری برای کودک داشته باشد باید نسبت به پایین آوردن درجه حرارت کودک فورا اقدام کرد.در این بیماری به دلایلی که پیش‌تر ذکر شد بلع موادغذایی برای بیمار دشوار می‌شود. بنابراین باید از موادغذایی آبکی همچون سوپ، آب گوشت، شیر گرم و غیره برای تغذیه کودک استفاده کرد تا کودک به دلیل مشکل بلع از خوردن غذا سرباز نزند. در صورتی که کودک در بلع مشکل دارد می‌توان از نی به این منظور استفاده کرد و جرعه جرعه مایع را نوشید. به‌علاوه، می‌توانید برای التیام تورم یک کیسه آب گرم را در محل قرار دهید.
در صورتی که سفتی گردن در کودکتان مشاهده کردید، فورا به پزشک اطلاع دهید. به لحاظ استفاده از داروها و دارودرمانی نیز باید این موضوع تحت نظر دقیق پزشک معالج باشد. گاهی، پزشک از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها به منظور علامت درمانی استفاده می‌کند. البته تاکید مجدد این نکته ضروری است که خود افراد نباید به صورت خودسرانه از هر دسته‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها به این منظور استفاده کنند.
عوارض خطرناک اوریون
تورم مغز و مننژ: شایع‌ترین عارضه اوریون التهاب پرده‌های مننژ یا به عبارتی مننژیت است. همان طور که پیش‌تر اشاره شد در صورتی که کودک در کنار سایر علایم بالینی بیماری سفتی و تحریک‌پذیری گردن را نیز بروز دهد، نشان‌دهنده این است که متاسفانه ویروس به بافت مغزی کودک راه پیدا کرده و سبب التهاب مننژ یا خود مغز شده است.در این حالت والدین باید فورا کودک را در بیمارستان بستری کنند چرا که این عارضه ممکن است ناشنوایی دایمی و بسیاری دیگر از مشکلات را برای کودک ایجاد کند. در برخی موارد شدید و یا عدم درمان به موقع، این مورد می‌تواند منجر به مرگ شود.
تورم بیضه‌ها: در صورتی که پسران در سن بلوغ یا در سنین ۱۴ تا ۳۵ سالگی مبتلا به اوریون شوند، ممکن است حدودا یک هفته پس از آنکه علایم در فرد بروز پیدا کرد، تورم بیضه‌ها ایجاد شوند. و فرد در ناحیه احساس درد شدیدی داشته باشد. بسیاری از افراد پس از بروز این عارضه نگران عقیم شدن هستند که این موضوع یک باور بسیار غلط عمومی است؛ چرا که عقیم شدن به دنبال این رخداد به ندرت دیده شده است. لازم به ذکر است که عارضه تورم بیضه‌ها تنها در پسران در سنین بلوغ نبوده و ممکن است در کودکان نیز دیده شود که این رخداد نیز از موارد نادر علم پزشکی است.
کری: یکی از عوارض مهم اوریون کری عصبی می‌باشد که عمدتا یکطرفه بوده و می‌تواند گذرا و یا دائمی باقی بماند.
تورم غده لوزالمعده (پانکراتیت): این عارضه خوش‌خیم و گذرا گاهی باعث درد شدید شکمی همراه با تب، تهوع و استفراغ شدید می‌گردد که البته معمولا علائم بیمار در عرض 2 تا 3 روز فروکش می‌کند.
.png "نشانه ها و راههای درمان بیماری اوریون")
چگونه از بروز اوریون پیشگیری کنیم
واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از این بیماری است. در صورتی که هر یک از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا شد باید کودک در تماس مستقیم با فرد نباشد. در صورتی که کودک نسبت به اوریون واکسینه نشده است، بهتر است در این زمان از ایمنوگلوبولین (که پادتن آماده شده است* استفاده کند تا نسبت به ابتلا به این بیماری مصون شود.منبع: سایت دکتر دکتر
سایت همشهری
سایت بیتوته