عوامل موثر در ایجاد سنگ در کلیه
ژنتیکتغذیه نامناسب
بیماری‌ها
داروها
پرتودرمانی
عوامل محیطی مانند آب‌وهوای شرجی
با توجه به مشکلات و هزینه‌ای درمانی بیماری سنگ کلیه، رعایت رژیم غذایی روشی مؤثر جهت کاهش مشکلات این بیماری است. آموزش و اصلاح عادات غذایی بیماران مبتلابه سنگ نقش مؤثری در کاهش پیشرفت بیماری و افزایش فاصله زمان عود بیماری دارد.1
اصول رژیم غذایی کلی برای درمان سنگ کلیه چیست؟
نوشیدن آب کافی
این اصل برای درمان این بیماری بسیار اهمیت دارد. در حالت ایده آل نوشیدن روزانه 2 تا 5/2 لیتر مایعات توصیه میشود. برای نوشیدن مایعات، اولویت با آب خالص غیر معدنی، آب میوه ها و نوشیدنی های میوه ای اشت. اما نوشیدن چای، قهوه، کاکائو، آبجو یا شراب باید محدود شود. اما اینکه چرا نوشیدن آب اینقدر برای درمان این بیماری توصیه میشود.علت این است که روند تشکیل سنگ با افزایش غلظت یون ها در ادرار آغاز می شود، به همین ترتیب هرچه ادرار به مصرف زیاد مایعات فیلتر شود ، غلظت این مواد کمتر می شود. اما نباید فراموش کرد که در این مورد هم نباید دچار افراط شد. چراکه اگر آب فراوانی بنوشید، کلیه ها مجبور به عملکرد بیشتر بوده و میتواند آن را دچار خستگی و آسیب کند.
از آنجاییکه رژیم غذایی برای بیماری سنگ کلیه باید تا سالهای متمادی رعایت شود، باید از نظر ترکیب و ارزش انرژی کافی برخوردار باشد. در صورت وجود هرگونه بیماری دستگاه گوارش، مطمئناً این امر باید مورد توجه قرار گیرد: تشدید کوله سیستیت یا پانکراتیت، دیس بیوسیس روده به ناچار منجر به اختلال در جذب ویتامین ها و مواد معدنی شده و در نهایت به شکل گیری سنگ کمک می کند.
سنگهای اگزالات کلسیم: رایج ترین سنگها
اگزالات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها از جمله میوه و سبزیجات، آجیل و دانه، غلات، حبوبات و حتی شکلات و چای یافت می شود. برخی از نمونه های غذاهایی که اگزالات زیادی دارند عبارتند از: بادام زمینی ، ریواس، اسفناج، چغندر، لوبیای سوئیسی، شکلات و سیب زمینی شیرین که مصرف آنها باید در این شرایط محدود شود. توصیه میشود غذاهای حاوی کلسیم مانند شیر، ماست، بستنی و برخی پنیرها را همراه با غذاهای غنی از اگزالات بخورید و بنوشید.اگزالات و کلسیم موجود در مواد غذایی قبل از ورود به کلیه ها به احتمال زیاد به یکدیگر متصل شده و سبب می شود که احتمال بروز این بیماری کمتر باشد.
جالب است بدانید بر خلاف این تصور که کلسیم عامل اصلی سنگهای اگزالات کلسیم است، رژیم غذایی کم کلسیم در واقع احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. برای جلوگیری از تشکیل سنگهای کلسیم روزانه 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم مصرف شود. از طرفی، مصرف زیاد سدیم باعث نشت بیشتر کلسیم در ادرار میشود. بنابراین باید در مصرف سدیم نیز محتاط بود.
سنگ های اسیداوریک: یکی دیگر از سنگهای رایج
گوشت قرمز، گوشت ارگان و صدف دارای مقادیر زیادی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که به عنوان پورین شناخته می شود. مصرف زیاد پورین منجر به تولید بیشتر اسید اوریک شده که برای کلیه ها مضر است. دفع زیاد اسید اوریک منجر به اسیدی شدن ادرار می شود و غلظت بالای اسید ادرار شکل گیری سنگهای اسید اوریک را آسان تر می کند.برای جلوگیری از سنگهای اسید اوریک، غذاهای پرمصرفی مانند گوشت قرمز، گوشت ارگان، نوشیدنی های الکلی، ساردین ها و صدف را محدود کنید. توصیه میشود یک رژیم غذایی سالم که حاوی مقادیر بیشتر سبزیجات و میوه ها، غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب باشد. غذاها و نوشیدنی های شیرین شده قندی را محدود کنید، به خصوص آنهایی که شربت ذرت و فروکتوز زیادی دارند.2
بایدها و نبایدهای تغذیه سنگ کلیه
اگر سنگ های کربنات کلسیم و یا سنگ فسفات کلسیم دارید، باید از این رهنمود پیروی کنید، حتی اگر برای جلوگیری از سنگ کلیه دارو مصرف کنید.در اینجا چند نکته برای کمک به کاهش مصرف سدیم آورده شده است:درصد مقدار روزانه (% DV) برای سدیم در برچسب واقعیت های غذایی که در بسیاری از غذاها یافت می شود را بررسی کنید. سدیم کم 5 % یا کم تر است و در سدیم بیش از 20 % زیاد است.
به این فکر کنید که هر روز چقدر سدیم مصرف می کنید.
هنگام خوردن غذا، از مقدار سدیم موجود در غذا سوال کنید.
پختن با نشاسته. از غذاهای فرآوری شده و فست فود، سوپ کنسروی و سبزیجات، و گوشت پرهیز کنید.
برچسب غذاها را نگاه کنید:بدون سدیم، بدون نمک، سدیم خیلی کم.
برچسب های مواد اولیه و سدیم پنهان را بررسی کنید.
سدیم بیکربنات، نام شیمیایی جوش شیرین
پودر پخت و پزی که شامل سدیم بیکربنات و مواد شیمیایی دیگر می شود.
دیسودیم فسفات
گلوتامات مونو سدیم، یا MSG
سدیم آلژینات
سدیم نیتریت یا نیتریت.3
آیا مصرف مکمل ویتامین یا مواد معدنی کمک کننده است یا آسیب زننده؟
ویتامین های گروه B که شامل تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، B6 و B12 هستند، برای افراد مبتلا به سنگ کلیه مضر نیستند. در حقیقت ، برخی از مطالعات نشان داده اند که B6 در واقع ممکن است به افراد مبتلا به اگزالات ادرار بالا کمک کند. با این وجود بهتر است برای مشاوره در مورد استفاده از ویتامین C، ویتامین D، روغنهای جگر ماهی یا سایر مکمل های معدنی حاوی کلسیم با متخصص تغذیه مشورت کنید. زیرا برخی مکمل ها می توانند احتمال تشکیل سنگ در بعضی از افراد را افزایش دهند.2چگونه با تغذیه از سنگ کلیه جلوگیری کنیم؟
پیش گیری از سنگ کلیه به معنی جلوگیری از شرایطی است که از شکل گیری آن ها را انجام می دهد. در اینجا توصیه هایی در این باره آورده شده است:آب فراوان بنوشید
نوشیدن آب زیاد، مواد موجود در ادرار را که منجر به سنگ می شود، رقیق می کند. سعی کنید به اندازه کافی مایعات بنوشید تا 2 لیتر ادرار را در روز را انجام دهید، که تقریباً هشت فنجان استاندارد 8 اونسی است. هم چنین برخی نوشیدنی های اسیدی مانند لیموناد و آب پرتقال نیز کمک می کنند. سیترات در این نوشیدنی ها به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می کنند.کلسیمی را پیدا کنید که به آن نیاز دارید
بدست آوردن مقدار کم از کلسیم در رژیم غذایی می تواند باعث افزایش سطوح اکسالات بشود که باعث ایجاد سنگ کلیه می شود. برای جلوگیری از این کار، اطمینان حاصل کنید که مقدار کلسیم لازم برای سن شما را در دریافت می کنید.به طور ایده آل، به دست آوردن کلسیم از مواد غذایی مهم است، چون برخی از مطالعات مصرف مکمل های کلسیم را با سنگ کلیه مرتبط هستند. مردان 50 ساله و مسن تر باید 1.000 میلی گرم کلسیم در روز داشته باشند، همراه با 800 تا 1.000 واحد بین المللی (IU) ویتامین D برای کمک به بدن برای جذب کلسیم.
کاهش سدیم
یک رژیم غذایی با سدیم بالا می تواند سنگ کلیه را تحریک کند چون مقدار کلسیم را در ادرار شما افزایش می دهد. بنابراین یک رژیم غذایی کم سدیم برای بیماران مستعد سنگ توصیه می شود.دستورالعمل های جاری پیشنهاد می کنند که کل مصرف سدیم روزانه به 2300 میلی گرم محدود شود. اگر سدیم در گذشته به سنگ کلیه کمک کرده باشد، سعی کنید که مصرف روزانه خود را به 1500 میلی گرم کاهش دهید. این برای فشار خون و قلب شما هم خوب خواهد بود.
پروتئین حیوانی را محدود کنید
خوردن بیش از حد پروتئین حیوانی، مانند گوشت قرمز، مرغ، تخم مرغ، و غذاهای دریایی، سطح اسید اوره را افزایش می دهد و می تواند منجر به سنگ کلیه شود.رژیم غذایی با پروتئین کم هم چنین میزان سدیم سیترات را کاهش می دهد، که ماده شیمیایی در ادرار است که به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می کند.
اگر در معرض سنگ سازی قرار دارید، گوشت روزانه خود را به مقداری محدود کنید تا بزرگ تر از یک بسته کارت بازی نباشد.
از غذاهای سنگ ساز پرهیز کنید
چغندرقند، شکلات، اسفناج، ریواس، چای و بسیاری از آجیل ها غنی از فسفات هستند و کولا غنی از فسفات هستند که هر دو می توانند به سنگ کلیه کمک کنند. اگر از سنگ رنج می برید، پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که از این غذاها اجتناب کنید یا آن ها را به مقادیر کمتری مصرف کنید.3پینوشتها
1.www.drdmag.com
2.www.drmoradi-diet.ir
3.www.namnak.com