همه شما حداقل یک بار واژه آپاندیس را شنیده اید و درباره آن مواردی را حدودا می‌دانید و این اطلاعات نسبی ممکن است از رسانه‌ها و برنامه‌های پزشکی تلویزیونی باشد و یا در اطرافتان کسی دچار آپاندیسیت شده باشد. اما اگر می‌خواهید هر آنچه لازم است درباره این دو واژه بدانید با ما همراه باشید. چون در این مقاله می‌خواهیم آپاندیس و آپاندیسیت را به طور کامل بررسی کنیم.
آپاندیس و آپاندیسیت چیست؟
آپاندیس به زایده ای که حدود ۱۰ سانتی متر در سمت راست شکم و از انتهای روده بزرگ منشعب شده است، میگویند؛ که گاهی همین زائده ممکن است دچار عفونت شده و اینگونه است که آپدیسیت ایجاد میشود و در مواردی که بیماری پیشروی نماید، آپاندیسیت منجر به پاره شدن آپاندیس و در نهایت پخش عفونت میشود.در بسیاری از مواقع سوال ایجاد میشود که این زائده چه فایده‌ای دارد و دلیل وجودش در بدن ما چیست؟ در بسیاری از مواقع پاسخی که می‌شنویم این است که آپاندیس هیچ کار مفیدی در بدن برعهده ندارد و بدون عملکرد مفیدی در بدن حضور دارند؛ اما به تازگی با مطالعه دقیق عملکرد آن دانشمندان متوجه شدند که این عضو خیلی هم به درد نخور و بی فایده نیست، بلکه عملکردهایی مانند نگهداری باکتری‌های مفید روده و همچنین باعث راه‌اندازی مجدد کار دستگاه گوارش میشود در زمانی که افراد دچار اسهال خونی و یا وبا شده باشند. پس با این حال آپاندیس زیاد هم بی فایده نیست؛ البته این عملکردهای جزئی آپاندیس نمی‌تواند برای افرادی که آپاندیس خود را برداشته‌اند ایجاد مشکل کند، پس نگران نباشید و اگر شما دچار آپاندیسیت شده‌اید تاکنون و آپاندیس خود را خارج کرده‌اید؛ مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد. با وجود دو عملکرد مفید آپاندیس اما دردسر آن هنگام ایجاد آپاندیسیت بیشتر است.
.jpg "احتمال بروز عارضه آپاندیسیت برای همه")
چگونگی ایجاد آپاندیسیت:
آپاندیس در بدن دائما از طریق اتصال به روده بزرگ در حال پر و خالی شدن از مواد غذایی است، مجرای آپاندیس کوچک است و همین موضوع گاهی باعث دردسر میشود، زیرا مواد غذایی در این مجرا ممکن است باقی مانند و باعث مسدود شدن و عفونت در نهایت آپاندیسیت شود؛ و یا گاهی مواد دفعی وارد آپاندیس شده و باقی می‌مانند و اینگونه باعث عفونت میشود؛ یا هیپرپلازی لنفوئیدی رخ میدهد به معنای تقسیم بیش از حد لنفوئیدهای زیرمخاطی است و اینگونه باعث انسداد مجرای آپاندیس شده و در نهایت عفونت و ایجاد آپاندیسیت ، خوردن اجسام خارجی که قابل هضم شدن نیستند و ممکن است وارد آپاندیس شده و این مجرا را مسدود کند. همیشه آپاندیسیت باعث پارگی آپاندیس نمی‌شود، اما در صورت طولانی بودن دردها برای جلوگیری از پاره شدن آپاندیس و پخش عفونت در بدن بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود. سالانه از هر ۵۰۰ نفر یک نفر دچار این عارضه شده و یکی از شایع‌ترین عمل‌های اورژانسی شکم، شناخته شده است.
علائم آپاندیسیت چیست؟
دردهای شکمی عوامل مختلفی دارند که همه آن نشانه آپاندیس نمی‌باشد. دردهای ناشی از آپاندیس از بخش تحتانی سمت راست شکم آغاز شده و ابتدا اطراف ناف و کم کم کل شکم را در برمی‌گیرد. اینگونه دردها که با سرفه و یا تکان خوردن شدید میشود، می‌تواند علائم آپاندیسیت باشد. از دیگر علائم می‌توان به نفخ شکم، اسهال و یا یبوست، تب در موارد پیشرفت بیماری و تهوع و استفراغ و همچنین بی‌اشتهایی اشاره کرد. توجه داشته باشید که تب پایین نشان از آپاندیسیت است و اگر تب شما بسیار بالا رفت، می‌تواند ناشی از عفونت دیگر قسمت‌های بدن باشد. البته این علائم و نواحی درد می‌تواند در سنین مختلف و شرایط متفاوت، کمی با یکدیگر فرق داشته باشند.
آپاندیسیت در افراد مختلف چگونه است؟
خطر بروز آپاندیسیت در افراد ۱۰ تا ۳۰ سال بیشتر است، اما این موضوع به معنای ابتلا نشدن قطعی کوکان افراد کهنسال به این بیماری نیست. بلکه ممکن است این افراد نیز دچار این عارضه شوند و البته خطر پارگی آپاندیس بعد از بروز آپاندیسیت در این افراد بیشتر است.آپاندیسیت همانطور که گفتیم ممکن است در سنین و شرایط مختلف علائم ظاهری متفاوتی نیز داشته باشد؛ به عنوان مثال:
آپاندیسیت در بارداری: در خانم‌های باردار ممکن است در هنگام آپاندیسیت دردهای ناشی از آن را در قسمت‌های بالاتر حس کنند، در این صورت باید سریع به پزشک مراجعه کرده و برای خارج کردن آن اقدام نمایند؛ زیرا خطر مرگ جنین در بروز آپاندیسیت حدود ۷ درصد ممکن است.
آپاندیسیت در کودکان: نواحی بروز علائم آپاندیسیت در کودکان تفاوتی با بزرگسالان ندارد؛ اما در کودکان ابتدا تهوع و استفراغ آغاز میشود و بعد از تب، از تجویز خودسرانه دارو به کودکان باید بشدت جلوگیری و سریعا به پزشک مراجعه شود. توجه داشته باشید این بیماری در کودکان دختر احتمال بروز بیشتری دارد. میزان ابتلا به آپاندیسیت در کودکان 3 الی 5 سال حدود 5% است در حالی که این میزان ابتلا در کودکان زیر 3 سال بسیار نادر بوده و حدود 1% می‌باشد.
آپاندیسیت در افراد کهنسال: علائم این بیماری در بزرگسالان ممکن است شدیدتر از افراد دیگر بروز کند. در صورت بروز این بیماری در افراد کهنسال باید سریع‌تر اقدام به مراجعه پزشک شود در غیر این صورت ممکن است در اثر پارگی آپاندیس و پخش شدن عفونت در بدن بسیار زندگی فرد را به خطر اندازد.
راه‌های تشخیص آپاندیسیت توسط خود فرد:
بیماری‌های زیادی با علائمی مشابه آپاندیسیت وجود دارند که ممکن است باعث تشخیص غلط افراد شود و برای تشخیص قطعی حتما باید به پزشک مراجعه گردد، در این صورت باید به فوق تخصص گوارش و یا به جراح عمومی مراجعه کرد.
بیماری‌هایی مانند؛ تورشن تخمدان، پنومونی، عفونت ادراری، گاستروآنتریت، دیورتیکول مکل، کوله‌سیستیت، پانکراتیت و یا حاملگی خارج رحمی؛ تمامی این موارد می‌تواند علائمی مشابه با آپاندیسیت داشته باشد.
پزشک بعد از پرسش علائم ظاهری شما و معاینه فیزیکی، به تشخیص خود برای شما آزمایش خون یا ادرار و یا عکس برداری تجویز می‌نماید تا از این طریق از آپاندیسیت اطمینان حاصل نماید.
آزمایش خون: بالا بودن تعداد گلبول‌های سفید شما نشان دهنده وجود عفونت در بدن است.
آزمایش ادرار: با این آزمایش مشخص میشود که شما دارای عفونت های ادراری و یا مشکلات کلیوی نیستید و درد های شما به سیستم ادرار شما مربوط نمی‌شود.
عکس برداری‌ها: انواع مختلف عکس برداری شکمی وجود دارد که مواردی مانند؛ پرتونگاری، سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری و رزونانس مغناطیسی می‌تواند در تشخیص وجود آپاندیسیت به پزشک کمک نماید.
چگونه می‌توان از آپاندیسیت جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از این بیماری راه‌های قطعی و مشخصی وجود ندارد، اما تغذیه سالم می‌تواند احتمال آپاندیسیت را کاهش دهد. در برنامه تغذیه روزانه خود حتما از میوه‌ها، به دلیل وجود فیبر و سبزیجات به دلیل وجود سلولز که باعث پاکسازی دستگاه گوارش میشود؛ استفاده نمایید. همچنین حبوبات نیز می‌توانند باعث عملکرد بهتر دستگاه گوارش و در نهایت عملکرد بهتر آپاندیس شوند و جلوگیری از آپاندیسیت شوند.
راه درمان آپاندیسیت:
تنها راه درمان این بیماری خارج نمودن آن از طریق جراحی است. البته ممکن است پزشک در صورت پاره شدن آپاندیس، قبل از عمل جراحی آنتی بیوتیک تجویز نماید و اینکار برای از بین بردن عفونت‌های پخش شده در بدن شما است و بعد از یک دوره کوتاه مصرف آنتی بیوتیک شما باید جراحی شوید.
عوارض آپاندیسیت:
در صورت پارگی آپاندیس، عفونت ممکن است در بدن پخش شود و برای پاکسازی نیاز به عمل جراحی فوری است.
ایجاد توده چرکی؛ این توده در صورت پاره شدن آپاندیس به وجود آمده و برای حل این مشکل پزشک لوله ای از طریق دیواره شکم برای خالی کردن آبسه استفاده می‌نماید و بعد از خالی شدن آن باید عمل جراحی برای خارج کردن آپاندیس صورت گیرد.
چگونگی جراحی آپاندیس:
جراحی آپاندیس بعد از بروز آپاندیسیت به دو صورت آپاندکتومی (یا آویزه برداری) و لاپاروسکوپی می‌باشد.
آپاندکتومی: این روش عمومیت بیشتری دارد و اکثر مواقع از این روش برای خروج آپاندیس استفاده میشود؛ بیهوشی عمومی و یا موضع‌ای با برش‌هایی روی سطح شکمی به اندازه ۴ الی ۱۰ سانتی متر ایجاد می‌کنند و از این طریق آپاندیس را خارج می‌نمایند. در این روش جراح به خوبی می‌تواند حفره شکمی را از عفونت‌ها و آلودگی‌های موجود پاکسازی نماید. بعد از این روش جراحی فرد مدت یک یا دو روز باید در بیمارستان بستری و تحت نظر باشد.
لاپاروسکوپی: در این روش جراح با دوربین و تجهیزات خاصی می‌تواند آپاندیس را خارج نمیاد. این روش با زخم‌ها و دردهای کمتری همراه است و بیشتر برای افراد چاق و مسن این روش بکار برده میشود. با این حال پزشکان این روش را برای همه مناسب نمی‌دانند.
دوره نقاهت عمل آپاندیس چگونه است؟
اگر بدن در اثر پارگی آپاندیس دچار عفونت شده باشد؛ باید چند روز بعد از جراحی در بیمارستان تحت مراقبت باشید و در این مدت مقداری آنتی بیوتیک به شما تزریق خواهد شد. در غیر این صورت و تشخیص به موقع آپاندیسیت و عمل سریع نیازی به بستری بودن چند روزه در بیمارستان نیست و خیلی سریع مرخص خواهید شد. بعد از مرخص شدن باید مراقبت های خانگی را برای درمان زودتر شروع کنید.
در این دوره مراقب باشید که سطح زخم حتما خشک باشد و در صورت تب داشتن و یا ترشحات در ناحیه زخم و یا قرمزی بیش از حد، به پزشک خود را در جریان بگذارید.
آنتی بیوتیک‌ها را باید دقیق مصرف کنید و ساعت مصرف این دارو را دیرتر و یا زودتر از ساعت مشخص شده، استفاده نکنید.
پیاده روی را در این مدت فراموش نکنید.
از مصرف غذاهای نفاخ خودداری کنید؛ از غذاهای ملین استفاده نمایید و مراقب باشید تا دچار یبوست و یا اسهال نشوید.
از غذاهایی با پروتئین بالا مانند سینه مرغ، ماست چکیده تخم مرغ استفاده کنید.
مایعات زیاد مصرف کنید.
اعمالی مانند بلند شدن و حرکت کردن و یا سرفه و عطسه می‌تواند باعث انقباض ناگهانی عضلات شکمی شده و این اتفاق باعث فشار آمدن ناگهانی به محل جراحت میشود؛ برای جلوگیری از این اتفاق بهتر از قبل از این اعمال بالشتی روی شکم خود قرار داده و کمی فشار دهید و اینگونه از عضلات خود حمایت کنید.
از حمل کردن و بلندکردن اجسام سنگین، دویدن طولانی مدت، رفتن به باشگاه بدنسازی و انجام فعالیت های شدید ورزشی جدا خودداری کنید، ای کار باعث باز شدن بخیه ها میشود۔
بعد از ۲ تا ۴ هفته می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بپردازید.
پزشکی که آپاندیس خود را عمل کرد:
در سال ۱۹۶۱ ، پزشکی به نام لئونید روگوزوف که تنها ۲۷ سال سن داشت و عضو گروه اکتشافی شوروی سابق بود و برای تحقیقات به مناطق قطب جنوب رفته بود؛ احساس ضعف شدیدی کرد و پس از آن دچار تب و اسهال و استفراغ شد، از آنجایی که تنها پزشک گروه خودش بود و برای رسیدن نیروهای کمکی دیر بود؛ تصمیم گرفت تا خودش آپاندیس خود را از بدنش بیرون آورد. او برای این کار مجبور شد به خود بی‌حسی موضعی بزند و در حالیکه به هوش بود با کمک آینه عمل جراحی خود را شروع کرد و موفق شد تا آپاندیس خود را بیرون آورد و زنده بماند. او اولین کسی بود که در نیم قرن پیش خودش آپاندیسیت را تشخیص داد و با عمل جراحی آپاندیس خود را خارج نمود.
در پایان نکاتی در باره آپاندیس؛
بروز این مشکل با وراثت هیچ ارتباطی ندارد، پس اگر افراد خانواده شما درگیر آپاندیسیت شده اند؛ این اتفاق اصلا امکان بروز این بیماری در شما کاهش یا افزایش نمی‌دهد.
شنا کردن در استخر در بروز آپاندیسیت هیچ نقشی ندارد و باعث تورم آن نمیگردد.
این بیماری مختص به فصل خاصی نمی‌باشد؛ افراد عقیده دارند این بیماری در فصول بهار و پاییز بیشتر بروز می‌کند، این یک باور کاملا غلط است.
در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که درباره آپاندیسیت و آپاندیس باید بدانید را بیان کنیم، با دیگر مقالات ما همراه باشید، تا اطلاعات مفید و کاملی درباره بیماری‌های دیگر نیز در اختیار شما قرار دهیم.