بیماری هیپوگنادیسم

بیماری هیپوگنادیسم زمانی اتفاق می افتد که غدد جنسی هورمون های جنسی کمتری تولید کرده و یا تولید نمی کنند. غدد جنسی یا همان گنادها شامل بیضه ها در مردان و تخمدان ها در زنان می باشند.

هورمون های جنسی در کنترل مشخصات جنسی ثانویه مانند رشد سینه ها در خانم ها، تکامل بیضه ها در مردان و رشد موی ناحیه تناسلی کمک کننده هستند. هورمون های جنسی همچنین نقش مهمی در چرخه قاعدگی و تولید اسپرم ایفا می کنند.

هیپوگنادیسم به معنی ناکارآمدی گنادها است. زمانی که هیپوگنادیسم در مردان ایجاد می شود به عنوان افت سطح تستوسترون یا آندروپوز نیز تعریف می گردد.1

انواع هیپوگنادیسم

هیپوگنادیسم اولیه

هیپوگنادیسم اولیه بدین معنی است که شما به علت مشکل در گنادها نمی توانید هورمون های جنسی کافی در بدن خود تولید کنید. گنادهای شما همچنان پیغام های تولید هورمون را از مغز دریافت می کنند اما نمی توانند هورمون تولید کنند.

هیپوگنادیسم مرکزی (ثانویه)

در هیپوگنادیسم مرکزی، مشکل در مغز است. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز شما که گنادها را تحت کنترل دارند به خوبی کار نمی کنند.1

علائم بیماری هیپوگنادیسم

علائم هیپوگنادیسم معمولا به سن شروع بیماری و مقدار هورمون ها بستگی دارد . اگر شروع اختلال قبل از بلوغ باشد ، باعث بلوغ غیر طبیعی می شود . اگر بروز بعد از بلوغ باشد علائم آن به این شرح است :

کاهش یا فقدان خونریزی قاعدگی.

کاهش باروری.

گرگرفتگی ، تعریق زیاد و نگرانی که همراه با سایر علائم یائسگی است.

به ندرت ممکن است موهای شرمگاهی با تأخیر رشد کند و سینه ها کوچکتر باشند.

با توجه به بیماری زمینه ای ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد.2

علل بروز هیپوگنادیسم

علل هیپوگنادیسم اولیه شامل موارد زیر می باشد:

اختلالات خودایمنی مانند بیماری ادیسون و هیپوپاراتیروئیدیسم

اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ترنر و سندرم کلینفلتر

عفونت های شدید خصوصا سرخک درگیر کننده بیضه ها

بیماری کبدی و کلیوی

عدم بیرون آمدن بیضه ها

هموکروماتوز که زمانی که بدن آهن زیادی جذب می کند ایجاد می شود.

قرار گیری در معرض پرتو

جراحی بر روی اندام های جنسی

علل هیپوگنادیسم مرکزی (ثانویه)

اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کالمن

عفونت ها مانند اچ آی وی

اختلالات هیپوفیزی

بیماری های التهابی مانند سارکوئیدز، توبرکولوزیس و هیستیوسیتوز

چاقی

کاهش وزن سریع

سوء تغذیه

استفاده از استروئیدها یا اپیوئیدها

جراحی مغز

قرارگیری در معرض پرتو

آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس

تومور در داخل یا نزدیکی غده هیپوفیز.3

تشخیص هیپوگنادیسم

پزشک برای تایید این که تکامل جنسی بر اساس سن شما در سطح نرمال قرار دارد، معاینه فیزیکی انجام می دهد. پزشک توده عضلانی، موهای بدن و اندام های جنسی را معاینه می کنند.

تست های هورمونی

اگر نظر پزشک این باشد که شما به بیماری هیپوگنادیسم مبتلا هستید، ابتدا سطح هورمون های جنسی در شما را اندازه گیری می کنند. شما باید برای اندازه گیری هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و LH آزمایش خون بدهید. غده هیپوفیز این هورمون های تولید مثلی را تولید می کند.

اگر خانم هستید برای تشخیص هیپوگنادیسم سطح استروژن نیز در شما سنجیده می شود. اگر آقا هستید، سطح تستوسترون در شما اندازه گیری می شود. این آزمایش ها معمولا در صبح هنگام که میزان هورمون ها بالا است انجام می گیرند. اگر آقا هستید در تشخیص هیپوگنادیسم پزشک همچنین آنالیز نمونه منی برای تعداد اسپرم ها را توصیه می کند. هیپوگنادیسم تعداد اسپرم ها را کاهش می دهد.

پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص هیپوگنادیسم و کنار گذاشتن علل دیگر انجام آزمایش های خون بیشتری را توصیه کند. سطح آهن هورمون های جنسی را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل، پزشک سطح بالای آهن در خون که معمولا در هموکروماتوز اتفاق می افتد را بررسی می کند.

پزشک همچنین سطح پرولاکتین را در شما اندازه می گیرد. پرولاکتین هورمونی است که تکامل سینه ها و تولید شیر در آن ها را افزایش می دهد اما در هر دو جنس وجود دارد. اندازه گیری سطح هورمون تیروئید از دیگر تست ها در تشخیص هیپوگنادیسم است. مشکلات تیروئیدی می تواند موجب علائم مشابه هیپوگنادیسم گردند.

تست های تصویربرداری

تست های تصویربرداری نیز در تشخیص هیپوگنادیسم کمک کننده هستند. سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از تخمدان ها و بررسی هر مشکل دیگری مانند کیست های تخمدانی و سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده می کند. پزشک انجام ام آر آی یا سی تی اسکن را برای بررسی تومور در غده هیپوفیز توصیه می کند.1

درمان هیپوگنادیسم زنان (کم کاری غدد جنسی در زنان)

ممکن است لازم باشد شما از داروهای هورمونی مصرف کنید. برای دختران و خانم ها از استروژن و پروژسترون استفاده می شود. این داروها به صورت قرص یا پچ (چسب پوستی) تهیه می شوند.

برای زنانی که رحم خود را خارج نکرده اند، درمان ترکیبی با استروژن و پروژسترون ممکن است احتمال ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش دهد.

زنان مبتلا به هیپوگنادیسم که تمایل جنسی کمی دارند ممکن است تستوسترون با دوز کم و یا یکی دیگر از هورمون مردانه به نام دهیدروپیاندروسترون (DHEA) تجویز شود.

در بعضی از خانمها می توان از تزریق آمپول های کریوگنادوتروپین انسانی یا قرص های حاوی هورمون FSH برای تحریک تخمک گذاری استفاده کرد.4

عوارض هیپوگنادیسم

- تاخیر در بلوغ

- عدم بارداری

- کاهش اعتماد به نفس در نتیجه تاخیر بلوغ

- اختلال عملکرد جنسی.2

پیشگیری از هیپوگنادیسم

پیشگیری بستگی به علت دارد.

در افرادی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری هستند، بهترین راه پیشگیری عبارت است از: مشاوره های ژنتیکی.

پیشگیری از آسیب ناحیه سر، خطر ابتلا به هیپوگنادسیم هایپوگنادوتروپیک را که در نتیجه آسیب هیپوفیز رخ می دهد، کاهش می دهد.

توجه

اگر کودک شما به سن بلوغ رسیده است، اما نشانه های بلوغ را بروز نمی دهد، به پزشک مراجعه کنید.2

پینوشتها
1.www.dorvana.com
2.www.rastineh.com
3.www.delgarm.com
4.www.shamimsalamati.ir