تشخیص بیماری لوپوس سخت است و گاه هفته ها تا سال ها طول می کشد تا پزشک وجود این بیماری را در فرد تایید کند. تاثیر لوپوس بر افراد مختلف متفاوت است و علائم بیماری برای بروز و توسعه نیاز به زمان دارند.
پزشک برای تشخیص لوپوس در بیمار، سابقه درمانی او را مورد بررسی قرار داده و معاینات فیزیکی انجام می دهد. معیارهای مشخصی وجود دارد که در تشخیص لوپوس به پزشک کمک می کند. این معیارها عبارتند از راش های پروانه ای (راش های لوپوس قرمز یا بنفش و به شکل خفیفی پوسته پوسته هستند. روی صورت (راش پروانه ای یا گونه ای) و به شکل متقارن روی بازوها، انگشتان یا پاها ظاهر می گردند) و تورم مفاصل.
تنها یک آزمایش نمی‌تواند به تشخیص بیماری لوپوس کمک کند. آزمایش خون کامل، آزمایش ادرار، نشانه‌ها و علایم بیماری و معاینه‌ی فیزیکی در نهایت به تشخیص بیماری لوپوس منجر خواهد شد.
تست ها و تشخیص لوپوس
تشخیص لوپوس می تواند چالش برانگیز باشد، به ویژه به دلیل طیف وسیعی از علائم که ممکن است به آرامی و با گذشت زمان تغییر کند. تشخیص معمولا با ارزیابی بالینی علائم و نشانه های فیزیکی همراه با آزمایشات صورت می گیرد که می تواند به تایید تشخیص یا پیشگیری از علل دیگر علائم و نشانه های فرد کمک کند.در سال 1982، کالج روماتولوژی آمریکا (ACR) معیارهای طبقه بندی شده ایی را برای کمک به پزشکان متخصص برای تشخیص لوپوس به ویژه SLEمنتشر کرد. این معیارها در سال 1997 به روز رسانی گردید اگر کسی دارای چهار یا بیشتر از 11 معیار ذکر شده باشد ممکن است به لوپوس مبتلا شده باشد.
معیارهای بالینی تشخیص لوپوس
* بثورات شبیه به پروانه که در سراسر بینی و گونه دیده می شود (مالار، مربوط به گونه).* بثورات قرمز شامل تکه های گرد یا بیضی شکل (بثورات دیسکوئیدی).
* حساسیت به نور - بثورات پوستی در مناطقی از پوست که در معرض نور خورشید قرار دارند.
* زخم دهان یا زخم بینی – که معمولا بدون درد است.
* آرتریت در دو یا چند مفصل همراه با حساسیت، تورم یا تجمع مایع که چند هفته طول می کشد - آرتریت مرتبط با SLE غیر فشرده است، به این معنی که استخوان در نزدیکی محل تورم آسیب ندیده است.
* التهاب بافت پوششی اطراف قلب (پریکاردیت) و / یا ریه (پلوریت).
* اختلال عصبی - تشنج و / یا روان درمانی بدون علل قابل شناسایی.
* اختلالات خونی (هماتولوژیک) - آنمی، تعداد گلبولهای سفید خون یا تعداد پلاکتها معمولا در این بیماران کم است.
* مشکلات کلیه - مانند مقدار بالای پروتئین یا کست های سلولی در ادرار.
* آزمایش خون مثبت برای آنتی بادی های ضد هسته ایی ANA .
*آزمایش خون مثبت برضد DNA دو رشته ای (anti-dsDNA)، آنتی بادی Anti-Sm ، cardiolipin antibody یا lupus anticoagulant یا یک آزمایش مثبت کاذب برای سیفلیس (به این معنی که فرد آزمایش مثبت دارد اما بیماری ندارد).
در سال 2012 مجمع تشخیص لوپوس (SLICC) معیار تشخیص لوپوس را را بازبینی و اصلاح کردند.
تست های آزمایشگاهی تشخیص لوپوس:
آنتی بادی ضد هسته ایی (ANA) تقریبا در همه افراد مبتلا به SLE مثبت است، اگر چه در افراد مبتلا به بیماری های خودایمنی دیگر نیز مثبت است زیرا نشان دهنده یک سیستم ایمنی تحریک شده می باشد.آنتی بادی Anti-Sm در افراد مبتلا به SLE مثبت است.
سطح بالای Anti-double stranded DNA )Anti-dsDNA) مشخصه SLE فعال است.
Anti-SSB ممکن است در این بیماری مثبت باشد.
ممکن است در این بیماری مثبت باشد.
آنتی بادی ضد کروماتین (Anti-chromatin antibodies) ممکن است در افرادی با ANA مثبت و anti-dsDNA منفی وجود داشته باشد.
آنتی بادی ضد هیستون (Histone antibodies) برای لوپوس ناشی از مواد دارویی
آنتی بادی های ضد فسفولیپید (Antiphospholipid antibodies) مانند آنتی کاردیولیپین (anticardiolipin) لوپوس آنتی کوآگولانت (lupus anticoagulant) آنتی بتا2 گلیکوپروتئین 1(anti-β2 glycoprotein I)
آزمایش خون و ادرار موارد زیر را شامل می‌شود:
آزمایش شمارش خون کامل: در این آزمایش تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون و تعداد سلول‌های پلاکت خون و هم‌چنین مقدار هموگلوبین خون که نوعی پروتئین در خون است، اندازه گیری می‌شود. بر اساس نتایج این آزمایش کم‌خونی تشخیص داده می‌شود که بسیار در بیماران مبتلا به لوپوس شایع است. از طرفی تعداد کم گلبولهای سفید و یا پلاکتها هم در بیماری لوپوس دیده می‌شود.
سرعت رسوب گلبول قرمز Erythrocyte sedimentation rate در این آزمایش سرعت ته‌نشینی و رسوب گلبولهای قرمز ترکیب شده با فاکتور ضد انعقادی در مدت یک ساعت و برحسب میلی‌متر در ساعت سنجیده می‌شود. اگر این سرعت بیشتر از مقدار طبیعی باشد، احتمالاً نشانه‌ای از وجود بیماری لوپوس است.
آزمایشات مکمل (آزمایش مکمل نمونه های خونی را مورد بررسی قرار می دهد تا گروهی از پروتئین ها را که به بدن در حمله به عوامل خارجی کمک می کنند، تشخیص دهد. وقتی حجم زیادی مواد یا عوامل خارجی در بدن وجود داشته باشد، مثل باکتری یا ویروس، وجود مقدار کمی از این پروتئین ها در خون به معنای اینست که بدن در حال تلاش برای خلاص شدن از عوامل خارجی است. اگر بدن به جای حمله به عوامل خارجی به خودش حمله کند (آنچه که در بیماری های خودایمنی مثل لوپوس اتفاق می افتد) مقدار کمی از پروتئین در آزمایشات مکمل به معنای این است که بدن به بافت های خودش مثل کلیه ها حمله کرده و در حال تخریب آنهاست.
ارزیابی کامل کبد و ریه : همان‌گونه که گفته شد بیماری لوپوس کبد و کلیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین آزمایش خون به ارزیابی نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها و کبد کمک بسیار زیادی می‌کند.
آنالیز ادرار: آزمایش ادرار افزایش پروتئین و یا وجود سلول‌های خونی را در آن نشان می‌دهد که خود این دو عواملی هستند که نشان از اثر کردن بیماری لوپوس بر روی کلیه‌ها دارد.
آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (Antinuclear antibody (ANA) test) آنتی بادی‌ها توسط دستگاه ایمنی تولید می‌شوند، اگر آزمایش خون حاکی از وجود این آنتی بادی‌ها باشد، به این معنی است که دستگاه ایمنی بدن فعال شده است. در حالی که بسیاری از مبتلایان به بیماری لوپوس آزمایش آنتی بادی هسته‌ای مثبت دارند، افرادی با آزمایش آنتی بادی ضد هسته‌ای مثبت لزوماً به لوپوس مبتلا نیستند. اگر این تست در فرد مثبت باشد، پزشک برای بررسی دقیق‌تر دیگر آزمایش‌های خاص برای بررسی آنتی‌بادی‌ها را تجویز خواهد کرد.
روش‌های تصویر برداری برای تشخیص بیماری لوپوس
اگر پزشک معالج تشخیص دهد که بیماری لوپوس ریه و قلب را درگیر کرده است احتمالاً عکس برداری اشعه ایکس از سینه یا اکوی قلبی را تجویز خواهد کرد. برای تشخیص بیماری لوپوس گزینه‌های تصویربرداری را مرور خواهیم کرد.عکس برداری اشعه ایکس از سینه:
اگر سایه‌ی غیر معمولی در عکس رادیولوژی قفسه‌ی سینه دیده شود، احتمالاً نشانه‌ای از التهاب در ریه‌هاست
اکوی قلبی:
در اکوی قلبی تصویری زنده از قلب در حال فعالیت به دست می‌آید، اگر مشکلی در دریچه‌ها و یا دیگر بخش‌های قلب وجود داشته باشد (حذف شود هم) اکوی قلبی قادر به تشخیص آن خواهد بود.نمونه برداری
لوپوس می‌تواند به کلیه‌ها آسیب وارد کند و درمان این آسیب زمانی مهیا خواهد بود که نوع آسیب وارد شده به خوبی شناخته شود. بنابراین قسمت کوچکی از بافت کلیه برداشته شده و بعد از بررسی آزمایشگاهی درمان‌های مورد نیاز برای فرد به کار گرفته خواهد شد.
از طرفی برای تایید این موضوع که بیماری لوپوس پوست را درگیر کرده یا خیر، گاهی نیاز به نمونه برداری از پوست وجود دارد.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت آزمایشگاه اریترون
سایت بهپو