توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز، نوعی بیماری است که در نتیجه عفونت با انگل Toxoplasma gondii اتفاق میفتد. این انگل، یکی از رایج ترین انگل های جهان است که عفونت با آن معمولاً با خوردن گوشت آلوده خام، قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه آلوده یا انتقال از طریق مادر به جنین در دوران بارداری رخ می دهد.توکسوپلاسموز ممکن است باعث بروز علائم شبیه به آنفلوانزا شود، اما بیشتر افراد مبتلا به این بیماری هرگز علائم خاصی را تجربه نمی کنند. توکسوپلاسموز ممکن است برای نوزادان متولد شده از مادران آلوده و برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، عوارض جدی ایجاد کند.
ابتلا به این بیماری در افراد سالم نیازی به درمان خاص جز رعایت اصول بهداشتی ندارد. اما افراد با سیستم ایمنی ضعیف و زنان باردار برای جلوگیری از بروز عوارض شدید نیاز به درمان پزشکی دارند.1
علل توکسوپلاسموز
Toxoplasma gondi)T. gondii) یک ارگانیسم انگلی تک سلولی است که می تواند بیشتر حیوانات و پرندگان را آلوده کند. از آنجا که ارگانیسم های عفونی T. gondii فقط در مدفوع گربه دفع می شود، گربه های وحشی و خانگی میزبان نهایی انگل هستند.برخی از علل اساسی ابتلا به این بیماری، عبارتند از:
تماس با مدفوع گربه ناقل انگل
تماس انگشت آلوده به مدفوع گربه بعد از باغبانی، تمیز کردن جعبه بستر یا دست زدن به هر چیز آلوده به مدفوع گربه آلوده و قرار دادن انگشت در دهان می تواند یکی از دلایل بروز این بیماری باشد. این عفونت در گربه های وحشی یا آنهایی که از گوشت خام تغذیه می کنند شایع است.مصرف غذا و یا آب آلوده
این بیماری یکی از علل شایع سقط جنین در گوسفندان است که گاهی اوقات ممکن است لبنیات خام آنها حاوی انگل باشند.استفاده از چاقو، تخته های برش یا وسایل آلوده دیگر
وسایل آشپزخانه که با گوشت خام در تماس هستند ممکن است به انواع انگل ها آلوده شوند. بر همین اساس بهتر است وسایل آشپزخانه زا کاملاً در آب گرم و صابون بشویید.مصرف میوه و سبزیجات آلوده
سطح برخی از میوه و سبزیجات ممکن است حاوی انگل باشد. برای اطمینان از سالم بودن این محصولات به خصوص در مواردی که می خواهید به صورت خام مصرف کنید کاملاً بشویید و پوست آن را بگیرید.پیوند عضو یا تزریق خون آلوده
در موارد نادر، توکسوپلاسموز از طریق پیوند عضو یا تزریق خون آلوده منتقل می شود.هنگامی که فرد به T. gondii آلوده می شود، انگل کیست هایی را تشکیل می دهد که تقریباً در هر قسمت از بدن تأثیر می گذارد اما این انگل ها بیشتر مغز و بافت عضلانی اندام های مختلف از جمله قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.1
.jpg "توکسوپلاسموز چیست و چگونه درمان میشود؟")
انتقال بیماری
توکسوپلاسما گوندی معمولاً به یکی از روش‌های زیر منتقل می‌گردد:۱. خوردن گوشت‌های خوب پخته نشده حیوانات بیمار
۲. گربه‌های حامل میکروب می‌توانند آن را از مدفوع خود دفع کنند؛ فردی که با بی‌دقتی به مدفوع گربه دست می‌زند و دست خود را نمی‌شوید، ممکن است دچار عفونت گردد.
۳. انتقال خون از بیمار به فرد سالم
۴. زن بارداری که دچار عفونت می‌گردد، می‌تواند آن را به جنین منتقل کند (غالباً با گرفتاری شدید جنین). اگر مادری در هنگام بارداری برای اولین بار مبتلا به توکسوپلاسموز شود احتمال دارد جنین نیز مبتلا شود.
- اگر در سه ماهه اول بارداری مادر مبتلا شود با عبور انگل ازجفت و رسیدن به جنین در اغلب موارد عوارض وخیم یا سقط جنین بروز خواهد کرد.
- در صورت انتقال انگل در سه ماهه دوم با علائم چشمی مثل جدا شدن پرده شبکیه (retinochoroiditis)، میکروسفالی و عقب ماندگی ذهنی مشاهده می شود.
- انتقال آن در سه ماهه سوم سبب لنفادنوپاتی، هپاتواسپلنومگالی، هپاتومگالی، اختلالات چشمی (استرابیسم یا لوچی) و ضایعات کلیسیفیه در مغز از علایم مهم توکسوپلاسموز مادرزادی در سه ماهه سوم محسوب می‌شوند.
5. در افراد با ایمنی تضعیف شده بیماری خطرناکتر است.2
علائم توکسوپلاسموز
این بیماری در بیشتر افراد منجر به بروز علائم خاصی نمی شود و حتی ممکن است فرد از ابتلا خود به عفونت و یا انگل بی اطلاع باشد.اما توکسوپلاسموز در برخی افراد منجر به علائم شبیه به آنفولانزا می شود، از جمله:
تب
سردرد
درد بدن
خستگی
التهاب غدد لنفاوی
این انگل در سراسر جهان یافت می شود و می تواند هر فردی را آلوده کند. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف و بیماران سرطانی تحت درمان با شیمی درمانی و یا پیوند اعضاء ممکن است عفونت توکسوپلاسما دوباره عود کند و برگردد.
بازگشت بیماری می تواند منجر به بروز علائم شدیدتر شود، از جمله:
تشنج
سردرد
سرگیجه
عدم تعادل
مشکلات ریه شبیه سل یا پنومونی
تاری دید ناشی از التهاب شدید شبکیه (توکسوپلاسموز چشمی).3
درمان توکسوپلاسموز
اکثر افراد با سیستم ایمنی سالم نیازی به درمان توکسوپلاسموز ندارند. اما پزشک ممکن است در شرایط بروز علائم حاد داروهای زیر را تجویز کند:پیریمامین (داراپریم)
این دارو که به طور معمول برای مالاریا استفاده می شود، یک آنتاگونیست اسید فولیک است و می تواند از جذب ویتامین B فولات (اسید فولیک، ویتامین B-9) در بدن جلوگیری کند. به همین دلیل، پزشک ممکن است اسید فولیک را توصیه کند. از دیگر عوارض جانبی احتمالی پیریمامین می توان به سرکوب مغز استخوان و سمیت کبدی اشاره کرد..jpg "توکسوپلاسموز چیست و چگونه درمان میشود؟")
سولفادیازین
این آنتی بیوتیک با پیریمامین برای درمان توکسوپلاسموز استفاده می شود.معالجه زنان و نوزادان باردار
در زنان باردار مبتلا به توکسوپلاسموز، درمان می تواند متفاوت باشد. در شرایطی که عفونت قبل از هفته شانزدهم بارداری رخ داده باشد پزشک ممکن است آنتی بیوتیک اسپیرامایسین را تجویز کند. استفاده از این دارو خطر ابتلا به مشکلات عصبی کودک را ناشی از توکسوپلاسموز مادرزادی کاهش دهد. اگر عفونت بعد از هفته شانزدهم بارداری رخ داده باشد، یا اگر آزمایش ها نشان داد که جنین به توکسوپلاسموز مبتلا شده پزشک پیریم آمامین و سولفادیازین و اسید فولینیک (لوکووورین) را تجویز می کند.1پیشگیری و کنترل
1- حتی الامکان گوشت کبابی و نیم پز احشایی پرندگان مصرف نشود و غذاها وگوشت در درجه حرارت 60 درجه به طورکامل پخته شود.2- گوشت را باید در سرمای 18- درجه سانتی گراد به‌مدت 10 روز فریز یا منجمد کرد.
3- از بین بردن مدفوع گربه‌ها و بچه گربه‌ها به طور روزانه قبل از آنکه اووسیست‌ها یا تخم های انگل موجود در آن آلوده‌کننده شوند. مدفوع این حیوانات را با هدایت‌کردن به طرف فاضلاب ، سوزاند و یا دفن عمیق می توان از بین برد.
4- زنان باردار باید از تماس با گربه‌هایی که ممکن است ناقل بیماری باشند اجتناب کنند; بهتر است این زنان باردار ازکارهای باغبانی اجتناب کنند و یا هنگام کار دستکش بپوشند و بعد از انجام کار به درستی دست های خود را شستشو دهند.
5- پس از تماس دستها باگوشت خام و یا باغبانی در محل هایی‌که ممکن است آب آن محل آلوده به مدفوع گربه‌ها باشد شستشوی دستها الزامی می باشد.
6- غذاها را باید از دسترس‌حیوانات مخصوصا گربه دور نگهداشت.
7- پس از کارکردن در مزرعه و باغ حتما باید دستها را با آب صابون به خوبی شست.
8- سبزیها و میوه‌ها باید به طور کامل شستشو و ضد عفونی شوند.
9- از تماس با خون و وسایل پزشکی آلوده به خون باید خودداری کرد.
10- خون‌های اهدایی را حتما باید از نظر آلودگی به توکسوپلاسموز آزمایش کرد.3
.png "توکسوپلاسموز چیست و چگونه درمان میشود؟")
عوارض احتمالی
مطالعات نشان می‌دهد انگل توکسوپلاسموز ممکن است بر رفتار تأثیر گذارد و ممکن است در حال حاضر به عنوان یک عامل مؤثر در اختلالات مختلف روانی مانند افسردگی، اضطراب و اسکیزوفرنی باشد. در مطالعات علمی، سطح پادتن تی-گوندی در افراد مبتلا به بروز-اول اسکیزوفرنی، به میزان قابل توجهی بالاتر از افراد سالم یافت شد.بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، به گزارش سابقه بالینی توکسوپلاسموز در جمعیت عمومی این بیماری هستند.
تحقیق اخیر در دانشگاه لیدز نشان داده است که انگل آنزیمی با فعالیت هیدروکسیلاز تیروزین و فنیل آلانین هیدروکسیلاز تولید می‌کند. این آنزیم ممکن است منجر به تغییرات رفتاری در بیماران مبتلا به توکسوپلاسموز شود. این اتفاق با تغییر تولید دوپامین، انتقال دهنده عصبی درگیر در خلق و خوی، معاشرت، توجه، انگیزه و الگوهای خواب مشاهده میشود.
در مطالعه سرولوژیکی بزرگی در ایالات متحده شواهدی وجود دارد که آلودگی به توکسوپلاسما در زیر مجموعه‌ای از افراد جوان مبتلا به اختلال دو قطبی نوع اول رشد داشته که با علائم شیدایی و افسردگی بالا همراه بوده است.2
پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.niloulab.com
3.www.beytoote.com