نوزادان و کودکان به شدت در معرض کم آبی ناشی از اسهال هستند. در طی دوره اسهال، بدن مایعات و الکترولیت‌های لازم را از دست می‌دهد. الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که بر عملکرد عضلات، میزان آب بدن و اسیدیته خون تأثیر می‌گذارند.
اسهال در کودکان
بیماری اسهال یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین بیماری‌ها در دوران شیرخواری و همچنین کودکی است که عبارت است از افزایش غیرطبیعی تعداد دفعات اجابت مزاج (سه دفعه یا بیشتر) در نوزاد یا کودک در طول ۲۴ساعت که در آن مدفوع شل یا آبکی میشود. بیماری اسهال به طور معمول در کودکان ۱ تا ۵ ساله بسیار شایع است. توجه داشته باشید بیماری اسهال در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر دیده میشود و این بیماری آزار دهنده بیشتر در آن دسته از کودکانی دیده میشود که با شیر گاو و یا شیر خشک تغذیه می‌کنند.بیماری اسهال خفیف به طور معمول بدون استفاده از درمان خاصی، در عرض چندین روز بهبود می‌یابد و هیچ‌گونه مسئله‌ی خاصی را ایجاد نمی‌نماید؛ اما بیماری اسهال شدید، بسیار خطرناک است به ویژه اگر این بیماری در کودکان کم سن و سال و نوزادان اتفاق افتد. زیرا این گروه از افراد، به‌راحتی دچار کم آبی بدن میشوند که اتفاقی جالب نیست! پس بیماری اسهال را در کودکان جدی بگیرید زیرا کم‌شدن ناگهانی آب بدن در کودکان می‌تواند عوارض جدی و در برخی موارد، حتی مرگ را نیز به دنبال داشته باشد!
.png "بررسی انواع و علائم بیماری اسهال در کودکان و نوزادان و راه های درمان آن")
علل اسهال و شناخت باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها و دیگر عوامل اسهال در کودکان و بزرگسالان
شروع بیماری اسهال در کودکان، اغلب با استفراغ همراه است؛ بدین صورت که کودک ناگهان استفراغ میکند و سپس مدفوع او شل و آبکی میشود! کودک ممکن است به علت درد ناحیه‌ی شکم به دور خود بپیچد و گریه‌های شدید داشته باشد. که البته این دردهای ناحیه‌ی شکمی ناراحت کننده چند دقیقه‌ای به طول می‌انجامد و با دفع مدفوع فروکش کرده و کودک آرام می‌گیرد. در برخی موارد نیز ممکن است کودک مختصری تب کند. به طور معمول پس از گذشت ۲۴ ساعت، تهوع، استفراغ و تب کودک از بین می‌رود اما اسهال او ادامه پیدا میکند.دقت داشته باشید نوزادان از روز ششم پس از تولد، بعد از هر نوبت شیر خوردن، مدفوع به رنگ‌های مختلف برای نمونه زرد، نارنجی، سبز و یا قهوه‌ای دفع می‌کنند که قوام آن مدفوع نیز شل است و همراه با فشار نیز دفع می‌گردد! این حالت طبیعی است و به هیچ عنوان اسهال نیست. همچنین به این نکته نیز دقت داشته باشید چنانچه مادر با فاصله‌ی زمانی کم و زود به زود به نوزاد شیرخوار خود شیر بدهد، مدفوع او شل خواهد شد و چندین بار نیز در طول روز دفع می‌گردد! این حالت نیز اسهال نیست و تنها در نتیجه‌ی خوردن شیر به مقدار زیاد است. البته این موضوع در نوزادان شیرخوار کمی متفاوت‌تر است! یک نوزاد شیرخوار سالم ممکن است هرچند روز، یک نوبت دفع مدفوع نرم داشته باشد و کودک دیگری نیز در یک روز، چندین نوبت دفع مدفوع نرم داشته باشد که هر دو حالت، طبیعی است.
بررسی انواع مختلف بیماری اسهال در کودکان
بیماری اسهال، واکنش طبیعی بدن برای خلاص شدن از شر میکروب‌ها و همچنین سموم آنها است؛ دوره‌های بیماری اسهال از چند روز تا یک هفته به طول می‌انجامد. بیماری اسهال به طور معمول با تب، تهوع و استفراغ، درد در ناحیه‌ی شکم و همچنین کم شدن میزان آب بدن همراه است.اسهال حاد و آبکی
در این نوع بیماری اسهال، مدفوع کودک بیمار، آبکی بوده و دفع آن به تعداد دفعات بالا و همچنین بدون وجود خون است. دقت داشته باشید این نوع بیماری اسهال به سبب ویروس‌ها به وجود می‌آید؛ البته بد نیست بدانید برخی از میکروب‌ها نیز می‌توانند در به وجود آمدن آن دخیل باشند!اسهال پایدار
در این نوع بیماری اسهال، اسهال به طور حاد شروع شده و به مدت زمان 14 روز و یا بیشتر ادامه می‌یابد! دقت داشته باشید این نوع بیماری اسهال به سبب برخی از میکروب‌ها و همچنین سوء تغذیه می‌تواند به وجود آید!اسهال خونی
چنانچه در مدفوع حاصل از بیماری اسهال، خون و یا لخته‌های خونی وجود داشته باشد، اسهال را خونی گویند. البته در برخی موارد نیز خون همراه با بلغم و خلط نیز در مدفوع دیده میشود. دقت داشته باشید وجود مواد خلطی و همچنین خون در مدفوع فرد بیمار، نشانه‌ی این است که میکروب‌ها و یا سموم حاصل از آنها، تورم و حتی زخم را در جداره‌ی روده به وجود آورده‌اند!علائم اسهال در کودکان و نوزادان چیست؟
نوزادان اغلب در حالت طبیعی مدفوع شل دارند و ممکن است ۶ تا ۸ بار در روز دفع داشته باشند؛ بنابراین نباید فوری نگران شد. با این حال، افزایش ناگهانی مدفوع آبکی به ویژه اگر با تب همراه باشد؛ ممکن است نشانه‌ای از اسهال در نوزادان و کودکان باشد.سایر علائم اسهال نوزادان عبارتند از:
* درد شکم یا دل‌پیچه
* حالت تهوع
* احساس فوریت دفع
* تب و لرز
* کمبود آب
.png "بررسی انواع و علائم بیماری اسهال در کودکان و نوزادان و راه های درمان آن")
بررسی کم آبی در بدن کودکان و نوزادان
زمانی که بدن به اندازه کافی مایعات دریافت نکند، نمی‌تواند به درستی کار کند. در نوزادان و کودکان کم سن، کم آبی می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و اگر سریع درمان نشود؛ می‌تواند به عوارض جدی‌تر سلامت منجر شود. عوارض کم آبی بدن عبارتند از شوک، آسیب اندام و کما.کم آبی بدن خود را به چه صورتی نشان می‌دهد؟
* دهان خشک* چشمان خشک و بدون اشک (زمانی که کودک گریه میکند؛ اشک از چشمانش بیرون نمی‌آید)
* تحریک‌پذیری
* پوست خشک
* خستگی
.png "بررسی انواع و علائم بیماری اسهال در کودکان و نوزادان و راه های درمان آن")
علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده کمبود آب بدن کودک باشد
* کودک بیش از هشت ساعت ادرار نکرده باشد.
* کودک بسیار خواب‌آلود است.
* فونتانل یا ملاج فرورفته شده است.
* تورگور پوستی کاهش یافته است (کاهش تورگور پوست یعنی وقتی پوست پشت دستتان را نیشگون بگیرید به حالت عادی خود باز نمی‌گردد)
* تب شدید
عوامل اسهال کودکان چیست؟
علت اسهال کودکان در تمام موارد مشخص نمی‌شود؛ با این حال، عوامل رایج عبارتند از:* مصرف بیش از حد میوه یا آب میوه
* استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای دیگر (مصرف مستقیم توسط خود کودک یا با تغذیه از شیر مادر)
* آلرژی و حساسیت به غذاهای خاص
* تغییرات تغذیه‌ای (مصرف مستقیم توسط خود کودک یا با تغذیه از شیر مادر)
علت اسهال شدید در کودکان چیست؟
* بیماری التهابی روده (IBD)* عفونت‌های باکتریایی
* عفونت‌های ویروسی
* انگل‌ها
* سوء تغذیه
* آماده‌سازی نادرست و غیر بهداشتی مواد غذایی
* بهداشت ضعیف
کودکان در سفر به خصوص به کشورهای در حال توسعه در معرض ابتلا به اسهال مسافرتی قرار دارند. این وضعیت معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که فرد آب و غذای آلوده مصرف کند.
درمان خانگی اسهال خفیف کودکان
درمان فرزند شما در خانه معمولا زمانی موثر است که اسهال خفیف داشته باشد. مهم است توجه داشته باشید که داروهای بدون نسخه برای درمان اسهال در بزرگسالان استفاده میشود؛ نباید به نوزادان یا کودکان داده شود.به کودک مقدار زیادی مایعات بدهید.
غذاهایی که به نظر می‌رسد باعث اسهال میشوند؛ تغذیه نکنید.
دست‌ها را مرتب بشویید، مخصوصا پس از هر بار تعویض پوشک برای جلوگیری از گسترش باکتری‌ها در خانه.
وقتی کودک شما اسهال دارد، شیر مادر را ادامه دهید. شیر مادر می‌تواند به کاهش علائم اسهال کمک کند و سرعت بهبودی را افزایش دهد.
کودک خود را با دقت نظارت کنید، به دنبال علائم کم آبی باشید. اگر کودک شما دچار کم آبی هست فوری به پزشک مراجعه کنید.
پوشک کودک خود را بلافاصله پس از مدفوع تعویض کنید. این کار می‌تواند به جلوگیری از بثورات پوستی کمک کند. از آب به جای دستمال مرطوب استفاده کنید. از کرم‌هایی مانند زینک‌اکساید برای محافظت پوست ناحیه باسن می‌توانید استفاده کنید.
اگر کودک بیش از دو روز اسهال داشته باشد و با علائم زیر همراه باشد؛ حتی اگر اسهال خفیف باشد؛ به پزشک مراجعه کنید.
.png "بررسی انواع و علائم بیماری اسهال در کودکان و نوزادان و راه های درمان آن")
* تب
* اسهال خونی
* اسهال شدید (بیش از هشت بار مدفوع در هشت ساعت)
* اسهال همراه با استفراغ
* درد شکم یا گرفتگی
* اسهال تکراری
اگر اسهال کودک بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد و با تب نیز همراه باشد؛ به پزشک یا متخصص اطفال مراجعه کنید. اسهال مزمن می‌تواند سبب آسیب جدی در نوزادان و کودکان شود.
درمان اسهال کودکان زیر دوسال
اسهال در کودکان زیر دوسال اگر با درمان خانگی و تغییر رژیم غذایی دو روزه خوب نشد با پزشک مشورت کنید:1-آنتی بیوتیک
اسهال با منشع باکتریایی و انگلی آنتی بیوتیک تجویز میشود. باعث از بین بردن عفونت و علائم آن میشود. در مورد اسهال ویروسی باید 4 تا 5 روز صبر کنید بعد درمان آغاز شود.
2-رهیدراسیون
پیشگیری از دست دادن آب بدن کودک مهمترین اقدام است. که معمولا از محلول های دهانی رهیدراسیون استفاده میشود. اگر کودک شما استفراغ میکند از سرم استفاده کنید.
3-درمان بیماری های منجر شده به اسهال
اگر اسهال بخاطر بیماری های دیگر مانند بیماری التهابی روده بزرگ اسهال شده است ابتدا باید بیماری را برطرف کرد.
4-پروبیوتیک
این میکروارگانیسم ها بطور طبیعی در ماست وجود دارد. به کودک محصولات پروبیوتیک را بدهید (پروبیوتیک چیست+20 خواص درمانی آن).
5-افزایش دریافت چربی
رژیم کم چرب، بیشتر مستعد اسهال است. کودکان باید حداقل مصرفی چربی را در رژیم خود داشته باشند که شامل 30 تا 40 درصد کل انرژی می باشد که شما از طریق ماست، شیر، پنیر و پودینگ آن را تامین میکنید.
6-به حداقل رساندن آب میوه
کودکانی که مرتب آب میوه مصرف دارند مستعد اسهال هستند. قند این آب میوه ها در بدن قابل جذب نیست. آنها در کولون تجمع می یابند و باعث اسهال آبکی میشوند.
7-افزایش مصرف فیبر
رژیم کم فیبر باعث اسهال در کودکان یک تا 5 سال میشود. کودک را به خوردن میوه تازه، سبزیجات و غلات کامل تشویق کنید.
پیشگیری از اسهال در کودکان زیر دوسال
مادران عزیر باید موارد زیر را برای پیشگیری از اسهال در کودکان زیر دو سال خود رعایت کنند:- شستن دست ها
- تمیز کردن دستشویی
- شستن خوب میوه و سبزی
- رعایت بهداشت آشپزی
- نوشیدن متعادل آب
یک نمونه رژیم غذایی در اسهال کودکان
غذاهایی که باید در اسهال کودکان اجتناب شود:- غذاهای چرب و سرخ شده
- سوسیس و کالباس
- دونات
- پاستیل
- آب سیب
- نوشابه کربوناته
- سبزیجاتی مانند بروکلی، فلفل، نخود و لوبیا، آلو، نخود فرنگی، تمشک
علائم بی آب شدن بدن کودک را بشناسید:
- کاهش ادرار روزانه
- تیره شدن رنگ ادرار
- خشک شدن دهان
- خشک شدن چشم ها
- ضعیفی و سرگیجه
- خستگی
چه زمان در اسهال کودک را به دکتر ببرم؟
اسهال معمولا خوب میشود اما اگر با علائم زیر همراه بود به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالای 102 درجه فارنهایت (درمان خانگی تب کودکان)
- اسهال بیشتر از 24 ساعت
- خون در مدفوع
- مدفوع سیاه و چرب
.png "بررسی انواع و علائم بیماری اسهال در کودکان و نوزادان و راه های درمان آن")
اسهال باعث می شود بدن آب و مواد معدنی به نام الکترولیت ها را از دست بدهد. این مسئله منجر به کم آبی بدن می شود. نوزادان بسیار سریع - در عرض یک یا دو روز اسهال – کم آب می شوند - و این مسئله می تواند بسیار خطرناک باشد. اگر این نشانه های کم آبی را در کودک خود مشاهده کردید با پزشک کودک تماس بگیرید:
- ادرار کمتر
- تحریک پذیر شدن
- خشک شدن دهان
- گریه بدون اشک
- خواب آلودگی غیرمعمول
- کاهش الاستیسیته پوست
همچنین اگر فرزند شما دچار اسهال شده است و کمتر از 6 ماه سن دارد و یا این علائم را دارد، با پزشک تماس بگیرید:
- تب 9/38 درجه سانتی گراد یا بالاتر
- شکم درد
- وجود خون در مدفوع یا مدفوع سیاه، سفید یا قرمز
- کندگی
- استفراغ
منبع: سایت دکتردکتر
سایت سلامت زیستی
سایت بیتوته