سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب چیست؟
سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب (Sudden infant death syndrome (SIDS)) همان‌گونه که از نامش پیداست مرگ ناگهانی و غیر منتظره‌‌ی کودک به ظاهر سالم زیر یک سال است که معمولاً در خواب رخ می‌دهد. از این عارضه گاهی تحت عنوان مرگ گهواره‌ای یاد می‌شود، چرا که نوزاد زمانی که در گهواره است می‌میرد.با وجود اینکه دلیل این عارضه مشخص نیست، به نظر می‌رسد که سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب، ناشی از نقص بخشی از مغز نوزاد است که کار کنترل تنفس و انگیختگی از خواب را برعهده دارد. پژوهشگران برخی از عواملی را که نوزاد را در معرض خطر بالا قرار می‌دهد را شناسایی کرده‌اند. همچنین اقدامات موثری برای حفاظت از کودک در برابر این خطرات پایه ریزی شده است. شاید مهم‌ترین کاری که می‌توان انجام داد، خواباندن کودک روی کمر باشد.
دلایل وقوع سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب
ترکیبی از عوامل فیزیکی و فاکتورهای محیطی باعث می‌شود که کودک در معرض این سندروم قرار بگیرد. این عوامل از کودکی به کودک دیگر بسیار متفاوت هستند.
عوامل فیزیکی
نقص مغزی: برخی از نوزادان با مشکلاتی به دنیا می‌آیند که آنها را مستعد مرگ با این سندروم می‌کند. در بسیاری از این نوزادان بخشی از مغز که کار کنترل تنفس و انگیختگی یا بلند شدن از خواب را بر عهده دارد، به اندازه کافی به بلوغ نمی‌رسد که بتواند به درستی کار کند. وزن در هنگام تولد پایین: تولد پیش از موعد و یا چند قلو زایی احتمال اینکه مغز نوزاد به درستی و به شکل کامل بالغ نشود را افزایش می‌دهد. بنابراین این نوزادان کنترل کمی روی پروسه‌ی اتوماتیک تنفس و ضربان قلب خواهند داشت.
عفونت تنفسی: بسیاری از نوزادان که با سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب جان خود را از دست می‌دهند، به تازگی به سرماخوردگی هم مبتلا شده‌اند که همین موضوع باعث مشکلات تنفسی خواهد شد.
فاکتورهای محیطی خواب
وسایلی که در گهواره‌‌ی کودک قرار دارد و نوع خوابیدن او، با مشکلات فیزیکی ترکیب شده و خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب را افزایش خواهد داد. برای مثال:خوابیدن روی شکم یا روی پهلو: کودکانی که به این شکل می‌خوابند، ممکن است بیش از کودکانی که روی کمر می‌خوابند به مشکلات تنفسی دچار شوند.
خوابیدن روی سطح نرم: قرار دادن صورت نوزاد روی بالش و تشک نرم و یا تخت آبی احتمال مسدود شدن راه هوایی نوزاد را افزایش خواهد داد.
تخت اشتراکی: زمانی خطر بروز مرگ ناگهانی نوزاد در خواب کاهش پیدا می‌کند که نوزاد در همان اتاقی که والدین به سر می‌برند در یک تخت جداگانه بخوابد. در حالی که خوابیدن نوزاد در تختی مشترک با پدر و مادر، خواهر یا برادر و حیوان خانگی خطر بروز این عارضه را افزایش خواهد داد.
گرمای زیاد: گرمای زیاد در هنگام خوابیدن و یا زیاد گرم نگه داشتن نوزاد در هنگام خوابیدن خطر بروز این سندروم را افزایش خواهد داد. 1
عوامل افزایش‌دهندۀ خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
گرچه سندرم مرگ ناگهانی نوزادان فقط یک علت مشخص ندارد، اما چند عامل خطر برای آن شناسایی شده که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
تولد زودرس: هرچه نوزاد زودتر از موعد زایمان مادر و زمان مقرر تولدش به دنیا آمده باشد، ریسک بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارد.
وزن بسیار کم هنگام تولد: هرچه وزن هنگام تولد نوزاد پایین‌تر باشد، ریسک سندرم مرگ ناگهانی نوزاد نیز بیشتر می‌شود.
نوزادان مادران زیر ۲۰ سال: مادران زیر ۲۰ سال بیشتر از مادران بالای ۲۰ سال، احتمال داشتن نوزادی را دارند که در اثر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت شود.
رویداد آشکار تهدیدکنندۀ زندگی: نوزادانی که دچار یک رویداد آشکار تهدیدکننده در زندگی یا ALTE شده‌اند، یعنی زمانی که تنفسشان قطع شده، بدن نوزاد سست و رنگ‌پریده یا کبود شده است و نیازمند احیای قلبی ریوی بوده‌اند، ریسک بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارند.
تولدهایی در فواصل کوتاه: خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد با هر کودکی که به دنیا می‌آورید افزایش می‌یابد. همچنین هرچه زمان کوتاه‌تری بین بارداری‌های مکرر یک مادر باشد، نوزادان او ریسک بیشتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارند. دوقلو بودن نوزادان نیز، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را دو برابر می‌کند، حتی اگر نوزادان زودرس نباشند یا وزن خیلی کمی در هنگام تولد نداشته باشند. داشتن خواهر یا برادری که قربانی سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شده است نیز، خطر این سندرم را چند برابر افزایش می‌دهد.
ارتباط قنداق کردن یا پیچیدن نوزاد با سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
برخی پژوهشگران بر این باورند که قنداق کردن یا پیچیدن یک نوزاد در یک پارچۀ نخی سبک و نازک به شکل ایمن و درست، ممکن است به نوزادتان کمک کند تا راحت‌تر بخوابد. همچنین اگر نوزاد شما در حین خواب، تکان‌های ناگهانی دارد و حرکات بدنش می‌تواند او را از خواب بیدار کند، شاید پیچیدنش در یک پارچۀ نخی خیلی نازک بتواند این حرکات و تکان‌ها را محدود کند و به نوزاد احساس امنیت و آرامش بیشتری بدهد. یک گزینۀ دیگر نیز قنداق فرنگی است که یک جور کیسۀ خواب است که دور کودک پیچیده می‌شود، اما از سوی دیگر نیز کارشناسان هشدار می‌دهند که قنداق کردن و پیچیدن نوزاد، در بالا رفتن بیش از حد دمای بدن نوزاد مؤثر است، بنابراین اگر نوزادتان را قنداق می‌کنید، برای این کار لازم است به جای پتو یا هر پارچۀ گرمی، از یک پارچۀ نازک سبک و نخی استفاده کنید و مطمئن شوید که اتاق هم خیلی گرم نیست و هرگز و به‌هیچ‌وجه کودک خود را به ویژه وقتی پیچیده شده است، روی شکم در حالت دمر یا در کنار وسایل گرمایشی قرار ندهید. در هر صورت از این پیچیدن و قنداق‌ها فقط هنگام خواب روزانۀ کودک استفاده کنید و جان کودک را فدای خواب او نکنید.همچنین بسیار ضروری است که بدانید وقتی نوزاد بعد از یک ماهگی شروع به تلاش برای غلت خوردن کرد، لازم است حتماً قنداق کردن و پیچیدن‌ها را کاملاً کنار بگذارید. در غیر این صورت، با مهارت یافتن در غلت خوردن، ممکن است در میان قنداق گیر بیفتد یا روی صورتش پوشانده شود و باعث خفگی شود.
ارتباط خواباندن کودک در تخت والدین با افزایش خطر مرگ ناگهانی نوزاد
بیشتر کارشناسان معتقدند دلایل قانع‌کننده‌ای برای نخواباندن کودک در تخت خودتان در طول چند ماه اول تولد کودک وجود دارد. تخت شما بالش، پتو و سایر وسایل نرم رختخواب را دارد که همه از عوامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به شمار می‌رود. همچنین اگر کودک در تخت شما بخوابد، احتمال بیشتری وجود دارد که بیش از حد گرمش شود. پژوهش‌ها نشان داده است که در شرایط خاصی، خواباندن نوزاد در تخت مشترک می‌تواند خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا خفگی را افزایش دهد. برخی از این شرایط شامل موارد زیر است:خواباندن کودکان کمتر از چهار ماه در تخت والدین
خوابیدن نوزاد در تخت یک فرد سیگاری یا سیگار کشیدن در اتاق خواب
خوابیدن نوزاد در تخت با اشخاص بسیار خسته، ناهوشیار یا تحت تأثیر داروهای آرام‌بخش
خوابیدن نوزاد در تخت دیگران غیر از والدینش مثل کودکان دیگر
خوابیدن در تخت مشترک با تشک مواج آبی یا تشک خیلی نرم
خواباندن نوزاد در محلی با سطحی نرم مثل یک کاناپه
خوابیدن نوزاد در تختی با بالش‌های زیاد
خواباندن نوزاد در تختی با لحاف، پتو یا روتختی سنگین
خواباندن نوزاد در تخت خودتان کار سختی است و نیاز به رعایت بسیاری از موارد ایمنی دارد. پس بهتر است در این مورد تحقیق و مطالعه کنید و بعد تصمیم بگیرید. 2
8 راهکار جلوگیری از بروز سندروم مرگ ناگهانی در نوزادان
در ادامه به راهکار‌های مؤثری برای افزایش آگاهیتان و کاهش خطر SIDS می‌پردازیم:
مراقبت از دوران بارداری
مراقبتهای زودهنگام و منظم قبل از زایمان می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به SIDS کمک کند. شما همچنین باید در دوران بارداری رژیم غذایی سالم خود را رعایت کنید و سیگار نکشید. از دارو‌هایی بدون نسخه پزشک استفاده نکنید. این موارد ممکن است احتمال تولد نوزاد نارس یا کم وزن را کاهش دهد. نوزادان نارس و کم وزن با خطر کمتری در معرض خطر ابتلا به سندوم مرگ ناگهانی نوزادان قرار دارند.
نوزادان را هنگام خوابیدن و چرت زدن به پشت بخوابانید
نوزادان باید تا زمانی که 1 سال سن دارند، در هنگام خوابیدن روی پشت خود بخوابند. توجه داشته باشید که کودکتان را روی پهلو یا شکم نخوابانید.
قرار دادن نوزادان در موقعیت‌های (پوزیشن) مختلف در حالی که بیدارند
قرار دادن کودک در حالت‌های مختلف به رشد او کمک می‌کند. همچنین از بد فرم شدن سر نوزادتان نیز جلوگیری می‌کند. در حضور یک فرد بزرگسال به کودک خود فرصت دهید تا زمانی را روی شکم، باشد. سعی کنید کودک خود را برای مدت طولانی در یک صندلی به صورت نشسته یا حالت تکان خوردن روی گهواره قرار ندهید. پرستار نوزاد در منزل توجه کافی به این مسائل داشته و به بهترین نحو از او مراقبت می‌کند. همچنین آموزش‌های لازم در مورد مسائل خواب کودک را به شما خواهد داد.
استفاده از ملافه مناسب
کودک شما باید روی یک تشک محکم با یک سطح سفت زیر آن که توسط یک ورقه مناسب پوشانده شده است بخوابد. از روتختی‌های بزرگ یا پتو‌های اضافی استفاده نکنید. اجازه ندهید که کودک شما روی تختخواب نرم، مبل، بالش یا سایر سطوح نرم بخوابد. تا زمانی که کودکتان کمتر از یک سال دارد، وسایل نرم، بالش یا اسباب بازی اضافی را در گهواره یا تخت خواب او نگذارید.
نوزادتان را خیلی نپوشانید
کودک خود را گرم، اما نه خیلی زیاد که منجر به تنگی نفس او شود، نگه دارید. دمای اتاق باید به صورتی باشد که کودک شما احساس راحتی کند. از افزایش فشار اضافه روی کودک توسط پتو و یا پوشاندن صورت یا سر او خودداری کنید.
به اشتراک گذاری یک اتاق با نوزادتان
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان نزدیک به تختخواب والدین بخوابند، اما در یک تختخواب مخصوص برای نوزادان به صورت جداگانه. این موضوع به صورت ایده آل تا سال اول زندگی نوزاد توصیه می‌شود. اما شما باید حداقل 6 ماه اول این کار را انجام دهید.
در صورت نداشتن تختخواب مخصوص نوزادان، او را به همراه سایر کودکان در یک رختخواب نگذارید
کودک خود را به تنهایی یا با شخص دیگری روی رختخواب یک قرار ندهید. تختخواب خود را با کودکتان به اشتراک نگذارید، همچنین به اشتراک گذاشتن تختخواب برای دوقلوها توصیه نمی‌شود.
سیگار کشیدن اطراف کودک ممنوع است
خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزادان، برای کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری سیگار می‌کشند بیشتر است. هنگام بارداری سیگار نکشید و اجازه ندهید که کسی در اطراف کودک شما سیگار بکشد. نوزادان و خردسالان که در معرض دود سیگار هستند، خطر ابتلا به سرماخوردگی و بیماری‌های دیگری در آنها بیشتر است. این نوزادان همچنین احتمال بیشتری برای ابتلا به "سندروم مرگ ناگهانی نوزادان" دارند.
بردن کودک نزد پزشک برای انجام معاینه و واکسن
اگر به نظر می‌رسد که کودک تازه متولد شده شما بیمار است، با پزشک خود تماس بگیرید. کودک خود را برای معاینات منظم و عکس برداری‌های تشخیصی به نزد یک پزشک ببرید. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که واکسیناسیون کامل، خطر ابتلا به SIDS را در نوزادتان کاهش می‌دهد.
حداقل تا 6 ماه به کودک خود شیر دهید
تغذیه با شیر مادر می‌تواند خطر ابتلا به SIDS را تا 50٪ در نوزادتان کاهش دهد، هرچند متخصصان علت دقیق آن را نمی‌دانند. برخی از آنها بر این باورند که شیر مادر ممکن است نوزادان را در برابر عفونت‌هایی که خطر ابتلا به SIDS را افزایش می‌دهند، محافظت کند. در صورتی که به کودکتان شیر می‌دهید، از سیگار کشیدن خودداری کنید. زیرا باعث افزایش خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی در نوزادتان می‌شود. علاوه بر این، لمس ساده کودک توسط مادر مفید است. تماس پوستی برای رشد کودک شما مهم است.
استفاده از دستگاه پستانک را برای خواباندن کودک در نظر بگیرید
خواباندن کودک به همراه پستانک نیز ممکن است به جلوگیری از سندروم مرگ ناگهانی نوزادان کمک کند، گرچه محققان مطمئن نیستند که علت دقیق آن چیست. در هنگام استفاده از پستانک چند نکته وجود دارد که باید به آن توجه کنید:اگر در حال شیردهی هستید، قبل از شروع استفاده از پستانک صبر کنید و تا یک ماهگی به طور مرتب به او شیر دهید. استفاده خیلی زود از پستانک می‌تواند منجر به سردرگمی کودکتان می‌شود و باعث شده تا نوزادتان پستانک را نسبت به نوک پستان ترجیح دهد.
اگر کودک آن را نمی‌خواهد، او را مجبور به گرفتن پستانک نکنید.
پستانک را هنگام خواباندن در دهان کودک خود قرار دهید، اما وقتی که خواب است این کار را نکنید.
پستانک را تمیز نگه دارید و در صورت آسیب دیدن سر آن، یکی دیگر خریداری کنید.
پستانک را با عسل یا هر ماده دیگری آغشته نکنید.
به کودک زیر 1 سال عسل ندهید
از آنجا که عسل می‌تواند در نوزادان به بوتولیسم منجر شود، هرگز عسل را به کودک زیر 1 سال ندهید. بوتولیسم و باکتری‌های ایجاد کننده آن ممکن است به بروز سندروم مرگ ناگهانی نوزادان مرتبط باشد.به یاد داشته باشید با استفاده از خدمات پرستاری در منزل، پرستارکودک همیشه برای پاسخ به هر گونه سؤالی که در مورد سندروم مرگ ناگهانی نوزادان یا SIDS دارید پاسخ گو خواهد بود. همچنین با مراقبت صحیح، گرم نگه داشتن، سرگرم کردن و بازی با نوزادتان، به پیشگیری از سندروم مرگ ناگهانی نوزادان کمک خواهد کرد. 3
پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.madarsho.com
3.www.asanism.com