حضرت امام خمینی (رضی الله عنه): همان طور که بارها گفته ام، مردم در انتخابات آزادند و احتیاج به قیم ندارند، و هیچ فرد و یا گروه و دست های و حق تحمیل فرد و یا افرادی را به مردم ندارند. جامعه ی اسلامی ایران، که با درایت و رشد سیاسی خود جمهوری اسلامی و ارزش های والای آن و حاکمیت قوانین خدا را پذیرفته اند و به این بیعت و پیمان بزرگ وفادار مانده اند، مسلم قدرت تشخیص و انتخاب کاندیدای اصلح را دارند. البته مشورت در کارها از دستورات اسلامی است. و مردم با متعهدین و معتمدین خویش مشورت می نمایند.
مسأله اول در انتخابات، حضور پرشور و آگاهانه مردم
امروز هم صرف نظر از این که چه کسی از صندوق رأی بیرون خواهد آمد، چه کسی انتخاب خواهد شد و چه و کسانی مسؤولیت را بر دوش خواهند گرفت - این در درجه دوم است - باید همه در انتخابات شرکت کنند. من و در انتخابات ریاست جمهوری هم همین را به مردم گفتم. این که چه کسی انتخاب شود، مسأله اول نیست؛ مسأله دوم است. مسأله اول این است که مردم، همه در انتخابات شرکت کنند؛ پرشور شرکت کنند، آگاهانه شرکت کنند، فکر کنند، تحقیق کنند و آن کسی را که می خواهند، انتخاب کنند. انتخابات، خودش مهم است. حضور مردم در انتخابات مهم است. البته مجلس خبرگان هم حائز اهمیت است؛ اما اهمیت انتخابات و حضور مردم، اهمیت نقد است و کشور را بالفعل بیمه می کند. همه جناح های سیاسی در کشور بایستی به این نکته توجه کنند.(2)پرهیز از مجادله و درگیری میان طرفداران نامزدها
قال الامام الصادق علیه السلام: إذا أحبت رجلا فلا تمازحه ولاتماره؛ هر گاه کسی را دوست داشتی، با او نه شوخی کن نه مجادله.(3)من شنیدم و اطلاع پیدا کردم که در خیابان ها بعضی از جوانان طرف داران نامزدها می روند - حالا من درباره این رفتن به خیابان ها حرفی نمیزنم - اما مؤکدا می گویم: مباد این خیابان گردی ها به مقابله، به مجادله، به درگیری بینجامد؛ مواظب باشید. اگر کسی دیدید که اصرار بر اغتشاش و درگیری دارد، بدانید او یا خائن است، یا بسیار غافل است. (4)
پرهیز از سخنان دشمن شاد کن
نامزدهای انتخابات باید هوشیار باشند. مبادا نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در تبلیغات خود برای دلخوشی دشمنان حرفی بر زبان جاری کنند. رضایت خدا را باید در نظر گرفت، رضایت اولیاء را باید در نظر گرفت. (5)شرکت در انتخابات همراه با نظم و حفظ امنیت
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم: یا على! لاخیر فی... الوطن إلا مع الأمن و السرور؛ اى على! خیری نیست در ... وطن مگر با امنیت و خوشی.(6)بحمدالله ملت ما از اول انقلاب تا امروز، بسیار مراسم انتخاب داشته و همه ی مراسم انتخاب را هم با نظم و و امنیت - بدون عوارضی از قبیل درگیری و دست به یقه شدن و... که در بسیاری از کشورها پیش می آید – برگزار کرده است. در مراسم انتخابات امروز هم ان شاءلله مردم با نظم و ادب - بدون این که با هم دچار مثلا مناقشه ی زبانی و یا خدای نکرده یدی شوند - شرکت کنند و آن چنان که م شایسته ی فرد مسلمان و ایرانی انقلابی است، مراسم را تا و پایان وقتش در جوی سالم و آرام به انجام رسانند.(7)
پرهیز از وعده های دروغین و خدشه دار کردن وحدت ملی
(وَکَتَبْنَا لَهُ فِی الْأَلْوَاحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِیلًا لِکُلِّ شَیْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَکَ یَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا سَأُرِیکُمْ دَارَ الْفَاسِقِینَ)(8) و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم و بیانی از هر چیز کردیم پس آن را با جدیت بگیر و به قوم خود بگو به نیکوترین آنها عمل کنند و آنها که به مخالفت و برخیزند کیفرشان دوزخ است و به زودی (این) دار فاسقان را به شما نشان خواهیم داد.وحدت ملی را خدشه دار نکنند. طوری نباشد که به خاطر کا جذب یک دسته یا یک گروه، حرفی بزنند که وحدت ملت خدشه دار شود. وعده هایی که معلوم است نمی توانند به آنها عمل کنند، به مردم ندهند. آنچه که در چارچوب قانون اساسی است و امکانات مملکت از امکان آن حکایت می کند، آن را به مردم بگویند. بله، به مردم قول بدهند بود که اگر رأی آوردند، با همه قوا و قدرت خودشان و با اتکال به خدا و با اتکای به مردم، مدیریت عالی و کلان کشور را در دست می گیرند و پیش می برند؛ «خذها بقوة»؛ با قوت در این مأموریت را به دست بگیرند و پیش بروند و در هیچ جا ضعف نشان ندهند.(9)
.jpg "وظایف اخلاقی احزاب و گروه ها در انتخابات")
ترجیح مصالح نظام بر مصالح حزبی و جناحی
در انتخابات باید منافع نظام، منافع کشور، مصالح کشور بر مصالح حزبی و جناحی و شخصی و امثال اینها ترجیح داده شود و نظرات، نظرات شفاف و روشنی باشد؛ معلوم باشد که چه می خواهند. اگر چنانچه یک چنین و انتخاباتی ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و حضور بیش از ۸۰ درصد واجدین شرایط انجام بگیرد، این بلاشک به نفع نظام، به نفع پیشرفت کشور و به نفع مردم خواهد بود؛ نظام را زنده و بانشاط نگه می دارد و پیش می برد.(10)قصد خدمت، نه قدرت طلبی و جمع ثروت
قال الامام علی (علیه السلام) خیر الناس من تحمل مؤنة الناس؛ بهترین مردم کسی است که بار مردم را به دوش کشد.(11)کسانی هم که وارد عرصه ی انتخابات می شوند، باید یک تقیداتی، تعهداتی داشته باشند. این، خطاب به همه کسانی است که به عنوان نامزد وارد عرصه انتخابات می شوند... نامزد انتخابات باید با قصد خدمت وارد شود. و اگر با قصد قدرت طلبی و جمع کردن پول و مسائل گوناگون و انگیزه های ناسالم دیگر وارد شود، به کشور خدمت نمی کند. نامزد انتخابات باید با انگیزه خدمت وارد شود؛ این را باید تشخیص داد، باید فهمید، باید حدس زد. و اگر چنانچه نامزدها به مراکز ثروت و قدرت متصل شوند، کار خراب می شود.(12)
در کتاب مصادر نهج البلاغه آمده است که دوتن از اصحاب حضرت علی (علیه السلام) در ایام صفین به شامیان دشنام می دادند، امام آنها را خواست و از این کار نهی فرمود، عرض کردند: ای امیر مومنان مگر ما بر حق نیستیم؟ فرمود: آری! عرض کردند مگر آنها بر باطل نیستند؟
فرمود: آری! عرض کردند: پس چرا ما را از بدگویی به و آنان نهی می کنی؟
فرمود: «إنی أکره لکم أن تکونوا سبابین، و لکنکم لو وصفتم أعمالهم، و ذکرتم حالهم، کان أصوب فی القول، و أبلغ فی العذر، و قلتم مکان سبکم إیاهم: اللهم احقن دماءنا و دماءهم، وأصلح ذات بیننا وبینهم، و اهدهم من ضلالتهم، حتى یعرف الحق من جهله، و یروى عن الغی و العدوان من لهج به» من دوست ندارم که شما دشنام دهنده باشید ولی اگر اعمال زشت شان را شرح دهید و احوال آنها را بیان کنید به گفتار صحیح نزدیک تر و برای اتمام حجت رساتر است. شما باید به جای دشنام چنین می گفتید: پروردگارا خون ما و آنها را حفظ کن (و آتش جنگ را خاموش فرما) میان ما و آنها را اصلاح کن و آنان را از گمراهی شان هدایت نما و تا کسانی که جاهلند حق را بشناسند و آنها که گمراهند و و بر دشمنی با حق اصرار می ورزند از آن دست بردارند و م ی به راه راست باز گردند.
پرهیز از اهانت، اتهام زنی و رعایت موازین شرعی و اخلاقی
از طرف علاقه مندان به نامزدهای انتخاباتی گوناگون، بداخلاقی های انتخاباتی، شایسته ملت ما نیست؛ تهمت زدن آدم های مؤمن را، مصونیت دار از لحاظ اسلامی و شرعی را در معرض هتک آبرو قرار دادن در شب نامه ها، و در مطبوعات، در پایگاه های اینترنتی و غیره، اینها اصلا به مصلحت نیست. من به طور جد از همه ی کسانی که نسبت با به نامزدهای مختلف علاقه مندی ای دارند، درخواست در می کنم، اصرار میکنم که این علاقه مندی خودتان را از راه تخریب دیگران، اهانت به دیگران، متهم کردن دیگران نشان ندهید. هرچه می خواهید، از نامزد مورد علاقه ی خودتان تمجید کنید، تعریف کنید؛ اما دیگران را تخریب نکنید.(13)طرفداران نامزدها از بداخلاقی های انتخاباتی باید بشدت پرهیز کنند؛ بدگویی کردن، اهانت کردن، تهمت زدن، برای عزیز کردن خود و یا نامزد مورد نظر خود، دیگران را و رقبا را در چشم مردم خوار کردن، اینها راه ها و روش های صحیح و اسلامی نیست. رقابت باید باشد؛ رقابت مثبت و پرشور، اما با رعایت موازین اخلاقی.(14)
.jpg "وظایف اخلاقی احزاب و گروه ها در انتخابات")
حفظ وحدت ملی بعد از انتخابات
قال الامام الباقر علیه السلام: یا معشر المؤمنین تألفوا تعاطفوا؛ هان ای گروه مؤمنان، مأنوس و متحد باشید و به هم و مهربانی کنید. (15)در باب انتخابات، این که، وزارت کشور زحمت می کشد، شورای نگهبان زحمت می کشد و هر دو مورد اعتماد من هم هستند. هم شورای محترم نگهبان کاملا مورد اعتماد است و هم وزارت کشور، اینها واقعا خوب کار می کنند. بنابراین، اگر یکی در فلان آزمایش رد و یکی قبول می شود، یا یکی رأی می آورد و دیگری نمی آورد، این طور نباشد که در بعضی حوزه های انتخابیه، فتنه گرها مردم را تحریک کنند که مثلا، چرا فلانی را رد کردند؟ شنیدم در بعضی از شهرها صد نفر، دویست نفر جمع شده اند، نه که چرا فلانی رد شده است؟! شما باید به مسؤولین خود و اعتماد داشته باشید. مسؤولین، مورد اعتمادند و لابد چیزی دیده اند که رد کرده اند. شما اگر اعتراضی هم دارید باید کتبا به مسؤولین گزارش کنید. این که عده ای اجتماع کنند، تحریک فتنه گرهاست. فتنه گرها همان دست های و استکبارند که می خواهند اوضاع را خراب کنند. می خواهند کاری کنند که انتخابات با سلامت و آرامش انجام نگیرد. پس، بعید نیست که گروهی را تحریک کنند.(16)
ترمیم و کنار گذاشتن کدورت ها پس از انتخابات
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم: تعافوا تسقط الضغائن بینکم؛ از یکدیگر گذشت کنید، تا کینه های میان شما از بین برود.(17)وظیفه ما در درجه اول، حفظ اتحاد کلمه است. انتخابات با همه ی محسناتی که دارد و با شور و هیجانی که در جامعه ایجاد می کند - که یکی از بزرگترین حماسه ها را در طول سال ها به وجود می آورد . معمولا در هر دورویی این عارضه م را هم دارد که بین گروه ها و افرادی از مردم دلتنگی هایی ایجاد می کند؛ بین جناح ها دلتنگی ایجاد میشود؛ بین و گرایش های فکری و سیاسی دلتنگی هایی ایجاد می شود؛ به بین سلائق گوناگون - ولو با خط مشی واحد – دلتنگی هایی به وجود می آید؛ بین اشخاص و افراد دلتنگی هایی به وجود می آید. ما باید بسرعت این عارضه را ترمیم کنیم. این ترمیم هم دست یک نفر نیست که بگوییم کدام سازمان، کدام مقام و کدام دستگاه این کار را بکند؛ این به عهده ی همه است. در درجه ی اول هم وظیفه سنگین تر به عهده ی افرادی است که شأن بالاتری دارند.(18)
برگزاری انتخابات در فضایی آرام، پرنشاط و به دور از تشنج
در مورد آحاد مردم و چهره ها و شخصیت های سیاسی، آنچه مهم است، این است که انتخابات باید در فضایی انجام گیرد که هم پر شور و زنده و با نشاط باشد، هم آرام و متین باشد؛ یعنی شور و نشاط باشد، اما تشنج نباشد؛ متانت و آرامش و اطمینان و استقرار باشد. این فضای مطلوب انتخابات است. هرکس این طور عمل کند، خدمت کرده است؛ هرکس عکس این عمل کند، یا مردم را نسبت به انتخابات بدبین کند، یا آنها را از نتایج انتخابات ناامید کند، یا فضا را با شایعه پراکنی و تهمت زنی و درگیری های دروغین ملتهب کند و از آرامش بیرون بیاورد، خیانت کرده است؛ هرکس میخواهد باشد؛ این را همه بدانند.(19)پرهیز از اتهام زنی به دستگاه های قانونی
بعضی ها دستگاه های قانونی را متهم می کنند و این کار غلطی است. دستگاه های قانونی، اعم از وزارت کشور - که مجری انتخابات است - و شورای نگهبان - که ناظر می امین بر انتخابات است - هر کدام وظیفه و قانونی دارند. کسانی هم هستند که مراقبت می کنند تخلف از قانون په انجام نگیرد. اگر میان خود اینها در موردی اختلافی باشد - که این قانونی است یا نه - باید میان خودشان آن را ته حل کنند. بعضی ها مایلند که به دنبال همان سیاست جنجال آفرینی، این شخص را، آن شخص را، این مجموعه را، آن مجموعه را، به کارهایی متهم کنند که شأن مسؤول اسلامی نیست. مردم باید به مجریان و ناظران انتخابات، با چشم یکسان نگاه کنند. (20)مردم چه تقصیری دارند؟
آن کسانی هم که دستی در تبلیغات دارند، فضای سیاسی کشور را آشفته نکنند؛ بدگویی از این، اهانت به آن، معارضه ی جناح های سیاسی با هم. مردم چه تقصیری کرده اند که بایستی ذهن آنها به خاطر انگیزه های مختلف و سیاسی اشخاص و گروه ها و جناح ها و مجموعه ها، آشفته و مغشوش شود. اینها بگذارند فضای انتخابات سالم باشد. و البته هرکس حق دارد از خود و نامزد انتخاباتی خود دفاع و حمایت کند؛ این مانعی ندارد. تبلیغات در حد متعارف ای و بدون اسراف و زیاده روی، خیلی خوب است؛ اما اهانت، تخریب و بدگویی - این کارهایی که جزو رسوم زشت بعضی از کشورهای غربی است - را کنار بگذارند؛ بگذارند مردم در یک فضای آرام، با تشخیص، با بصیرت و بدون سراسیمگی انتخاب کنند.(21)پی‌نوشت‌ها:
1- سوره آل عمران،آیه ۱۰۵
2- بیانات رهبری در دیدار جمعی از جهادگران جهاد سازندگی ۱۳۷۷/7/15
3- کافی، ج ۲، ص ۶۶۴
4- بیانات رهبری در بیستمین سالگرد رحلت امام خمینی (رضی الله عنه) ۱۳۸۸/3/14
5- بیانات رهبری در جمع تعدادی از خانواده های شهداء 1388/3/3
6- من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۶۹
7- مصاحبه در مورد انتخابات شوراها حین رأی گیری ۱۳۷۷/12/7
8- سوره اعراف، آیه ۱۴۵
9- بیانات رهبری در خطبه های نماز جمعه تهران ۱۳۸۰/2/28
10- بیانات رهبری در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 1388/12/6
11- غررالحکم، ص ۳۷۱، ح ۸۴۱۳
12- بیانات رهبری در دیدار مردم قم به مناسبت سالروز ۱۹ دی ۱۳۹۰/10/19
13- بیانات رهبری در اجتماع بزرگ مردم یزد
14- بیانات رهبری در دیدار عمومی مردم ابرکوه ۱۳۸۶/10/15
15- الکافی، جلد ۲، ص ۳۴۵
16- بیانات رهبری در خطبه های نماز جمعه تهران ۱۳۷۱/1/7
17- کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۷۳
18- بیانات رهبری در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۴/6/17
19- بیانات رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۷۸/11/13
20- بیانات رهبری در خطبه های نماز عید سعید فطر ۱۳۷۸/10/18
21- خطبه های نماز عید سعید فطر به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی ۱۳۸۵/8/2
منبع: اخلاق اسلامی در انتخابات، معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان چاپ و انتشارات اوقاف، چاپ اول، صص 87-73