در دوران پنجمین رییس جمهور ایران، کشور بنا به شعار و وعده اصلی رییس جمهور وقت، تمام توان خود را در راستای بازسازی و ترمیم خسارات ناشی از 8 سال جنگ تحمیلی به کار گرفت و در این مسیر دشوار، نتایج مطلوبی حاصل گردید.
چرخه‌های اقتصاد آسیب‌دیده ایران اسلامی تدریجأ احیا و اختلافات و اغتشاشات داخلی به حداقل خود رسید و در نتیجه این روند چهار ساله، پس از سال‌ها تحمل سختی و بی‌ثباتی پس از پیروزی انقلاب؛ کشور رنگ ثبات و امنیت را تجربه کرد.
از نخستین روزهای آغاز سال 1372، کشور در تب و تاب ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود. مردم که طعم شیرین مشارکت و انتخاب را تجربه کرده بودند، در هر دوره از انتخابات با شور و هیجانی فزاینده شرکت می‌کردند.
در این دوره و بنا بر تصمیم وزارت کشور، روز 21 خرداد سال 1372 به عنوان روز برگزاری انتخابات اعلام شد.
ثبت‌نام نامزدهای ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
باید توجه داشت که در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، احزاب و گروه‌های سیاسی بنا به اتمام شرایط جنگی کشور و ورود و حضور تدریجی ایران اسلامی در مجامع بین‌المللی، با تغییر و تحولات گسترده‌ای همراه شده و بعضأ گروه‌های نو بنیادی نیز مشاهده می‌شدند اما به‌طور کلی 2 جناح اصلی در کشور از قدرت بیشتری برخوردار بود؛ جناح چپ (گرایش به لیبرالیسم) و جناح راست (اصولگرایان امروزی).چیزى که امروز، در دوران بازسازى، مسئولین کشور، همکاران دولت، مدیران درجه‌ى 2 و 3 در دستگاه‌هاى دولتى، تا پایین‌ترین رده‌ها، باید با دقّت مراقب باشند، این است که در این دوران بدانند خطر رسوخ و نفوذ فساد، جدّى و فلج کننده است... فرد مفسدى که دیگران را به وادى فساد مى‌کشاند، فساد مالى، فساد کارى، قرارهاى نامشروع و ناموجّه در زمینه‌هاى مسائل کارى کسى که انسان را تشویق مى‌کند و مى‌لغزاند به این سمت، از اول نمى‌گوید "من آمدم که شما را فاسد کنم."با اعلام رسمی وزارت کشور، ثبت‌نام از نامزدهای انتخاباتی آغاز و قریب به 130 نفر در این دوره برای شرکت در انتخابات، کاندید شدند که از این میان، با نظر شورای نگهبان قانون اساسی و پس از 1 هفته بررسی همه‌جانبه سوابق سیاسی و اجرایی افراد، صلاحیت 4 نفر مورد تأیید قرار گرفت. «آیت‌الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی»، «دکتر احمد توکلی»، «دکتر عبدالله جعفرعلی جاسبی» و «مهندس رجبعلی طاهری».
آیت‌الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی
«هاشمی رفسنجانی» متولد 1313 و یکی از تأثیرگذارترین افراد در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود. وی از سال 1337 مبارزات خود علیه رژیم پهلوی را با اعلام عملی مخالفت با انقلاب سفید شاه آغاز کرد و در این راستا بیش از 7 مرتبه دستگیر، زندانی و تبعید شد.وی در اسفند سال 1343 با انتشار کتابی با مضمون سرگذشت تاریخی کشور فلسطین و به جُرم اقدام علیه امنیت کشور توسط ساواک دستگیر و مورد شکنجه قرار گرفت.
«رفسنجانی» در طول دوره مبارزات ضد رژیم پهلوی یکی از نزدیکان امام راحل بود و درباره چگونگی آشنایی خود با امام می‌گوید: «زمینه آشنایی من با امام از همان سالهای اول تحصیل در قم فراهم شد. منزل اخوان مرعشی، مقابل منزل امام بود. پیش از آمدن به این منزل هم، با چهره امام آشنا بودم. ایشان چهره معروف و محترمی در حوزه علمیه بودند که هر کس وارد حوزه می‌شد، ایشان را می‌شناخت. با این همه، همسایگی ما با ایشان باعث زمینه آشنایی بیشتری شد.»
وی در برهه‌ای خاص به «حزب مؤتلفه اسلامی» گرایش پیدا کرد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از اعضای اصلی «حزب جمهوری اسلامی» شد.
«آیت‌الله رفسنجانی»، در اوایل انقلاب اسلامی، عضو هیئت 28 نفره موسس جامعه روحانیت مبارز، عضو «شورای انقلاب اسلامی» و از حامیان اصلی تسخیر سفارت آمریکا در تهران بود و همواره از این واقع تاریخی به عنوان یکی از بزرگترین اقدامات سازنده در تاریخ ایران اسلامی یاد می‌کرد.
وی نخستین رئیس مجلس شورای اسلامی ایران پس از انقلاب بود که در خرداد 1359 با کسب اکثریت آرا بر این جایگاه تکیه زد و در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نماینده حضرت امام خمینی(ره) در شورای عالی دفاع بود.
«آیت‌الله رفسنجانی» بنا به شرایط پس از جنگ و ویرانی‌های به جا مانده از آن، همواره بر سازندگی و آبادانی ایران اسلامی و ترمیم و بازسازی زیرساخت‌های کشاورزی و اقتصادی تأکید ویژه‌ای داشت.
دکتر احمد توکلی
«احمد توکلی» متولد 1330 اصفهان بود. وی در سال 1348 تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته برق آغاز اما به دلیل مخالفت با سیاست‌های رژیم پهلوی و شرکت در اعتصاب دانشجویان مبارز، از دانشگاه اخراج شد. اما در سالهای بعد تحصیلات عالی خود را تا مدرک دکترای اقتصاد در دانشگاه «ناتینگهام» انگلستان ادامه داد.خانواده وی اصالتأ تاجر بودند و اکثر تجارت‌های خود را با روسیه و قفقاز انجام می‌دادند اما در برهه‌ای خاص دچار ورشکستگی گسترده‌ای شدند که منجر به مهاجرت آنها از اصفهان به شمال کشور شد.
«توکلی» در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، ریاست شهربانی و سپس دادیاری و دادستانی انقلاب را عهده‌دار بود و در دوران دولت «شهید محمد علی رجایی» سخنگوی دولت و پس از آن وزیر کار و امور اجتماعی شد و همواره بر فعالیت‌های مختلف سیاسی و اقتصادی اهتمام می‌ورزید و در چند دوره مختلف، با اخذ تعداد آرای حائز اهمیتی به مجلس شورای اسلامی راه یافت.
«احمد توکلی» یکی از افرادی بود که بر کنترل و مهار تورم در اقتصاد کشور تأکید فراوان داشت و تألیف کتب مختلف سعی بر تبیین آسیب‌های بلندمدت و غیر قابل جبران تورم بر اقتصاد داخلی داشت.
وی در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از سوی حزب اصولگرایان که یکی از جریان‌ها و احزاب اصلی کشور محسوب می‌شد با شعار اجرای همه‌جانبه «عدالت اقتصادی» شرکت کرد چرا که همواره از ناکارآمدی مدیران اقتصادی کشور معترض و با توجه به شرایط نامطلوب معیشتی عموم مردم؛ سعی بر رفع موانع توزیع عادلانه سرانه اقتصادی و جلوگیری از تجمل‌گرایی مسئولان ارشد نظام را داشت.
دکتر عبدالله جعفرعلی جاسبی
«عبدالله جاسبی» متولد سال 1323 قم بود. وی پس از اتمام دوره متوسطه وارد هنرستان تهران و پس از آن در رشته صنایه وارد دانشگاه شد.«جاسبی» در سال 1345 و پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی، در دانشگاه علم و صنعت مشغول به کار شد و هم‌زمان در فکر ادامه تحصیلات تا مدارج عالی بود و نهایتأ در سال 1351 برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت و توانست وارد دانشگاه «آستون» این کشور شود و تحصیلات خود را در رشته مدیریت تولید و تکنولوژی ادامه داد.
وی یکی از اعضای اصلی تیم اداره امور طرح و برنامه‌های کشوری دوره نخست‌وزیری «شهید محمد علی رجایی» بود که بنا به مسئولیت‌پذیری خاص با حکم مستقیم امام خمینی(ره) در سال 1367 عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور شد.
«عبدالله جاسبی» طرح اولیه تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی را در سال 1360 ارائه و یک سال بعد آن را راه‌اندازی کرد و خود ریاست این دانشگاه را بر عهده گرفت.
شعار اصلی «دکتر جاسبی» تحصیل برای همگان بود و همواره تمام توان خود را در راستای احقاق این مهم به کار می‌گرفت.
مهندس رجبعلی طاهری
«رجبعلی طاهری» متولد 1315 در کازرون بود. وی در دوران پیش از انقلاب اسلامی عضو دانشجویان مبارز و فعالان مخالف با رژیم پهلوی بود.وی در دهه 30 یکی از فعالان و مبارزان علیه رژیم شاهنشاهی بود و در این راستا و برای نخستین بار در سال 1332 توسط ساواک دستگیر و روانه زندان شد. اما این دستگیری‌ها و شکنجه‌ها کوچک‌ترین خللی در روند مبارزاتی وی نداشت و تا آخرین روزهای سرنگونی رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی دست از مبارزه بر نداشت.
«رجبعلی طاهری» هم‌زمان با فعالیت‌های سیاسی به تحصیلات دانشگاهی خود نیز توجه ویژه‌ای داشت و توانست در سال اواخر دهه 30 مدرک مهندسی راه و شهرسازی را از دانشگاه تهران کسب کند.
«طاهری» پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به حزب «جمهوری اسلامی» گرایش پیدا کرد و با برنامه‌ریزی شبانه‌روزی موسس سپاه پاسداران شهر شیراز شد و با نظر اکثریت اعضای ارشد سپاه، به عنوان نخستین فرمانده سپاه فارس منصوب گردید و پس از آن با شرکت در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، توانست به این شورا راه یابد.
وی یکی از اعضای شورای مرکزی «حزب جمهوری اسلامی ایران» بود و با کسب اکثریت آرای مردم شهر کازرون، توانست به اولین دوره مجلس شورای اسلامی راه یابد.
«مهندس رجبعلی طاهری» که یکی از منتقدان اصلی سیاست‌های نظام سرمایه‌دای «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی» بود با عنوان مقابله با نظام سرمایه‌داری، وارد انتخابات ریاست جمهوری شد تا بتواند ضمن مقابله با گسترش این نظام که مغایرت‌های مشهودی که با اصول اولیه نظام انقلاب اسلامی داشت، شرایط نامساعد معیشتی مردم را احیا و سامانی دوباره بخشد.
| عنـوان | سـن | تحصیـلات | سِمـت | گرایش سیـاسی | شعــار |
| احمد توکلی | 42 | دکترای اقتصاد | نماینده مجلس شورای اسلامی | اصولگرا | عدالت اقتصادی |
| علی اکبر هاشمی رفسنجانی | 59 | ---- | نائب رییس مجلس خبرگان رهبری | روحانیون مبارز | سازندگی |
| عبدالله جعفرعلی جاسبی | 49 | دکترای مدیریت تولید | رییس دانشگاه آزاد اسلامی | اصولگرا | اعمال تحصیل همگانی |
| رجبعلی طاهری | 57 | مهندس راه و شهرسازی | فرمانده سپاه پاسداران فارس | مستقل | ----- |
حمایت‌ها و مواضع احزاب و گروه‌های سیاسی
در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، رقابت میان احزاب با جدیتی بیش از پیش صورت گرفت. از نخستین روزهای تأیید صلاحیت نامزدهای این دوره، «جامعه روحانیون مبارز» همچون گذشته، رسمأ حمایت همه‌جانبه خود از «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی» را اعلام کردند. از دیگر سو؛ «حزب موتلفه اسلامی» به رهبری «حبیب الله عسگر اولادی» نیز با انتشار بیانیه‌ای از سیاست‌های چهار سال گذشته «هاشمی رفسنجانی» تقدیر و حمایت خود را از وی ابراز کردند.بسیاری از اقتصاددانان با حمایت از تفکرات اقتصادی «احمد توکلی» و نقد بر نظام اقتصادی دولت «هاشمی رفسنجانی» حمایت خود از توکلی را اعلام کردند اما دیگر احزاب و گروه‌های سیاسی موضع خاصی را اتخاذ نکرده و همین روند زمینه‌ساز اشاعه شایعاتی بر مسجل شدن ریاست جمهوری مجدد «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی» شد، هر چند که همچنان اکثریت رجال سیاسیو تحلیلگران سیاسی؛ رقابت اصلی این دوره از انتخابت را میان «توکلی» و «هاشمی رفسنجانی» قلمداد می‌کردند.
برگزاری انتخابات ششم ریاست جمهوری
در نهایت روز 21 خرداد سال 1372 فرا رسید و جمعیتی بالغ بر 15 میلیون نفر واجد شرایط (مشارکت 50 درصدی مردم)، در این دوره از انتخابات شرکت کردند. در آخرین ساعت روز 21 خرداد صندوق‌های رای جهت شمارش آرا فک پلمپ شد و نتیجه آن پس از چند روز به وزارت کشور ارجاع داده شد.وزارت کشور نتیجه آرای ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را پس از بررسی نهایی چنین اعلام کرد: «آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی» با کسب قریب به 11 میلیون رای به عنوان رییس جمهور و برای دومین دوره چهار ساله انتخاب شد و «احمد توکلی» 4 میلیون و 30هزار رای، «رجبعلی طاهری» 114 هزار و 776 رای و «عبدالله جاسبی» 89 هزار و 280 رای را به خود اختصاص دادند.
تنفیذ حکم دومین دوره ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی
حکم تنفیذ این دوره که در روز 12 مرداد سال 1372 قرائت شد؛ با حجمی از گلایه‌ها از سوی مقام معظم رهبری همراه بود. «حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای» در مراسم تنفیذ مطالبی را به دولت گوشزد کردند که چنین بود:کسانی که مسئولیتی را در هر بخشی از کشور پذیرفته‌اند باید دقیقا مجری سیاست‌های مشخص نظام باشند و مسئولیت خود را در جهت همان سیاست‌ها به پیش برند.
چیزى که امروز، در دوران بازسازى، مسئولین کشور، همکاران دولت، مدیران درجه‌ى 2 و 3 در دستگاه‌هاى دولتى، تا پایین‌ترین رده‌ها، باید با دقّت مراقب باشند، این است که در این دوران بدانند خطر رسوخ و نفوذ فساد، جدّى و فلج کننده است... فرد مفسدى که دیگران را به وادى فساد مى‌کشاند، فساد مالى، فساد کارى، قرارهاى نامشروع و ناموجّه در زمینه‌هاى مسائل کارى کسى که انسان را تشویق مى‌کند و مى‌لغزاند به این سمت، از اول نمى‌گوید "من آمدم که شما را فاسد کنم."
اوّل با یک عنوان موجّه؛ با یک چیز کوچک وارد میدان مى‌شود.»، «... من فقط یک جمله در باب سیاست‌هاى اقتصادى عرض کنم که بحمداللَّه، دولت عزیزمان برنامه‌ى اوّل را به اواخرش رساند و به زودى برنامه‌ى دوم را بعد از یک‌سال یا کمتر، شروع خواهد کرد. اساس در نظام اسلامى، عبارت است از رفاه عمومى و عدالت اجتماعى. فرق عمده‌ى ما با نظام‌هاى سرمایه‌دارى همین است.
به زعم بسیاری از رجال سیاسی کشور، نکاتی که مقام معظم رهبری در حکم تنفیذ ریاست جمهوری متذکر شدند در راستای تغییر در روند سیاست‌های دوره پیشین ریاست جمهوری «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی» و تلنگری برای اِعمال دقت و ظرافتی بیش از پیش در انتخاب کابینه جدید دولت بود تا سدی در برابر ایجاد دوقطبی سیاسی و اجتماعی در کشور بنا شده و از افزایش شکاف طبقاتی در جامعه، جلوگیری و به اصل رفاه عمومی در میان اقشار مختلف کشور، جامه عمل پوشانده شود.
منابع:
1- ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران، خبرگزاری ایرنا2- مهندس رجبعلی طاهری که بود؟، خبرگزاری ایسنا
3- زندگینامه عبدالله جاسبی، همشهری آنلاین
4- انتخابات ششم؛ مشارکت و محبوبیت کمتر با رقابت بیشتر، شورای نگهبان
5- کتاب تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران 1380- 1357، انتشارات عروج