بیماری التهابی ریه حساس

بیماری التهابی ریه حساس یا بیماری التهاب ریه ناشی از ازدیاد حساسیت ((Hypersensitivity pneumonitis (HP) که با نام آلوئولیت حساسیتی خارجی (extrinsic allergic alveolitis) هم شناخته می‌شود، یک سندروم التهابی در ریه‌ها بوده که به دلیل استنشاق مکرر عوامل آنتی‌ژنیک موجود در محیط به وجود می‌آید.

این سندروم از نظر شدت، تظاهرات بالینی، نوع عامل تحریک کننده و شدت در معرض عوامل خارجی بودن دارای انواع مختلفی است. در بسیاری از موارد اگر عوامل خارجی ایجادکننده‌ بیماری به سرعت تشخیص داده شوند و بیمار در معرض آن‌ها قرار نگیرد، بیماری التهابی ریه حساس بهبود خواهد یافت. علاوه بر این پیش آگهی (prognosis) هم در این مورد بسیار کارساز خواهد بود.

زمانی که فرد با برخی از عوامل خارجی در محیط برخورد کرده و آنها را استشمام کند، این اختلال خود را نشان خواهد داد. این عوامل خارجی دستگاه ایمنی را تحریک کرده و باعث التهاب کوتاه‌مدت یا بلندمدت بافت ریه موسوم به اینتراستیشیوم (interstitium) خواهند شد.

التهاب ریه مانع از کارکرد درست ریه‌ها شده و در مواردی حتی به آن‌ها آسیب هم وارد می‌کند. در صورت تشخیص، امکان درمان برخی از انواع بیماری التهابی ریه حساس وجود خواهد داشت.

برای درمان به فرد توصیه می‌شود که خود را در معرض برخی عوامل خارجی محیطی قرار ندهد. در مواردی هم برای برطرف کردن التهاب درمان دارویی تجویز می‌شود و فرد باید داروهایی از دسته کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) یا کورتونی مصرف کند.

اگر این اختلال درمان نشود یا اینکه به خوبی کنترل نشود، التهاب مزمن رخ می‌دهد و در نهایت باعث ایجاد جراحت‌های دائمی در بافت ریه و از کار افتادن آن خواهد شد.1

علت بیماری التهابی ریه حساس

اگر فرد به طور مکرر در معرض استنشاق عوامل خارجی محیطی قرار داشته باشد، این عوامل می‌توانند باعث التهاب ریه‌ها شوند.

باکتری‌ها و مایکوباکتری‌ها

قارچ‌ها یا کپک‌ها

پروتئین‌ها

مواد شیمیایی

این عوامل خارجی در چه محیط‌‌ها و موادی یافت می‌شوند؟

پوست بدن حیوانات

کولرها، دستگاه‌های تهویه و مرطوب‌کننده‌ هوا

فضولات و پر پرندگان

مواد غذایی آلوده مانند پنیر، انگور، جو و نیشکر آلوده

تولیدات و مواد صنعتی آلوده مانند پوشش استفاده شده برای سوسیس و کالباس و چوب پنبه‌ آلوده

سطوح فلزی آلوده

گرد و خاک ناشی از بریدن چوب

یونچه و علوفه‌ خشک مصرفی توسط حیوانات

حوضچه‌های آب گرم

از آن‌جایی که عوامل خارجی متعددی باعث بروز بیماری التهابی ریه حساس می‌شوند، پزشکان در ابتدا تصور می‌کردند که با بیماری‌های ریوی متعددی رو‌به‌رو هستند. بعد از پژوهش‌های صورت گرفته، دانشمندان دریافتند که این بیماری را عوامل خارجی مختلفی به وجود می‌آورد.1

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری التهابی ریه حساس هستند؟

عواملی نظیر سن، شغل و محیط کاری، سابقه‌ خانوادگی، برخی عادات ناسالم مثل مصرف دخانیات و جنسیت در افزایش خطر ابتلا به بیماری التهابی ریه حساس مؤثر هستند.

سن

این بیماری در همه افراد با سنین مختلف مشاهده می‌شود، ولی تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر افراد مبتلا به این بیماری بین 50 تا 55 ساله هستند. این بیماری در کودکان هم شایع است.

شغل

شغل‌هایی نظیر کشاورزی، دامداری، مرغداری، کارکنان شرکت‌های لبنی و نجاری باعث می‌شود تا این افراد بیشتر از سایرین در معرض عوامل خارجی و در نهایت ابتلا به بیماری التهابی ریه حساس قرار دارند. البته 85 تا 90 درصد شاغلین در این نوع فعالیت‌ها دچار این بیماری نمی‌شوند. نگهداری از پرندگان به عنوان حیوان خانگی می‌تواند فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهد.

سابقه خانوادگی

برخی از افراد به صورت ژنتیکی سیستم ایمنی حساس‌تری دارند، این افراد بعد از تماس با عوامل خارجی، بیشتر از سایرین به بیماری التهابی ریه حساس دچار خواهند شد.

عادات ناسالم

گرچه استعمال سیگار، قلیان ویپ و ... خطر ابتلا به بیماری التهابی ریه حساس را افزایش نمی‌دهد، اما منجر به وخیم‌تر شدن بیماری التهابی ریه حساس مزمن خواهد شد و در ادامه مشکلات بیش‌تری را برای فرد به وجود خواهد آورد.

جنسیت

این بیماری هم در زنان و هم در مردان مشاهده می‌گردد. با این وجود، نتایج تحقیقات حاکی از بالاتر بودن آمار زنان مبتلا به این بیماری نسبت به مردان است.2

علائم ریه حساس

شایع ترین علائمی که انتظار دارید موارد زیر هستند:

۱- سرفه ای که مخاط غلیظی ایجاد می کند

سرفه کمک می کند تا بدن شما از مخاطی که بر اثر التهاب راه های هوایی و ریه ها ایجاد می شود ، خلاص شود. همچنین، این مخاط ممکن است حاوی خون باشند.

وقتی شما مبتلا به برونشیت یا ذات الریه می شوید ، ممکن است سرفه ای ایجاد کنید که مخاطی ضخیم داشته باشد و ممکن است رنگ آن هم مشخص باشد.
از جمله:

* شفاف

* سفید

* سبز

* زرد مایل به خاکستری

حتی بعد از بهبود علائم، سرفه می تواند تا چندین هفته بماند.

۲- درد تیز و سوزاننده قفسه سینه

درد قفسه سینه که در اثر عفونت ریه ایجاد می شود ، اغلب به صورت دردی تیز یا سوزاننده توصیف می شود. در هنگام سرفه یا نفس کشیدن عمیق ، درد قفسه سینه بدتر می شود. گاهی اوقات دردهای شدید می تواند در قسمت میانی بدن تا پشت کمر شما احساس شود.

۳- تب

هنگامی که بدن شما سعی در مقابله با عفونت دارد ، تب ایجاد می شود. دمای معمولی بدن معمولاً در حدود ۹۸٫۶ درجه فارنهایت (۳۷ درجه سانتی گراد) است.
اگر عفونت باکتریایی ریه دارید ، تب شما ممکن است به اندازه ۱۰۵ درجه فارنهایت (۴۰٫۵ درجه سانتیگراد) که خطرناک است افزایش یابد.

هر تب بالا بالای ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۸٫۹ درجه سانتیگراد) اغلب منجر به بسیاری از علائم دیگری از جمله موارد زیر می شود:

* تعریق

* لرز

* دردهای عضلانی

* کمبود آب بدن

* سردرد

* ضعف

اگر تب شما بالاتر از ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۸٫۹ درجه سانتیگراد) است یا بیش از سه روز ادامه پیدا کرده است باید به پزشک مراجعه کنید.

۴- درد بدن

عضلات و کمر شما ممکن است در هنگام ابتلا به عفونت ریه درد کند. به این عارضه میالژی گفته می شود. بعضی اوقات در عضلات شما التهاب ایجاد می شود که در صورت ابتلا به عفونت نیز می تواند به درد بدن منجر شود.

۵- آبریزش بینی

آبریزش بینی و سایر علائم آنفلوانزا نظیر عطسه ، اغلب با عفونت ریه ای شبیه برونشیت همراه است.

۶- تنگی نفس

تنگی نفس به این معنی است که احساس می کنید تنفس دشوار است یا نمی توانید نفس بکشید. اگر در تنفس مشکل دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

۷- خستگی

معمولاً وقتی بدن شما با عفونت مبارزه می کند احساس تنبلی و خستگی می کنید. استراحت در این مدت بسیار مهم است.

۸- خس خس سینه

هنگام بازدم یا بیرون دادن نفس، ممکن است صدای سوت های پر صدا که به خس خس معروف است ، بشنوید. این حالت نتیجه باریک شدن مجاری هوایی یا التهاب است.

۹- کبود شدن رنگ پوست یا لب

به دلیل کمبود اکسیژن ممکن است رنگ لب یا ناخن های شما کمی به رنگ آبی متمایل شود.

۱۰- صداهای ترک خوردگی و یا خرخر در ریه ها

یکی از علائم حکایت از عفونت ریه ، صدای ترک خوردگی در انتهای ریه ها است ، که به عنوان کراکل یا ترک های bibasilar نیز شناخته می شود. پزشک می تواند با استفاده از ابزاری به نام استتوسکوپ یا گوشی طبی این صداها را بشنود.

علائم بیماری در نوزادان و کودکان ممکن است متفاوت با بزرگسالان باشد. در صورت عفونت حاد، نوزاد نمی تواند شیر بخورد و ممکن است کاهش هوشیاری و تشنج نیز عارض شود. پنومونی عوارض متعددی برای بیمار دارد و ممکن است در بعضی موارد منجر به مرگ وی شود.

از همین رو، بیماری های عفونی، به خصوص در افراد ضعیف، سالمندان و کودکان باید جدی تلقی شود. از جمله عوارض این بیماری می توان به سپتیسمی، ورم ریوی، تجمع مایع و چرک در پرده های جنب، مننژیت و درگیری قلبی اشاره کرد.3

درمان بیماری التهابی ریه حساس

یکی از مهم‌ترین کارهایی که روند درمان بیماری التهابی ریه حساس را سرعت می‌بخشد، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل خارجی ایجاد کننده بیماری است. اگر فرد به نوع مزمن بیماری مبتلا باشد داروهای استروییدی جهت کاهش و کنترل التهاب برای فرد تجویز می‌شود. این داروها عوارض جانبی همچون افزایش وزن و افزایش قند خون را به همراه خواهند داشت.

تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که داروهای همچون آزاتیوپرین (Azathioprine) و ریتوکسی‌مَب (rituximab) که واکنش‌پذیری سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند در درمان بیماری موثر هستند. با این حال تحقیقات بیش‌تر باید انجام شود.

اگر فرد با مشکلات تنفسی زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، اکسیژن‌تراپی برای او تجویز خواهد شد. به کمک ماسک یا لوله‌های تنفسی اکسیژن مورد نیاز فرد تامین می‌شود. برخی از افراد همه زمان‌ها نیاز به اکسیژن خواهند داشت ولی برخی دیگر فقط در هنگام خواب و یا در هنگام ورزش نیاز به اکسیژن پیدا خواهند کرد.

افراد مبتلا به نوع مزمن بیماری که دچار جراحت و آسیب‌های جبران‌ناپذیری در ریه‌های خود هستند، احتمالا به پیوند ریه نیاز پیدا خواهند کرد.2

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.drnafas.com
3.www.trandnews.ir