شناسنامه تفسیر
نام معروف: الفرقان فی تفسیر القرآنمؤلف: علی روحانی نجف آبادی
تولد: ۱۳۵۱ق
وفات: ۱۴۱۴ق/۱۳۷۳ ش
مذهب: شیعه
زبان: عربی
تاریخ تألیف: ۱۳۹۵ق
تعداد مجلدات: ۲۲ جلد
مشخصات نشر: نجف، منشورات جامعة النجف الدینیة، ج ۱ و ۲. بقیه مجلدات به چاپ نرسیده و تنها به صورت تایپ دستی در ایران تکثیر و در برخی از کتابخانه های قم مانند دارالقرآن و مرکز قرآن موجود است.
معرفی مفسر و تفسیر
روحانی، از علما پر تلاش حوزه علمیه قم و نجف بود که از دیرزمان به کار تحقیق و تدوین آثار اسلامی مشغول و به زبان فارسی و عربی در زمینه مسائل کلامی، تاریخی، رجالی و تفسیری تألیف داشته است.تصنیفات این عالم جلیل، به بیش از بیست اثر می رسد که تعدادی از آنها چاپ شده از آن جمله: الوصول الى مناقب آل الرسول (علیهم السلام)، الامام الحسین (علیه السلام) و المناوئون و برخی دیگر از کتاب های فارسی که بیش از ۳۰ سال قبل، در اصفهان به چاپ رسیده است.
تفسیر فرقان، از تفاسیر مختصر معاصر، محسوب می گردد. با آنکه تعداد مجلدات کتاب زیاد است، اما حجم مطالب و پرداختن آن به جنبه های مختلف تفسیری محدود است. سبک نوشته، مناسب با مخاطبان اهل علم و آشنا با اصطلاحات حوزه ای است. از نظر شیوه ارائه مطالب، پس از ذکر آیه، نخست معنای آن را توضیح می دهد و لغات مشکل را واژه شناسی می کند. چنان چه روایتی از طریق اهل بیت (علیهم السلام) به مناسبت سوره و آیه رسیده باشد، ذکر می نماید. در این زمینه، به اقوال صحابه و تابعین و گاه گفتار مذاهب، توجه می کند و بیان آنها را در تشریح مطالب آیه به کار می گیرد. اگر آیه ای جزء آیات الاحکام باشد، مسائل فقهی آن را متعرض می شود و در حد مختصر به چگونگی حکم اشاره می کند. به بحث های موضوعی مناسب با آیه می پردازد. مباحث کلامی شیعه، مانند: امامت، عصمت، نفی جبر و تقدیر، استحاله رؤیت خدا و دیگر مباحث مورد اختلاف میان شیعه و سایر مذاهب اسلامی را مطرح و در جهت تقویت دیدگاه شیعه استدلال میکند.
با این همه، روش مفسر در طرح مباحث تفسیر و ذکر اقوال و بیان محتملات، فشرده و بیشتر در اطراف آیه و موضوعات مناسب با آیه و جنبه شرح مختصر دارد و از مباحث کلامی در تفسیر نیز به همین سبک ادامه داده است.
منبع: شناخت نامه تفاسیر، سید محمدعلی ایازی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1393ش، صص 790-789