دوکساپرام چیست و چه کاربردی دارد؟

دوکساپرام هیدروکلراید یک محلول آبی شفاف و بی رنگ برای تجویز وریدی است. این دارو برای تحریک تنفس استفاده می شود و می تواند برای درمان مشکلات تنفسی ناشی از مصرف بیش از حد برخی از داروها (به عنوان مثال: مسکن های مخدر، باربیتورات ها)، بیماری انسداد ریوی مزمن و در دوره نقاهت بعد از بیهوشی استفاده شود. هنگامی که احتمال انسداد راه هوایی و یا هیپوکسی برطرف شد، ممکن است از دوکساپرام برای تحریک تنفس در بیماران مبتلا به دپرشن تنفسی پس از بی حسی ناشی از دارو یا آپنه به غیر از داروهای شل کننده عضلات استفاده شود. همچنین برای تحریک تنفس عمیق از نظر دارویی در بیمار بعد از عمل استفاده می شود. دوکساپرام همچنین در دپرشن سیستم عصبی مرکزی ناشی از دارو کاربرد دارد.

این دارو همچنین در بیماری مزمن ریوی مرتبط با هیپرکاپنی حاد استفاده می شود. دوکساپرام به عنوان یک اقدام موقتی در بیماران بستری در بیمارستان با نارسایی حاد تنفسی در نظر گرفته می شود. استفاده از آن باید به مدت کوتاهی انجام شود.

دوکساپرام با تحریک تنفس برای درمان مشکلات تنفسی مانند بیماری انسداد ریوی مزمن یا انسداد راه هوایی استفاده شود.

نام انگلیسی:
Doxapram
نام تجاری:
Dopram

نحوه ی عملکرد دارو:

دوکساپرام تحریک تنفسی را از طریق گیرنده های شیمیایی تولید می کند که باعث تحریک به سایر قسمت های مغز و نخاع می شود. با افزایش سطح دوز، مراکز تنفسی مرکزی در مدولا با تحریک پیشرونده سایر قسمتهای مغز و نخاع تحریک می شوند.

فارماکوکینتیک

* شروع اثر:20-40 ثانیه
* دوام اثر در تک دوز وریدی:5-12 دقیقه
* زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی:1-2 دقیقه
* نیمه عمر:3.4 ساعت (2.4-4.1 ساعت)

نحوه ی مصرف داروی دوکساپرام و دوز مصرفی

* داروی دوکساپرام به صورت ورید تحت نظارت پزشک تجویز می شود و پاسخ به طور مداوم کنترل می شود.
* بعد از تزریق آن، مشاهده و نظارت دقیق لازم است تا زمانی که بیمار به مدت ۱ ساعت کاملاً هوشیار باشد.
* دوز مصرفی بر اساس شرایط پزشکی و پاسخ به دارو است.
* در طول درمان با این دارو، تمام اقدامات احتیاطی ایمنی مناسب را دنبال کنید.
* مایع باید از نظر ذرات یا تغییر رنگ بررسی شود. در صورت وجود تغییر رنگ یا تغییر در ذرات، از مایع استفاده نکنید.

مقدار مصرف دوکساپرام

بزرگسالان
COPD وابسته به افزایش حاد کربن دی اکسید در خون

1-2 میلی گرم در هر دقیقه انفوزیون وریدی شود.بیش از 3 میلی گرم در دقیقه یا دو ساعت نشود.قبل از شروع انفوزیون و هر نیم ساعت حین انفوزیون گازهای خون شریانی را بررسی کنید تا بروز اسیدوز یا احتباس دی اکسید کربن را تشخیص دهید.

سرکوب تنفس بعد از بیهوشی
0.5-1 میلی گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی شود.هر 5 دقیقه در بیمارانی که پاسخ آغازی می دهند تکرار کنید.بیش از 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نشود.

یا

شروع:5 میلی گرم در دقیقه انفوزیون وریدی با محلول 1 میلی گرم در میلی لیتر تا زمانی که پاسخ کافی یا عوارض جانبی ایجاد شود.شاید تا 1-3 میلی گرم در دقیقه کاهش یابد.کل انفوزیون وریدی نباید بیش از 4 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بشود.

سرکوب سیستم عصبی مرکزی القا شده با دارو
تزریق متناوب:1-2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی و 1-2 ساعت بعد تکرار شود.بیش از 3 گرم در روز نشود.شاید در صورت لزوم 24 ساعت بعد تکرار شود.

یا

انفوزیون وریدی:1-2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی شود.هر 5 دقیقه تکرار شود و در صورت عدم پاسخ بعد از 1-2 ساعت دوز اولیه تکرار شود.در صورت ایجاد پاسخ انفوزیون 1-3 میلی گرم در دقیقه تا حداکثر 2 ساعت آغاز شود.هنگام به هوش آمدن بیمار انفوزیون را قطع کنید.شاید بعد از 30-120 دقیقه تکرار شود.دوز کل نباید بیش از 3 گرم در روز شود.

کودکان
زیر 12 سال:ایمنی دارو تایید نشده است.

بالای 12 سال:
COPD وابسته به افزایش حاد کربن دی اکسید در خون

1-2 میلی گرم در هر دقیقه انفوزیون وریدی شود.بیش از 3 میلی گرم در دقیقه یا دو ساعت نشود.قبل از شروع انفوزیون و هر نیم ساعت حین انفوزیون گازهای خون شریانی را بررسی کنید تا بروز اسیدوز یا احتباس دی اکسید کربن را تشخیص دهید.

سرکوب تنفس بعد از بیهوشی
0.5-1 میلی گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی شود. هر 5 دقیقه در بیمارانی که پاسخ ابتدایی می دهند تکرار کنید.بیش از 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نشود.

یا

انفوزیون وریدی:1-2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی شود.هر 5 دقیقه تکرار شود و در صورت عدم پاسخ بع از 1-2 ساعت دوز ابتدایی تکرار شود.در صورت ایجاد پاسخ انفوزیون 1-3 میلی گرم در دقیقه تا حداکثر 2 ساعت آغاز شود.هنگام به هوش آمدن بیمار انفوزیون را قطع کنید.شاید بعد از 30-120 دقیقه تکرار شود.دوز کل نباید بیش از 3 گرم در روز شود.

سرکوب سیستم عصبی مرکزی القا شده با دارو
تزریق متناوب:1-2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی و 1-2 ساعت بعد تکرار شود.بیش از 3 گرم در روز نشود.شاید در صورت لزوم 24 ساعت بعد تکرار شود.

یا

انفوزیون وریدی:1 -2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق وریدی شود.هر 5 دقیقه تکرار شود و در صورت عدم پاسخ بعد از 1-2 ساعت دوز اولیه تکرار شود.در صورت ایجاد پاسخ انفوزیون 1-3 میلی گرم در دقیقه تا حداکثر 2 ساعت آغاز شود.هنگام به هوش آمدن بیمار انفوزیون را قطع کنید.شاید بعد از 30-120 دقیقه تکرار شود.دوز کل نباید بیش از 3 گرم در روز شود.

عوارض جانبی داروی دوکساپرام

عوارض جانبی شایع:
* درد و قرمزی در محل تزریق
* احساس گرما
* گرگرفتگی
* تعریق
* سردرد
* سرگیجه
* حالت تهوع
* اسهال
* متسع شدن مردمک چشم

در صورت تداوم یا بدتر شدن این عوارض، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

عوارض جانبی نادر
* درد قفسه سینه
* ضربان قلب سریع یا نامنظم
* تب
* تغییرات ذهنی یا خلقی
* افزایش فعالیت عضلانی یا اسپاسم
* تشنج
* مشکلات ادرار
* خارش
* مشکلات تنفسی

در صورت داشتن هر یک از این عوارض جانبی بعید اما جدی، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.

سایر عوارض جانبی داروی دوکساپرام:
* پیرکسیا
* خارش و پارستزی
* احساس سوزش یا گرم شدن به خصوص در دستگاه تناسلی و پرینه
* حرکات غیر ارادی
* افزایش رفلکس های عمقی تاندون
* کلونوس
* بابینسکی دو طرفه
* تنگی نفس
* سرفه کردن
* تاکی پنه
* اسپاسم برونش
* آریتمی ها
* تنگی قفسه سینه
* افزایش فشار خون
* تحریک مثانه با خالی شدن خود به خود
* احتباس ادرار
* کاهش تعداد گلبول های سفید و قرمز

موارد احتیاط مصرف

سوابق پزشکی:
* در صورت داشتن سوابق این بیماری ها، باید با پزشک داخلی یا متخصص ریه مشورت کنید.
* آلرژی
* مشکلات ریوی (به عنوان مثال انسداد مجاری تنفسی، آسم، COPD، فیبروز ریوی)
* نارسایی کبدی
* مشکلات کلیوی
* بیماری های قلبی (به عنوان مثال آریتمی، بیماری عروق کرونر)
* فشار خون بالا
* ادم مغزی
* سکته مغزی
* اختلالات تشنج
* پرکاری تیروئید
* اختلالات خونی (به عنوان مثال لکوپنی، اختلالات متابولیکی)

نوزادان:
در صورت امکان، هنگام معالجه نوزادان باید از داروی پروکسام بدون مواد نگهدارنده استفاده شود. قرار گرفتن در معرض مقادیر بیش از حد بنزیل الکل با مسمومیت و افت فشار خون، به ویژه در نوزادان همراه است. گزارش هایی نادر از مرگ در درجه اول در نوزادان نارس در ارتباط با قرار گرفتن در معرض مقادیر بیش از حد بنزیل الکل گزارش شده است.

بارداری و شیردهی:
اگر باردار هستید قبل از استفاده از این دارو مشاوره با متخصص بگیرید و به پزشک خود اطلاع دهید.

مشخص نیست که آیا این دارو به شیر مادر منتقل می شود یا خیر. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

نارسایی کبدی و کلیوی:
در افراد مبتلا به نارسایی کبدی و کلیوی دارو را با احتیاط مصرف نمایید.

تداخلات دارویی دوکساپرام با دارو های دیگر

* تمام داروهای تجویز شده و غیر تجویزی را که استفاده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
* داروهای خاص سرفه و سرماخوردگی
* داروهای شبه آدرنالین مانند داروهای ضد احتقان مانند: افدرین، سودوافدرین
* اپی نفرین
* دوپامین
* مهارکننده های MAO مانند: فورازولیدون، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، سلژیلین
* داروهای بیهوشی مانند: هالوتان، سیکلوپروپان و آنفلوران
* شل کننده های عضلانی مانند: سوکسینیل کولین و کورونیوم
* بدون تایید پزشک یا داروساز هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید.

انسداد عضلانی:
در بیمارانی که عوامل انسداد عصبی عضلانی دریافت کرده اند، داروی دوکساپرام ممکن است به طور موقت اثرات باقیمانده این داروها را مخفی کند.

بیهوشی:
در بیمارانی که بیهوشی عمومی با استفاده از ماده فرار معروف به حساسیت قلب به کاتکول آمین ها دریافت کرده اند، تجویزداروی دوکساپرام باید تا زمان دفع عامل فرار به تاخیر بیفتد تا احتمال آریتمی کاهش یابد.

بیش فعالی:
ممکن است تعاملی بین دوکساپرام هیدروکلراید و آمینوفیلین و بین دوکساپرام هیدروکلراید و تئوفیلین وجود داشته باشد که با افزایش فعالیت عضله اسکلتی تحریک و بیش فعالی نمایان می شود.

هشدار ها دوکساپرام

1. استفاده از دوکساپرام به منظور درمان آپنه در نوزادان، ممکن است عوارضی چون تحریک اعصاب مرکزی، صرع و احتمالاً زیادی فشار خون، به همراه داشته باشد.

2. چنانچه سرعت انفوزیون بیش از مقدار توصیه شده باشد ممکن است باعث بروز همولیز شود.

3. در برخی موارد مانند سابقه آسم نایژه ای، آریتمی قلبی یا تاکیکاردی شدید، خیز مغزی، پرکاری تیروئید، فئوکروموسیتوم، عیب کار کبد یا کلیه ها باید با احتیاط مصرف شود.

توصیه های دارویی دوکساپرام

در مصرف طولانی مدت بهتر است محل تزریق را تغییر داد تا از بروز ترومبوفلبیت یا تحریکات موضعی جلوگیری شود.

علائم اوردوز

در صورت مشکوک به مصرف بیش از حد بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

علائم مصرف بیش از حد:
* فشار خون بالا
* بیش فعالی عضله اسکلتی
* افزایش رفلکس های عمقی تاندون

بنابراین فشار خون، ضربان نبض و رفلکس های عمیق تاندون باید به صورت دوره ای ارزیابی شوند و دوز یا میزان تزریق متناسب با آن تنظیم شود.

سایر تأثیرات ممکن است شامل تحریک ، گیجی ، تعریق ، سرفه و تنگی نفس باشد.

دارو های هم گروه دوکساپرام

Caffeine
Dexmethylphenidate
Diethylpropion Hydrochloride
Methylphenidate
Modafinil
Phendimetrazine Tartrate
Phentermine
Sibutramine

منبع: سایت دکترتو
سایت خدمات دارویی رضوی
سایت آکا