شناسنامه تفسیر
| نام معروف | تفسیر الوسیط |
| مؤلف | محمد سید طنطاوی |
| تولد | ۱۳۵۰ ق |
| وفات | ۱۴۳۱ ق/۲۰۱۰م |
| مذهب | سنی شافعی |
| زبان | عربی |
| تاریخ تألیف | ۱۳۹۳ق |
| تعداد مجلدات | ۱۵ جلد |
| مشخصات نشر | بنغازی، منشورات جامعة بنغازی، ۱۳۹۴ق، قطع وزیری. قاهره، دارالمعارف، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م. |
معرفی مفسر و تفسیر
دکتر محمد سید طنطاوی، استادیار سابق رشته تفسیر دانشکده زبان عربی و دراسات اسلامی دانشگاه بنغازی لیبی و مفتی و رئیس دانشگاه الازهر کشور مصر (از ۱۹۹۶۲۰۱۰م) بوده است و بخشی از تفسیر وسیط محصول تدریس وی در آن دانشکده است. او متولد قریه سلیم (شرقیه) در استان سوهاج در سال ۱۳۵۰ قمری است. تحصیلات خود را همراه با حفظ قرآن در شهر اسکندریه گذراند. در دوران تحصیل به موفقیت هایی دست یافت، و مدارج علمی و اجتماعی خود را بدین گونه طی کرد. لیسانس خود را از دانشکده أصول الدین جامعة الأزهر در سال ۱۹۵۸م گرفت. در سال ۱۹۶۰ به عنوان خطیب و مدرس در وزارت اوقاف مصر انتخاب شد. دکترای خود را در رشته حدیث و تفسیر در سال ۱۹۶۶م با درجه ممتاز کسب کرد. در سال ۱۹۶۸م به تدریس در دانشکده اصول الدین گمارده شد و در سال ۱۹۷۲م، استادیار دانشکده اصول الدین اسیوط گردید. در سال ۱۹۸۰م به سعودی منتقل و در شهر مدینه منوره رئیس قسم تفسیر در کلیة الدراسات العلیا جامعة الإسلامیه آن شهر گردید. طنطاوی یکی از منادیان وحدت و پایبند به تقریب بین مذاهب بود و در این باره مواضع بسیار ستودنی داشت. در نهایت، او در صبح روز چهارشنبه ۲۴ ربیع الاول ۱۴۳۱ق، موافق با ۱۰ مارس ۱۰ ۲۰م، در هنگام خروج از شهر ریاض در حالی که بیش از ۸۱ سال از عمر او می گذشت، در اثر سکته قلبی در فرودگاه بین المللی ملک خالد دار فانی را وداع گفت. این در حالی بود که او از کنگره ای و سخنرانی از این شهر باز می گشت.این تفسیر، شامل همه قرآن و از نظر ارائه مباحث، جامع و گسترده در موضوعات مختلف ادبی، بیانی، اجتماعی و نوعی کلامی تلطیف شده است. شکل مباحث، تحلیلی و توضیحی است که به اقوال مفسرین و نقد و بررسی آنها توجه می کند. از نظر عبارت و طرح مباحث، بسیار ساده و گویا و دربرگیرنده نظریات مفسرین معاصر و مباحث و شبهات دیگران و پاسخ به آنهاست. در آغاز تفسیر، به مباحثی چند در زمینه جایگاه و عظمت قرآن، هدف از تفسیر و بهترین شیوه آن و روش مفسر در کار می پردازد. بیشترین منابع تفسیر، جامع البیان طبری، کشاف زمخشری، بحرالمحیط ابوحیان، تفسیر قرطبی، فخررازی، روح المعانی، المنار و التحریر و التنویر ابن عاشور است.
شیوه ورود در بحث، چنین است که در آغاز، الفاظ قرآنی را از نظر لغوی و تفسیری توضیح می دهد، اگر سبب نزولی در آیه یا آیات، وارد شده باشد نقل می کند و آنگاه معنای اجمالی جمله و آیه را از بعد بلاغی و تربیتی و گاه فقهی شرح می دهد. برای تکمیل بحث، از مأثورات مجامع روایی اهل سنت استفاده میکند.
طنطاوی به عنوان یک فقیه، در آیات الاحکام، به شکل گسترده مباحث فقهی را بسط میدهد و آراء مذاهب چهارگانه فقهی اهل سنت را نقل میکند و گاه به فلسفه احکام اشاره میکند.
طنطاوی برخلاف همنام خود در تفسیر جواهر، به تفسیر علمی روی خوشی نشان نمی دهد. آنچه در این دسته از آیات تفسیر شده، با رویکرد و جنبه هدایتی و تربیتی آن بوده است و در مواردی هم که به گونه ای با مباحث تجربی ارتباط دارد، به گونه ای تفسیر میکند که تعارضی میان بیانات قرآن و یافته های علمی و تجربی مانند: گردش زمین، خلقت آسمان و زمین و... لازم نیاید.(1)
پی‌نوشت:
1. الوسیط، ج ۱، ص ۹۰
منبع: شناخت نامه تفاسیر، سید محمدعلی ایازی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1393ش، صص 1021-1019