کودکان را در دنياي مجازي رها نکنيد
توصيه مهم روان‌شناسان و جامعه‌شناسان به والدين:
به طور مثال در آمريكا، پليس فدرال به صورت جدي و متمركز برنامه‌هايي در اين زمينه دارد و علاوه بر اطلاع‌رساني، فعاليت‌هاي عملياتي ديگري نيز در برنامه خود گنجانده است. استفاده از تجربه كشورهاي ديگر مي‌تواند نقطه شروع مناسبي باشد اما نبايد فراموش كنيم كه كشور ما از لحاظ فرهنگي و همچنين پايبندي به اصول ديني و مذهبي تفاوت‌هاي اساسي با بسياري كشورها دارد و اين تفاوت‌ها به طور آشكاري در نحوه تربيت و نگهداري از كودكان تجلي مي‌كند بنابراين بسيار ساده‌انگارانه خواهد بود اگر فكر كنيم با به كار بستن همان دستورالعمل‌ها و رهنمودها به نتايج مثبتي خواهيم رسيد. لازم است قبل ازاينكه به صورت جدي با چالش‌هاي استفاده از اينترنت توسط كودكانمان مواجه شويم، با توجه به فرهنگ و تربيت ايراني و اسلامي خودمان در اين زمينه چاره انديشي كنيم. شايد اكنون كمي هم دير باشد.
مزايا و معايب اينترنت
سرويس‌هاي بسياري از طريق اينترنت به صورت آنلاين قابل دسترسي هستند. اطلاعات مرجع مانند دايره المعارفها، اخبار، اطلاعات هواشناسي و ... به سادگي در دسترس هستند. کاربران مي‌توانند تعاملاتي مثل عمليات بانکي، رزرو تورهاي مسافرتي و خريد را به صورت آنلاين انجام دهند. همچنين مي‌توان اطلاعاتي در مورد مدارس مختلف جستجو كرد يا حتي مطالب بهداشتي و پزشکي را مطالعه کرد. ميليونها نفر از طريق پست الکترونيک با خانواده، دوستان و همکاران خود در سراسر دنيا ارتباط برقرار ميکنند. بعضي از مردم از محيط‌هاي چت براي ارتباط با افراد ديگري که با هم علايق مشترک دارند، استفاده ميکنند. حتي مي‌توان از اينترنت براي ديدن فيلم و شنيدن آهنگ استفاده کرد. به عنوان يك وسيله علمي و تفريحي كاربران مي‌توانند در مورد هر موضوعي اطلاعات به دست آورند، يك دوره آموزشي ثبت نام كنند، يا با هر كس كه بخواهند بازيهاي كامپيوتري انجام دهند.
بچه‌ها در دنياي اينترنت مي‌توانند تجربه‌هاي مثبتي داشته باشند اما مثل هر كار ديگري از جمله مدرسه رفتن، آشپزي، دوچرخه سواري و مسافرت مخاطراتي نيز وجود دارد. دنياي اينترنت مانند ساير بخشهاي جامعه از افراد مختلفي تشكيل شده است. بيشتر آنها نجيب و مودب هستند اما بعضي هم ممكن است گستاخ، بيادب يا حتي بدجنس و اهل سوء‌استفاده باشند. بچه‌ها مي‌توانند فايدههاي زيادي از اينترنت ببرند اما مانند هر محيط ديگري ممکن است مورد سوء استفاده و آزار قرار گيرند. اعتماد، كنجكاوي و اشتياق به كاوش در اين دنياي جديد و ارتباطاتي كه فراهم كرده است موجب شده بچه‌ها احتياج به نظارت و رهنمودهايي داشته باشند تا بدانند چگونه در دنياي اطلاعات تجربه‌هاي شاد، سالم و پرباري داشته باشند.
اينترنت و ايمني کودکان
وظيفه والدين در دنياي فناوري اطلاعات و ارتباطات نسبت به فرزندانشان موضوع جديد و چالش برانگيزي است. همان‌طور كه والدين در دوران رشد فرزندان خود از بدو تولد، در هر مقطع زماني با توجه به وضعيت فرزندشان خطرات بالقوه را شناسايي كرده و راهكارهاي امن ماندن فرزندشان را پيدا مي‌كنند، قدم گذاردن بچه‌ها در دنياي فناوري اطلاعات و ارتباطات هم بايد مقطعي از رشد كودكان تلقي شود و مناسبات شايسته خود را داشته باشد.
براي بچه‌هايي كه از اينترنت استفاده ميکنند، خطرهايي وجود دارد. نوجوانان به طور ويژه‌اي در معرض خطر هستند چون بدون نظارت آنلاين ميشوند و احتمالا بيشتر از ديگران در بحثهاي آنلاين در مورد دوستي، ارتباطات و مسايل جنسي شركت مي‌كنند. اين خطرها را مي‌توان به صورت زير دسته بندي‌كرد:
• ارايه مطالب نامناسب: بچه شما ممكن است در معرض مطالب نامناسبي در مورد مسايل جنسي و موضوعات خشونتآميز يا ناراحتکننده قرار گيرد و يا با مطالبي كه جنبه تشويقي براي فعاليت‌هاي خطرناك يا غير قانوني دارند، برخورد کند. بچه‌ها مي‌توانند چنين مطالبي را در اينترنت جستجو كنند اما امكان دارد بدون اينكه دنبال چنين مطالبي باشند، در محيط‌هاي چت، پست الكترونيكي يا حتي پيامهاي فوري با آن مواجه شوند.
• تعرضات فيزيكي: فرزند شما ممكن است اطلاعاتي ارايه كند يا ملاقاتي ترتيب دهد كه امنيت خود يا ساير افراد خانواده را به خطر اندازد. در بعضي موارد معارضان، از محيط‌هاي چت، پست الكترونيكي يا پيام فوري براي جلب اعتماد بچه‌ها استفاده مي‌كنند و بعد يك ملاقات رودررو ترتيب مي‌دهند.
• آزار و اذيت: فرزند شما ممكن است از طريق چت، پست الكترونيكي يا تلفن همراه با پيام‌هايي مواجه شود كه خصمانه و آزار دهنده باشند. متخاصمان كه اغلب افراد جوان هستند، از اينترنت براي دردسر درست كردن استفاده مي‌كنند.
• ويروس‌ها و هكرها: فرزند شما ممكن است فايلي حاوي ويروس را دانلود كند كه كامپيوتر را خراب كند يا احتمال دسترسي از راه دور را براي يك هكر افزايش دهد. اين کار ممكن است امنيت خانواده شما را به خطر اندازد.
• مشکلات حقوقي و مالي: فرزند شما ممكن است كارهايي كند كه پيامدهاي منفي حقوقي يا مالي مانند افشاي شماره كارت اعتباري يكي از افراد خانواده يا انجام كاري كه به حقوق ديگران تجاوز شود، داشته باشد. جدا از مسايل حقوقي بچه‌ها بايد ياد بگيرند كه خودشان نيز در اينترنت بيملاحظه و گستاخ نباشند و اصول اخلاقي را رعايت کنند.
اينترنت ابزاري است كه دسترسي ما و فرزندانمان به دنيا را وسيع‌تر و ساده‌تر كرده است. دسترسي به اطلاعات در زمينه‌هاي مختلف علمي و تجاري، دسترسي به مطالب سرگرم‌كننده و ايجاد ارتباطات آنلاين از مهم‌ترين كاربردهاي اينترنت براي ما و فرزندانمان است. فوايد و مزاياي استفاده از اينترنت را نمي‌توان انكار كرد اما پشت سر اين خدمات خطراتي در كمين است. فرزندان ما براي حضور در اينترنت مانند هر مكان ديگري بايد تهديدها و خطرها را بشناسند و با آگاهي كافي، حضوري سالم، مثبت و پربار داشته باشند. وظيفه والدين براي امن ماندن كودكان در دنياي اينترنت بسيار مهم و انكارناپذير است.
در اغلب كشورهاي خاورميانه از جمله ايران، نسبت به كشورهاي توسعه يافته، ميزان استفاده از اينترنت كمتر است و بنابر اين خطرات ناشي از دسترسي كودكان به اينترنت موضوعي جدي تلقي نمي‌شود اما با رشد فزاينده نرخ دسترسي به اينترنت و استفاده كودكان از اينترنت در خانه و مدرسه، لزوم پرداختن به موضوع امنيت كودكان در دنياي اينترنت آشكار خواهد شد. كشور ما يك كشور مسلمان و داراي ريشه‌هاي فرهنگي و تربيتي اصيل است و بنابراين برخورد با اين مقوله در كشور ما نسبت به ساير كشورها كمي متفاوت خواهد بود.
براي آشنايي با رشد اينترنت در دنيا و آمارهاي خاورميانه، ويژگي‌هاي استفاده از اينترنت، تهديدها و خطرهاي استفاده از اينترنت براي كودكان، راهنمايي والدين براي كاهش خطرهاي احتمالي استفاده از اين رسانه و شناسايي ابزارهاي كمك كننده براي كاهش خطرها و آسيبها با ما همراه شويد.
اينترنت يعني چه؟
اينترنت يك شبكه عمومي از اطلاعات است كه با يك كامپيوتر قابل دسترسي است. اطلاعات در اينترنت فقط به صورت متن ارايه نمي‌شوند بلكه با تصاوير، صوت و كليپ‌هاي ويدئويي همراه هستند. هزاران سايت با اطلاعات متنوع از جمله آموزشي و تفريحي وجود دارند كه با سايت‌هاي ديگر مرتبط هستند. تقريبا راجع به هر موضوعي كه اطلاعات بخواهيد، مي‌توانيد جايي در اينترنت آن را پيدا كنيد. افراد نيز آزادند هر اطلاعاتي روي اينترنت بگذارند بدون اينكه خودشان را معرفي كنند.
دنياي اينترنت جايي که ميليونها نفر در هر لحظه مي‌توانند آنلاين شوند تا نامه الکترونيک يا پيامهاي فوري تبادل کنند، در گروههاي خبري چت کنند، پيام‌هايي در گروههاي خبري ارسال يا دريافت کنند، در دنياي وب گردش کنند و بسياري فعاليت‌هاي ديگر انجام دهند. بچه‌ها نيز از اين دنيا مستثنا نيستند و در واقع احتمال آنلاين بودنشان از بزرگترها بيشتراست.
آمار فزاينده کاربران اينترنت
• از زمان پيدايش اينترنت تقريبا 36 سال طول کشيد تا تعداد کاربران آن به 1 ميليارد نفر رسيد.
• تخمين زده مي‌شود که تا سال 2015 ميلادي تعداد کاربران اينترنت به 2 ميليارد نفر برسد که بيشتر اين کاربران جديد از قاره آسيا خواهند بود.
• رسيدن تعداد کاربران به 3 ميليارد نفر، دورتر و در حدود سال 2040 ميلادي خواهد بود.
طبق آمار اعلام شده از سوي سازمان بين‌المللي مخابرات (ITU)، ضريب نفوذ اينترنت در ايران40 درصد كمتر از كشورهاي پيشرفته است. ضريب نفوذ اينترنت در ماه ژوئن 2009 به 6/36 درصد و تعداد كاربران اينترنت در ايران به 23 ميليون نفر رسيده است. اين در حالي است كه براساس همين آمار، ايران در سال 2002 با ضريب نفوذ 7.5درصد، حدود 5.5 ميليون نفر كاربر اينترنت داشته و اين رقم در سال 2005 معادل 10.8 درصد و 7.5 ميليون نفر بوده است. همچنين آمار كاربران اينترنت در جهان در ماه ژوئن 2009 به حدوديک ميليارد و 669 ميليون نفر و ضريب نفوذ اينترنت در جهان به طور متوسط به 7/24 درصد رسيده است. اين در حالي است كه متوسط ضريب نفوذ اينترنت در 35 كشور آسيايي 5/18 درصد و تعداد كاربران اينترنت در اين منطقه 704 ميليون نفر بوده است. همين آمار در مورد منطقه خاورميانه نيز به ترتيب 7/23 درصد و معادل 48 ميليون نفر است. به اين ترتيب با تجزيه و تحليل اين آمار مي‌توان اذعان داشت كه ضريب نفوذ اينترنت در ايران از متوسط آسيا و متوسط جهاني بالاتر است.
چه‌طور به اينترنت وصل شويم؟
براي آنلاين شدن مي‌توانيد يک سرويس‌دهنده اينترنت انتخاب کنيد و به آن متصل شويد که به شما امکان مي‌دهد به وبسايتها يا ساير بخشهاي اينترنت دسترسي پيدا کنيد. اغلب افراد از طريق ارتباطات باند وسيع و با سرعت بالا مثل خطوط پرسرعت اينترنت (DSL) يا مودم کابلي وصل ميشوند اما بسياري خانواده‌ها هم هنوز از يک مودم معمولي براي ارتباط با اينترنت استفاده ميکنند. اغلب تلفنهاي همراه که امروزه عرضه ميشوند امکاناتي مثل مرورگر وب، پست الکترونيک و سيستم ارسال پيام کوتاه دارند.
كنترل و كاهش خطرها توسط والدين
اگر دليلي براي نگراني درباره فعاليت‌هاي آنلاين فرزندان خود داريد، با آنها صحبت كنيد. همچنين به دنبال راهنمايي و مشاوره معلمها، كتابدارها و ساير كاربران اينترنت و سرويس‌هاي آنلاين باشيد. داشتن ارتباطات باز با فرزندان‌تان، استفاده از منابع كامپيوتري و به روز بودن خودتان به شما كمك مي‌كند از همه منافع اين سيستمها استفاده كنيد و در مورد هر مشكل بالقوهاي كه ممكن است براي فرزندتان رخ دهد هوشيار باشيد. اگر فرزندتان با شما در مورد پيام، فرد يا وب‌سايتي صحبت كرد كه نا مناسب بود، او را سرزنش نكنيد اما به او كمك كنيد در آينده با مشكلي مواجه نشود. به خاطر داشته باشيد، عكس العمل شما نسبت به اين موضوع در اينکه فرزندتان دفعه بعد كه با مشكلي مواجه شد به شما اعتماد كند و موضوع را با شما در ميان بگذارد و طرز برخورد او با مشکلات، تعيين کننده است.
همچنين مي‌توانيد از بعضي ابزارهاي تكنولوژيك براي كنترل فرزندتان در استفاده از اينترنت استفاده كنيد كه در بخش بعد به آنها مي‌پردازيم. گرچه ابزارهاي تكنولوژيك محافظ كودكان، ارزشمند هستند اما راه حل همه مشكلات نيستند. جدا از اينكه آيا شما مي‌خواهيد از چنين ابزارها و نرم‌افزارهايي استفاده كنيد يا خير، بهترين راه براي اطمينان از اينكه فرزندتان تجربه‌هاي مثبتي از آنلاين بودن داشته باشد، اين است كه هميشه كارهايش را از نزديك زير نظر داشته باشيد. يكي از راههاي انجام اين كار اين است كه وقتي فرزندتان آنلاين است، اوقاتي را با او سپري كنيد. بگذاريد به شما نشان دهد چه مي‌كند و از او بخواهيد به شما ياد بدهد چگونه از اينترنت و سرويس‌هاي آنلاين استفاده مي‌كند. اگر والدين نسبت به استفاده آنلاين فرزندانشان از كامپيوتر احساس مسووليت داشته باشند، خطرهاي بالقوه در اين زمينه به ميزان قابل توجهي كاهش مي‌يابد.
هيچ‌گاه به پيام‌هايي که وسوسهانگيز، زشت و ناپسند يا تهديدکننده هستند يا موجب ميشوند احساس ترس، ناراحتي يا سردرگمي کنيد، پاسخ ندهيد. به فرزندان‌تان بگوييد در صورت مشاهده چنين پيام‌هايي حتما شما را در جريان بگذارند.
به اين توصيهها توجه کنيد:
• به دنبال شناخت اينترنت و يا هر سرويس ديگري که فرزندتان استفاده مي‌کند، باشيد. اگر نميدانيد چگونه log on کنيد از فرزندتان بخواهيد به شما نشان دهد. از فرزندتان بخواهيد به شما نشان دهد وقتي آنلاين است، چه کارهايي مي‌کند و با تمام فعاليت‌هاي آنلاين آشنا شويد. ببينيد آيا فرزندتان يک آدرس پست الکترونيک دارد يا خير. اگر اينطور است نام کاربري و رمز عبورش را بدانيد و جاهايي مثل مدرسه يا کتابخانه که از آنجا به پست الکترونيک خود دسترسي دارد را شناسايي کنيد.
• هيچ‌گاه به فرزندتان اجازه ندهيد يک ملاقات حضوري با کسي که اولين بار در اينترنت با او آشنا شده، بدون اجازه افراد خانواده ترتيب دهد. اگر ملاقاتي ترتيب داده مي‌شود در يک محل عمومي باشد و مطمئن شويد که مي‌توانيد همراه او برويد.
• هيچ‌گاه به پيام‌هايي که وسوسهانگيز، زشت و ناپسند يا تهديدکننده هستند يا موجب ميشوند احساس ترس، ناراحتي يا سردرگمي کنيد، پاسخ ندهيد. به فرزندان‌تان بگوييد در صورت مشاهده چنين پيام‌هايي حتما شما را در جريان بگذارند. اگر خودتان پياميدريافت کرديد که ناراحتکننده، داراي مطالب جنسي يا تهديد کننده بود، يک کپي از پيام را براي سرويس‌دهنده اينترنت خود ارسال کنيد و از او کمک بخواهيد. به فرزندان‌تان بياموزيد که روي هر لينکي در پست الکترونيک افراد ناشناس کليک نکنند. چنين لينکهايي ممکن است به سايت‌هاي نامناسب مربوط شوند يا يک ويروس کامپيوتري باشند.
• به خاطر داشته باشيد افرادي که آنلاين هستند، ممکن است آنکه ادعا ميکنند، نباشند. از آنجايي که شما نميتوانيد افراد را ببينيد يا صدايشان رابشنويد، خيلي ساده است که افراد خودشان را درست معرفي نکنند.
• به خاطر داشته باشيد هر آنچه به صورت آنلاين ميخوانيد، ممکن است درست نباشد. در خصوص پيشنهاد شرکت در يک ملاقات، اجازه دادن به افراد براي آمدن به منزلتان، ارسال پول يا اطلاعات کارت اعتباري دقت کنيد.
• براي استفاده از کامپيوتر توسط فرزندتان قوانيني معقول تنظيم کنيد. با فرزندتان در مورد مواد آن صحبت کنيد. به خاطر داشته باشيد اجراي اين قوانين توسط فرزندتان را نظارت کنيد، به خصوص وقتي زمان زيادي پاي کامپيوتر وقت ميگذارد.
• استفاده بيش از حد فرزندان‌تان از سرويس‌هاي آنلاين و اينترنت به خصوص نيمه شب، مي‌تواند نشانگر يک مشکل بالقوه باشد. به خاطر داشته باشيد کامپيوتر و سرويس‌هاي آنلاين نبايد به عنوان وسيله اي براي سرگرم کردن و آرام نشاندن بچه‌ها استفاده شود.
• برنامهها و نرم‌افزارهاي فيلتر کردن، بلاک کردن و درجه بندي را بررسي کنيد تا ببينيد آيا براي خانواده شما مناسب هستند يا خير.
• کار با اينترنت بايد يک فعاليت خانوادگي باشد. دقت کنيد کامپيوتر را به جاي اتاق خواب فرزندتان در اتاق نشيمن بگذاريد. دوستان آنلاين فرزندتان را بشناسيد، همان‌طور که ساير دوستان او را ميشناسد.
• البته برنامه‌ريزي براي كنترل و كاهش خطرهاي استفاده از اينترنت نمي‌تواند به صورت يك دستورالعمل ثابت براي همه خانواده‌ها ارايه شود. عوامل مختلفي مانند تفاوت‌هاي فرهنگي و تربيتي، تاثيرات ديني و مذهبي، سن و جنسيت فرزندان، سطح دانش و مهارت كار با كامپيوتر و محل‌هاي دسترسي و زمان دسترسي به اينترنت در انتخاب و اجراي دستورالعمل‌ها نقش دارند.
• عاقلانه‌ترين كار اين است كه والدين با شناختي كه از خانواده و فرزندان خود دارند، نسبت به كنترل و كاهش خطرات بالقوه اقدام کنند. هميشه لازم است در بازه‌هاي زماني مناسب مروري بر روش‌هاي اتخاذ شده صورت گيرد و با بررسي اثرات آن نسبت به بهبود روش‌ها اقدام شود.
منبع: http://salamatiran.com
/خ