مروري بر بازتاب تأثيرات اخلاقي، خانوادگي سريال يوسف پيامبر (عليه السلام) بر کشورهاي عربي و جهان

مروري بر بازتاب تأثيرات اخلاقي، خانوادگي سريال يوسف پيامبر (عليه السلام) بر کشورهاي عربي و جهان
مروري بر بازتاب تأثيرات اخلاقي، خانوادگي سريال يوسف پيامبر (عليه السلام) بر کشورهاي عربي و جهان


 

نويسنده: حجة الاسلام و المسلمين مهدي گرجي، حجة الاسلام و المسلمين محمد رضا گرجي




 
بسمه تعالي

مقدمه:
 

چند ماه از پخش آخرين قسمت سريال يوسف پيامبر (ع) در کشورمان مي گذرد و شايد در نگاه برخي پرداختن به اين موضوع چندان اهميتي نداشته باشد اما در نگاه تيزبين افرادي که نوسان هاي فرهنگي جوامع را رصد مي کنند بهترين زمان براي بررسي تأثير نشر و پخش محصولات فرهنگي در جامعه زماني خواهد بود که بتوان ميزان تأثير گذاري آن ها را با اندازه گيري شاخص هاي آماري خاصي به دست آورد.
ساخت و پخش سريال در موضوعات متنوع گذشته از عامل سرگرمي و گذران اوقات فراغت عنصري براي ارتقاي سطح دانش و بينش هموطنان مي باشد امروزه با گسترش وسايل ارتباط جمعي مرزهاي پيام رساني هم گسترش يافته و تصاوير بر بال امواج و با کمک ماهواره ها مسافت هاي طولاني را درنورديده و ميهمان خانه هاي مردمان کشورهاي ديگر مي شوند.

رمضان الکريم:
 

ماه رمضان سال 1430، 45 کشور منطقه و جهان شاهد پخش سريال مذهبي يوسف پيامبر (ع) از شبکه و پايگاه اينترنتي الکوثر بودند؛
1- کشورهاي عربي منطقه شامل عربستان، سوريه، عراق، بحرين، امارات، کويت، تونس، مصر و ...
2- کشورهاي آسيايي صغير شامل شامل قزاقستان، ترکمنستان و تاجيکستان و ...
3- کشورهاي اروپائي و آمريکايي شامل آمريکا، آلمان، ايتاليا، هلند، سوئد، انگليس، بلژيک، يونان، کانادا و ...
گذشته از شبکه ايراني الکوثر برخي شبکه هاي مختلف کشورهاي عرب منطقه نيز به پخش هم زمان اين سريال پرداختند مثل المنار در لبنان و شبکه هاي البلادي و الفرات در عراق و ...
پيشينه پخش سريال در شب هاي ماه مبارک رمضان در کشورهاي عربي منطقه و پخش سريال هاي عربي طنز و سرگرمي و فاقد محتوا و اخيراً پخش سريال هاي خوش آب و رنگ ترکي با مضمون هاي عاشقانه براي جلب نگاه بينندگان خصوصاً جوانان در اين کشورهاي مي رسد و يکي از برنامه هاي ثابت اين سال ها قبل از حلول ماه مبارک ارائه ليست بلند بالايي از سريال هاي آماده به پخش در ماه رمضان است به عنوان مثال در همين رمضان قرار بود شبکه ماهواره ام بي سي سريال موهن و ضد معارف شيعي للخطايا ثمن را به روي آنتن ببرد که در اثر مقاومت شيعيان کويتي پخش اين سريال متوقف شد.
قبل از پخش سريال يوسف پيامبر برخي سريال هاي مذهبي ايراني با برگردان هاي (دوبله) عربي در منطقه پخش شده بود (أهل الکهف و مريم العذراء (س) و توبه نصوح و النبي ايوب (ع)) در اين سريال ها سعي مي شد چهره اي روشن و واضح از انبياء به نمايش در نيايد مثلاً در سريال مريم مقدس چهره حضرت زکريا با پوشش نوراني و سفيد به نمايش در آمده بود اما اين بار پديده اي از عالم هنر ديني در آسمان مذهب و فرهنگ کشورها خصوصاً کشورهاي عربي هم جوار درخشيد و از پايان ماه رمضان تا کنون چشم ها را خيره و نظرها را متوجه و فکرهاي را به تکاپو و احساسات رابه حرکت واداشته است.

سيماي يوسف در سيما:
 

سريال يوسف پيامبر با نمايش کامل چهره يوسف (ع) ميهمان رمضاني خانه هاي عربي منطقه بود. در اين ميان اکثر قريب به اتفاق بينندگان نگاهي تحسين برانگيز به سريال داشته و اقليتي مذهبي و سلفي و تندرو به دليل نمايش صورت نبي خدا (تجسيد انبياء) فتوا به تحريم مشاهده سريال داده و سياسيون مغرض عرب سريال را پرونده اي فرهنگي در کنار پرونده هسته اي ايران و حتي خطرناک تر از آن قلمداد کرده و ايران را متهم به برپايي بازار مذهبي (التسويق المذهبي) کردند برخي هم در عين ناباوري سريال را بشارت دهنده برپايي دولت اسرائيلي خواندند البته برخي اهل خرد هم متفکرانه به تأثيرها و نقش توانمندي هاي مديريت جهاني ولايت و مهدويت در آن سريال پرداختند. (نويسنده اي از اين اظهارنظر بازيگر نقش بنيامين که در مصاحبه با شبکه المنار گفته بود هنگام مصافحه با يوسف حس کردم با امام زمانم مصافحه مي کنم و اشک در چشمانش جمع شده بود به وحشت افتاده و هر چه توانسته به عقيده مهدويت نزد شيعيان بي احترامي کرده است)
يوسف پيامبر بازخواني تصويري بهترين داستان قرآن با نگاهي عميق به اصيل ترين منابع و خصوصاً تکيه بر معارف و تفاسير اهل بيت در کنار ساختار فني و سازه هاي تاريخي جذاب و آميخته با موسيقي متوازن و رنگ و ... به نقل از شبکه هاي خبري منطقه خبر از ظهور و بروز قدرت صنعت فيلم سازي ايران در قالب هاليوود ايراني مي داد.(البته اطلاق نام هاليوود بر هنر سريال سازي ايراني بار منفي داشته و بيشتر نشانه غرض ورزي نويسنده عرب آن مقاله است
همانطوري که هاليوود آمريکايي در پي استحاله فرهنگي کشورها است به زعم نويسنده مقاله؛ ايران هم در پي استحاله فرهنگي مذهبي کشورهاي عرب منطقه است درگيري در يمن ميان شيعيان و حکومت و دخالت سعودي ها و اخيراً ورود آمريکا به مخاصمه نتيجه چنين نگرشي است و يا مطرح کردن طرح هلال شيعي در منطقه براي ايران ترسي و شيعه هراسي کشورهاي همسايه هم از اين دست است).
و اينک در اين مجال بر سر مرور بازتاب اين پديده نادر در کشورهاي عربي منطقه هستيم تا به بررسي تأثيرات پيام قرآن در جديدترين قالب ها يعني صدا و تصوير بپردازيم.
آنچه باعث پرداختن به تأثير سريال يوسف پيامبر در کشورهاي عرب منطقه مي شود مشترکات جغرافيايي و فرهنگي مذهبي و اجتماعي کشور ما با کشورهاي همسايه عربي است جمهوري اسلامي به عنوان دولت شيعي مقتدر در منطقه که در معادلات سياسي فرهنگي خاورميانه نقش مهمي دارد هميشه در نگاه تيزبين سياسيون و انديشمندان کشورهاي همسايه قرار داشته و هر گونه تحرکي خصوصاً در مسائل فرهنگي بازتاب خاص خود را برجا گذاشته و پيگيري اين بازتاب ها و تأثيرات آنها نکات لطيف و نتايج جالبي خواهد داشت امروز اخبار سياسي و فرهنگي اجتماعي ايران مورد توجه دو دسته قرار دارد دوستان جمهوري اسلامي اعم از شيعه و سني و دشمنان که اغلب از فرقه وهابي بوده و فريب خوردگاني که تحت تأثير تبليغات ضد شيعي مي باشند.
ويکيبيد يا (الموسوعه الحره) يا ويکيپديا يا همان دانشنامه آزاد:
براي اهل تحقيق در اولين قدم بهترين ابزار در محيط گسترده وب مراجعه به انواع و اقسام دانشنامه هاي آزاد يا همان ويکيپدياهاي مختلف با زبان هاي متنوع و خصوصاً فارسي است خاصيت اين
دانشنامه ها اين است که روزانه بر صفحات و موضوعات آن ها افزوده شده و راهنماي خوبي براي رصد مسائل روز در دنيا هستند.
دانشنامه آزاد اينترنتي عربي يا همان ويکيبيديا(الموسوعه الحره) صفحه اي اختصاصي براي سريال يوسف پيامبر گشوده و ضمن معرفي اجمالي سريال و دست اندرکاران آن از همين صفحه به صفحات مختلف اما مرتبط با اين موضوع پيوندهاي (لينکهاي) متنوعي براي کاربر زده است.
در بخش مقالات مرتبط با اين سريال گشت و گذاري مي کنيم تا از اين طريق در جريان بازتاب ها و بحث ها و جدال هاي مکتوب تحت نت در ارتباط با اين سريال قرار گيريم.
يوسف نبي يا مهند ترکي؟
ياتري هل نتعلق بنبي الله يوسف (ع) أم بمهند؟؟
نبي خدا يوسف يا مهند؟
شايد کمتر جواني در کشورهاي عربي همجوار گمان مي کرد مضموني قرآني در قالب سريال هاي رمضاني اين چنين همگان را شيفته خود کند و رقيب جدي سريال هاي ترکي با هزار و يک جلوه فريبنده و غفلت زا شود اما اين اتفاق رخ داد و جوانان مسلمان منطقه باور کردند که به راحتي مي توان از کنار اين گونه سريال هاي خوش آب و رنگ که با صد هزار جلوه برون آمده اند تا ميليون هاي چشم و دل را بفريبند بگذرند نبايد از شدت محبوبيت سريال هاي ترکي در کشورهاي عربي غافل باشيم برخي عرب ها به گونه اي به سريال هاي ترکيه اي عشق مي ورزند که حتي به عنوان گردشگر به مکان هاي ضبط اين سريال ها در ترکيه مسافرت مي کنند و بازيگران اين برنامه ها الگوهاي محبوب جوانان عربي هستند اما در اين ميان سريال يوسف پيامبر در نگاه جوان عرب ساختاري هدفمند (هادفه) و فاخر داشته و در مقابل سريال هاي ترکي با مضمون هاي غير اخلاقي و صرفاً رمانتيک عامل سقوط (هابطه) و بي ارزش نسل جوان بوده است اما به لطف پخش سريال يوسف پيامبر اين سؤال در ذهن اغلب جوان هاي عرب ايجاد شد که با کدام يک هستيد؟ يوسف نبي؟ يا مهند ترکي (بازيگر محبوب سريال هاي ترکي)؟

بازتاب توانمندي هاي هنر ديني ايرانيان:
 

بالله عليکم يوسف الصديق ام مسلسلات الضياع؟
اين يکي از تيترهاي نويسندگان پايگاه ها و وبلاگ هاي اينترنتي است که درباره سريال يوسف پيامبر قلم زده اند نويسنده از کاربران و خوانندگان مي خواهد بين سريال يوسف و سريال هاي زنجيره اي ترکي سنوات الضياع مقايسه کند.
در بخشي از اين نوشته آمده:
در همان زمان که شبکه هاي ام بي سي عربي و العربيه مشغول ارائه آمارهاي کاذب درباره ميزان افزايش سريال هاي سنوات الضياع و تعريف بازيگران اين سريال ها هستند که جز آثار شوم خانوادگي چيزي به همراه ندارند سريال يوسف پيامبر جوانان را به صبر و خويشتن داري و ايمان و يکتاپرستي دعوت مي کند.
نويسنده در بخش ديگري از مطلب خود آرزو مي کند جوانان همانند يوسف صديق زيبايي هاي باطني و جمال ظاهري را با يکديگر در آميزند آنگاه با شعفي وصف ناپذير اشاره به کودکي سه ساله مي کند که هنگام آغاز سريال در منزل فرياد مي زند: يوسف پيامبر يوسف پيامبر و مادري در ادامه مطلب نويسنده و در بخش نظرات خوانندگان مهر تأييد بر آن مي زند و مي نويسد: بله در منزل هنگام پخش سريال صدا از احدي حتي کودکان برنمي خيزد و همگان با آرامش سريال را دنبال مي کنيم در مطلب ديگري مي خوانيم: النبي يوسف يهز عرش الأتراک سريال يوسف پيامبر عرش سريال سازي ترکيه را به لرزه انداخته است مصطفي زماني بازيگر ايراني نقش يوسف پيامبر با چشماني سبز به يکي از محبوب ترين بازيگران دنياي عربي تبديل شده و گوي سبقت را از ستاره خانه هاي عرب يعني مهند بازيگر ترک ربوده است.

بازتاب هاي اخلاقي سريال يوسف پيامبر
 

بکم تبيعون يوسف؟
يوسفت را به چه قيمت مي فروشي؟
نويسنده ديگري به برداشت کاملاً اخلاقي و رمزي عرفاني از سريال پرداخته و يوسف را تجلي تمامي پاکي هاي انسان دانسته و از خوانندگان سؤال مي کند که با يوسف باطني خود چه مي کنيد؟ و با چه قيمتي آن را با کالاهاي پست دنيايي معامله مي کنيد؟
گفتار من درباره رمز و راز يوسف است يوسف زيبايي که در هيچ حالي آلوده نشد و اين جا سؤالي مطرح است که: با يوسف درونمان چه مي کنيم؟ آيا از او مواظبت مي کنيم؟
عقل ما يوسف ماست آيا به رشدش فکر مي کنيم آن چنان که امام باقر (ع) در تفسير اين آيه «فَلْيَنظُرِ الإنسانُ إلَي طَعَامِهِ» فرمودند منظور از طعام، علمي است که بايد ببيند از چه کسي اخذ مي کنيم؟
روح ما يوسف ماست اما بهاي يوسف روح ما چيست؟ همان است که اميرالمؤمنين علي (ع) فرمودند: بهاي شما بهشت است و فقط بهشت و به غير بهشت روحتان را نفروشيد.
بازتاب هاي پيام هاي قرآني در قالب هاي هنري:
يوسف الصديق يطيح بالدراما الترکية و يلقيها في غيابة الجب
مطلب بعدي اشاره به قدرت تأثير گذاري سريال يوسف پيامبر دارد و توصيف زيبايي از اين سريال به دست مي دهد يوسف صديق سريال هاي عاشقانه ترکي را به چالش کشانده و آن ها را به چاه فراموشي مي اندازد و اين زنگ خطري براي فيلم سازهاي مصري است که گوشه اي از تاريخشان را فيلم ساز ايراني به تصوير کشانده و آن ها هنوز زير بار تصوير سازي بر اساس شعار امروزي الثقافة الجنسيه و الحياة الجنسيه کمر خم کرده و در سيلاب هوس ها ناپيدا شده اند تا جايي که قاضي دادگاهي در مصر تلويزيوني که به پخش سريال يوسف صديق مبادرت کرده را به دادگاه مي کشاند اما بخوانيد نظر خوانندگان خبر برخورد با تلويزيون پخش کننده سريال يوسف صديق را که قاضي دادگاه را دعوت به تماشاي سريال تا انتها کرده اند و او را از قضاوت بي جا بر حذر داشته اند.

بازتاب هاي مذهبي سريال يوسف پيامبر (ع):
 

ما الفرق بين هوليود الغرب و هوليود ايران
چه فرقي بين هاليوود غربي با هاليوود ايراني است؟
برخي نويسندگان عرب سريال سازي ايراني را دستمايه پيش کشيدن کينه ها و آشکار کردن اغراض باطني خود در جامه نقد منصفانه سريال قرار داده اند و تا آن جا که توانسته بر طبل نفاق کوبيده و بر شقاق بين مذاهب اسلامي صحه گذاشته اند اين نويسندگان از هيچ نوع تهمت و توهين به ملت بزرگ ايران کم نگذاشته و مدام از ايرانيان با عنوان هاي صفريون و مجوسيون و روافض و منافقان امت نام مي برند و سريال يوسف پيامبر را فتنه اي جديد تلقي مي کنند آنان تنها به بهانه تجسيد انبياء (مجسم کردن) به سريال انتقاد مي کنند و حتي متعجبانه معتقدند همانطور که ايرانيان در برابر فيلم سيصد (ساخته هاليوود) که توهين به فرهنگ ايراني بود در دنيا مقاومت کردند بايد در برابر سريال يوسف پيامبر که به زعم آنان توهين به فرهنگ اسلامي است که به تصوير سازي از انبياء پرداخته بايد مقاومت کنند جالب اين که در بخش نظرات خوانندگان درباره اين مطلب توهين آميز آمده: ما اهل سنت که معتقد به عصمت انبياء نيستيم چگونه تجسيد آنان را تحريم مي کنيم.
اوج نزاع مذهبي بر سر سريال يوسف پيامبر به نشر فتواي حرمت مشاهده اين سريال منتهي شد اما جلوه هاي هنرمندانه داستان گويي قرآن کريم دل از کف بينندگان عرب ربوده و آنان را عليرغم مخالفت تند رهبران مذهبي به تماشاي اين سريال کشانده است.
هم زمان با پخش سريال افسانه جومونگ در کشورمان همگان شاهد خريد و فروش لوح هاي فشرده و کامل از اين سريال بوديم جالب اين که همين اتفاق در کشورهاي عربي درباره سريال يوسف پيامبر رخ داده است بينندگاني که خود معتقد بودند ده بار اين سريال زيبا و قرآني را دنبال کرده اند و ديده اند حتي کليپي با شعري عربي که به داستان زندگي حضرت يوسف مي پردازد ساخته شده و در انتهاي شعر اشاره به دعا براي ظهور امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) دارد و اکنون بر روي سايت هاي عربي پخش شده است چند بيت از اين شعر در ادامه مي آيد.
أعاذَ لطرفِ السما في الظلام قميصٌ ليوسُفَ عَالي المَقام وَ ما بعد طول الجفاء سوي لقاء الحبيبِ و نيلِ المرام
إلهي دعوتک يا راحمي بأحمد عجل و صال الإمام و کحل عيون الهيامي به وأقرئه يا رب عني السلام
لئن غيّب الدهر عنا سناک ففي القلب نار الجوي في اشتعال نبيت علي ألم للفراق و نصحو علي أمل للوصال

پيام شگفت انگيز پخش سريال يوسف پيامبر
 

در کشورهاي عربي غالباً از برنامه هاي ماهواره بيش از رسانه هاي محلي استفاده مي کنند و فضاي گسترده و شبکه هاي فراوان ماهواره اي به راحتي در دسترس آنان است اما در ميان اين فضاي گسترده وقتي نام يکي از انبياء زينت بخش سريال تلويزيوني مي شود و از همين شبکه هاي ماهواره پخش مي شود و مورد توجه و علاقه جوانان قرار مي گيرد خبر از بيداري فطرت حق جو و حس گرايش به زيبايي در انسان ها مي دهد اين خود بهترين مشوق و عامل و انگيزه براي بهره بردن از امکانات هنري در تعليم و ترويج معارف و حقايق قرآن کريم مي باشد همانگونه که کارگردان سريال در مصاحبه اي ابراز داشته بود؛ او ببشتر يک مبلغ است تا کارگردان. جذابيت هاي معنوي و حقيقت گرايانه قرآن کريم قادر به جذب افکار جوانان و هدايت قلب هاي آنان است جلوه قرآن کريم همچون جلوه يوسف که در يک لحظه زنان مصري دست از ترنج نشناختند مي تواند در يک لحظه قلب ها را به سوي خود متوجه کرده و هدايت کند
(فَلَمّا سَمعَتْ بمَکْرِهنَّ أرْسَلَتْ إلَيْهِنَّ وَ أعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکاً وَ آتَتْ کُلَّ واحدَة مِنْهُنَّ سکِّيناً وَ قالَت اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ فَلَمَّا رأيْنَهُ أکْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أيديهُنَّ وَ قُلْنَ حاشَ للهِ ما هذا بَشَراً إِنْ هَذا إِلَّا مَلَکٌ کَريمُ) (يوسف، آيه 31)
اخيراً فيلم يا سريال حضرت سليمان آماده براي پخش شده است اين آخرين خبري است که در رسانه هاي هنري و جوانان مشتاق سريال هاي ايراني در کشورهاي عربي نقل و منتشر مي شود. به اميد موفقيت کارهاي هنري قرآني هنرمندان قرآن دوست ايراني.
منابع و عناوين مقالات:
1- الوسط: شبکه صحيفه الوسط الکترونيه: يوسف الصديق (ع) ابداع الحقيقي.
2- الراي: يوميه عربيه سياسيه تصدر في عمان الاردن: مسلسل يوسف الصديق (ع) بين المويدين و المعارضين.
3- مرکز النور: لايزال مسلسل يوسف الصديق (ع) ياسر قلوب في دروس و عبر
4- الصباح: مسلسل يوسف الصديق (ع) يخلب الباب العراقيبين.
5- الموتمر: صيحفه يوميه مستقله: الدرما الايرانيه تثبت جدارتها في يوسف الصديق.
6- وکاله الانباء الوطنيه العراقيه: يوسف الصديق (ع) يطيح بالدراما الترکيه و يلقيها في غيابه الجب.
7- الانتقاد.
8- اليوم السابع: العمده يقاضي التلفزيون بسبب مسلسل النبي يوسف (ع).
9- البشاير: مسلسل سيدنا يوسف (ع) يثير جدل.
10- العرب اون لاين: النبي يوسف (ع) يهز عرش الاتراک.
11- شبکه النبا المعلوماتيه: بورزسيف و الاحتلال.
12- شبکه الراصد الاخباريه: بکم تبيعون يوسف (ع).
13- صحيفه النجف اليوم: مسلسل يوسف الصديق (ع) اخذ بلباب الاسرة العراقيه و فتح آفاق جديده لتعليم القرآن.
14- ايلاف: جدال شيعي و سني حول مسلسل يوسف الصديق (ع).
15- الدستور: للمرة الاولي سيدنا يوسف علي الشاشة الصغيره.
16- شبکه الحق الثقافيه: بالله عليکم يوسف الصديق ام مسلسلات الضياع.
منبع: فصلنامه قرآني کوثر / شماره 33



 

نسخه چاپی