مثانه‌ات را بشناس
نويسنده:دکتر علي ملائكه
آشنايي با ساختمان و کارکرد مثانه
ساختمان مثانه
بيماريهاي مثانه
• عفونت مثانه: عفونت ادراري ممکن است مثانه را نيز گرفتار کند و باعث ايجاد سيستيت (التهاب مثانه) شود. دستگاه ادراري شامل کليه‌ها، مثانه و پيشابراه ميشود. عفونت مجاري اداري دومين عفونت شايع در بدن است. علايم عفونت ادراري در مثانه شامل درد يا سوزش هنگام ادرار کردن، تب، خستگي يا احساس بيماري، ميل فوري و مکرر به ادرار کردن، احساس فشار در قسمت پايين شکم، بوي نامطبوع يا ظاهر کدر يا خوني ادرار و گاهي تهوع و کمردرد است.
• بي‌اختياري ادراري: بي‌اختياري ادراري به معناي از دست‌رفتن کنترل مثانه به وسيله فرد است. علايم بي‌اختياري ممکن است از نشت خفيف ادرار تا خيس شدن غيرقابل کنترل متفاوت باشد. بي‌اختياري ادراري ممکن است در هر سني رخ دهد اما در سنين بالا شايع‌‌تر است. اغلب موارد اشکال در کنترل مثانه هنگامي رخ مي‌دهد که عضلات بيش از حد ضعيف يا بيش از حد فعال هستند. اگر عضلاتي که منفذ مثانه را بسته نگه مي‌دارند ضعيف شوند، ممکن است فرد هنگام عطسه کردن، خنديدن يا بلند کردن اشياي سنگين که فشار داخل شکمي را بالا مي‌برند، دچار نشت ادرار شود. در مقابل اگر عضلات بيش از حد فعال باشند، ممکن است ميل شديد به ادرار کردن هنگامي فرد را به توالت بکشاند که ادرار چنداني در مثانه وجود ندارد. اين نوع بي‌اختياري را بي‌اختياري فوريتي يا مثانه بيش‌فعال مي‌نامند. به جز اينها مشکلات پروستات يا آسيب‌هاي عصبي نيز مي‌تواند باعث بي‌اختياري ادراري شود. بي‌اختياري ادراري بر حسب علت، انواع مختلفي دارد:
الف: بي‌اختياري استرسي يا فشاري: اين بي‌اختياري، ناشي از قدرت ناکافي عضلات کف لگن است که مثانه روي آنها قرار دارد.
ب: بي‌اختياري فوريتي: اين بي‌اختياري، ناشي از خارج‌شدن بي‌اختيار ادرار است که بدون دليل مشخصي با احساس ناگهاني ميل شديد به ادرار کردن رخ مي‌دهد.
ج: بي‌اختياري سرريزي: در اين نوع بي‌اختياري، افراد نمي‌توانند مانع جريان مداوم ادرار از مثانه‌شان به خارج شوند يا جريان ادرار از مثانه‌شان پس از رفتن به توالت براي مدتي ادامه پيدا مي‌کند و گويي مثانه آنها مانند ظرفي است که به‌طور مداوم مايع از آن سرريز مي‌کند. بي‌اختياري ادرار در سالمندان ناشايع نيست و ممکن است مخلوطي از انواع بي‌اختياري ادراري در آنها مشاهده شود. بي‌اختياري ادراري در سالمندان ممکن است با حبس شدن ادرار در مثانه هم همراه شود. در اين صورت نياز به استفاده از شيوه‌هاي درماني متعدد به صورت مرحله به مرحله است. اين درمان‌ها ممکن است شامل ورزش‌هاي ساده براي تقويت عضلات کف لگن، تجويز داروها، تجويز وسايل مخصوص به وسيله پزشك يا جراحي باشد.
• سيستيت انترستيسيل (التهاب بينابيني مثانه): سيستيت بينابيني يا التهاب بينابيني مثانه يک مشکل مزمن است که در آن، ديواره مثانه ملتهب و تحريک ميشود و در نتيجه فرد مجبور ميشود به طور مکرر ادرار کند و ادرار کردنش دردناک است. يک عارضه شايع مثانه است که باعث ناراحتي يا درد در مثانه و شکم ميشود. اين عارضه در زنان شايع‌‌تر از مردان است. علايم اين عارضه از بيماري به بيمار ديگر متفاوت است. برخي از مبتلايان دچار احساس فوريت ادراري يا نياز مکرر به ادرار کردن مي‌شوند. علايم زنان معمولا حين دوره قاعدگي ماهانه بدتر ميشود. همچنين ممکن است فرد هنگام آميزش جنسي احساس درد کند. بسياري از دانشمندان معتقدند که اين عارضه در واقع ناشي از بيماريهاي متعدد است. بنابراين به جاي اصطلاح «سيستيت انترستيسيل» از اصطلاح «نشانگان درد ادراري» استفاده مي‌کنند که به معناي درد هنگام ادرار کردن است که نمي‌توان علتي براي آن يافت. آزمايش خاصي وجود ندارد که بتوان با آن قطعا تشخيص داد که فرد به اين نشانگان مبتلا است. تشخيص اين نشانگان معمول با رد کردن ساير علل احتمالي ايجادکننده علايم داده ميشود. علاج قطعي هم براي اين عارضه وجود ندارد اما با درمان‌هايي ميتوان درد و ساير علايم بيماران را تسکين داد. از جمله اين درمان‌ها بادکردن يا متسع کردن مثانه، شستن درون مثانه با محلول‌هاي دارويي، استفاده از داروهاي خوراکي و در موارد نادري، جراحي است.
• سرطان مثانه: سرطان مثانه يکي از سرطان‌هاي نسبتا شايع است که در پوشش دروني مثانه رخ مي‌دهد. علايم سرطان مثانه شامل ظاهر شدن خون در ادرار، ميل مکرر به ادرار کردن و کمر درد است. سيگار کشيدن عامل خطرساز اصلي براي سرطان مثانه است. قرارگيري در معرض مواد شيميايي معيني در محل کار هم باعث افزايش ابتلا به اين بيماري ميشود. افرادي که سابقه خانوادگي ابتلا به اين بيماري دارند، در سنين بالاتر هستند، سفيدپوست و مرد هستند، بيشتر در معرض خطر اين بيماري هستند. درمان سرطان مثانه شامل جراحي، پرتوتابي، شيمي‌درماني و درمان‌هاي زيستي است. درمان‌هاي زيستي يا ايمني‌درماني در سرطان مثانه توانايي بدن را براي مقابله با سرطان تقويت مي‌کند.
مثانه مصنوعي
بيماراني که از بافت روده‌اي براي ترميم مثانه‌شان استفاده مي‌شد، دچار عوارض جانبي ناخوشايندي مي‌شدند؛ از جمله بازجذب مواد شيميايي که بايد از طريق ادرار دفع مي‌شد.
براي اولين بار در سال 2006 گروهي از زيست‌شناسان در دانشکده پزشکي دانشگاه ويک فارست در آمريکا به سرپرستي پروفسور آنتوني آتالا اعلام کردند براي اولين بار يک مثانه را در آزمايشگاه رشد داده‌اند و آن را به يک انسان پيوند زده‌اند. 7 نفر در سنين 4تا19 سال، اين پيوندها را دريافت کردند. اين مثانه از نمونه کوچکي از بافت مثانه خود اين بيماران رشد داده شده بود و بنابراين خطر رد پيوند وجود نداشت.
براي انجام اين عمل، ابتدا از بيمار سي‌تي‌اسکن به عمل مي‌آيد تا شکل مثانه‌اي که بايد ساخته شود، تعيين شود. بعد، نمونه بافتي از مثانه بيمار برداشته ميشود. اين سلول‌ها در آزمايشگاه رشد داده مي‌شوند (اين دوره معمولا 7 تا 8 هفته طول مي‌‌کشد) و بعد، لايه‌هاي سلولي بر روي يک «چارچوب» ساخته‌شده از مواد زيستي که پس از قرار گرفتن در بدن تجزيه مي‌شوند، به صورتي قرار داده مي‌شوند که به شکل مثانه مورد نياز در آيند. نهايتا عمل پيوند انجام ميشود. در طول زمان چارچوب ساخته‌شده از مواد زيستي تجزيه ميشود و سلول‌هاي مثانه در شکل مورد نظر باقي مي‌مانند.
منبع:www.salamat.com
/ج