سرماخوردگي يا آنفلوآنزا مساله اين است!
نويسنده:دکتر محمد کياسالار
آزموني براي پدر و مادرهايي که نمي دانند بيماري کودک شان يک سرماخوردگي ساده است يا يک آنفلوآنزاي حاد
آنفلوآنزاي خوکي يک جور آنفلوآنزاست. از طرفي، همه آنفلوآنزاها علايمي دارند شبيه سرماخوردگي. از طرف ديگر، پاييز و زمستان، فصل شيوع سرماخوردگي و آنفلوآنزا(و اخيرا آنفلوآنزاي خوکي)است. حالا اين گزاره ها را بگذاريد کنار هم. نتيجه چه شود؟ بله، به زودي مطب پزشکان و درمانگاه ها و بيمارستان هاي کشورمان پر مي شود از بيماراني که مشکل شان يک سرماخوردگي ساده است اما از هول اين که مبادا آنفلوآنزاي خوکي گرفته باشند، رفته اند دکتر. البته اين قضيه در پدر و مادرهايي که بچه کوچک دارند، جدي تر است. به هر حال، سيستم ايمني کودکان ضعيف تر است و احتمال دچار شدن شان به بيماري هاي فصلي، بيشتر. براي اين که شما جزو اين والدين نباشيد، به تان توصيه مي کنيم در آزمون زير شرکت کنيد با نگاهي به پاسخ نامه، اطلاعات تان را درباره تفاوت هاي آنفلوآنزا و سرماخوردگي بسنجيد و تکميل کنيد.
*اگر در کودک، علايم سرماخوردگي با تهوع و اسهال همراه بشوند؛ يعني...
الف)سرماخوردگي
ب)آنفلوآنزا
ج)هيچ کدام
پاسخ:هيچ کدام
اگر چه بعضي بچه ها وقتي آنفلوآنزا مي گيرند، دچار دل درد مي شوند؛ ولي اين جزو علايم بارز آنفلوآنزا نيست. اين علايم گاهي مي تواند ناشي از بيماري ديگري به نام آنفلوآنزاي گوارشي باشد که با آنفلوآنزاي فصلي تفاوت دارد. معمولا سموم غذايي موجود در غذاها و آب هاي آلوده باعث بروز اين نوع آنفلوآنزا مي شوند. ويروس ها، باکتري ها و حتي انگل هاي زيادي مي توانند باعث اين بيماري شوند.
*بچه ها بلافاصله بعد از تزريق واکسن آنفلوآنزا به يک آنفلوآنزاي خفيف مبتلا مي شوند.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
واکسن هاي آنفلوآنزا حاوي ويروس زنده نيستند.بنابراين کسي با تزريق واکسن آنفلوآنزا به اين بيماري مبتلا نمي شود. واکسن آنفلوآنزا حاوي ويروس هاي غير فعال است. بعضي ها بعد از تزريق، احساس درد مختصري در دست شان مي کنند و در مواردي، تب و گرفتگي عضلات و علايمي شبيه آنفلوآنزا ديده مي شود؛ اما اين علايم، بسيار کوتاه و زودگذرند. البته احتمال ابتلا به آنفلوآنزا حتي بعد از واکسينه شدن هم هست ولي تزريق واکسن، احتمال ابتلا را کم و در صورت ابتلا، بيماري را خفيف تر مي کند.
*بهترين دارو براي بچه هايي که سرما مي خورند يا آنفلوآنزا مي گيرد، آنتي بيوتيک است.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
آنتي بيوتيک، باکتري را از بين مي برد (نه ويروس را)؛ در حالي که سرماخوردگي يک عفونت ويروسي است. پس اگر کودک تان فقط سرما خورده باشد، هيچ کاري از آنتي بيوتيک برنمي آيد اما اگر سرماخوردگي اش عارضه دار شده باشد و مثلا کار به سينوزيت، برونشيت يا اوتيت (عفونت گوش)کشيده باشد، آن وقت بايد از آنتي بيو تيک ها کمک گرفت. البته چنين عوارضي به دنبال سرماخوردگي خيلي نادر است. ضمن اين که افراط در مصرف آنتي بيوتيک ها دو مشکل به دنبال دارد. مشکل اول، مقاومت دارويي است (يعني مصرف خودسرانه آنتي بيوتيک ها باعث پيدايش انواع جهش يافته و جديدي از باکتري ها مي شود که نسبت به آنتي بيوتيک ها مقاوم ترند)و مشکل دوم، عوارض ثانويه است:خارش، التهاب پوست، اسهال و عفونت.
*کدام بيماري با احساس خارش در پشت گلو آغاز مي شود و عطسه و آبريزش بيني و گلودرد به دنبالش مي آيد؟
الف)سرماخوردگي
ب)آنفلوآنزا
ج)هيچ کدام
پاسخ:سرماخوردگي
از نشانه هايي که آنفلوآنزا را از سرما خوردگي جدا مي کند، تب بالاست. در سرماخوردگي، کودک دچار تب بالا نمي شود، علايم بيماري اش به آرامي ظاهر مي شود و معمولا چندان شديد نيست، اثري از احساس درد و خستگي و کوفتگي عضلاني هم در سرماخوردگي ديده نمي شود. از علايم مشترک بين سرماخوردگي و آنفلوآنزا مي توان به آبريزش بيني، خارش و درد گلو، عطسه و سرفه و گرفتگي بيني اشاره کرد. گاهي سرماخوردگي مي تواند باعث گرفتگي سينوس ها و درد گوش هم بشود.
*اگر کودکي تب کند و سرفه هاي خشک داشته باشد و بدنش کوفته باشد؛ يعني...
الف)سرماخورده
ب)آنفلوآنزا گرفته
ج)هيچ کدام
پاسخ:آنفلوآنزا
آنفلوآنزا کلا سخت تر از سرماخوردگي است و طبيعتا علايمي ناراحت کننده ترند:تب و لرز، تعريق، سرفه هاي خشک، سردرد، کوفتگي عضلاني، خستگي و گاهي اوقات، از دست دادن اشتها. علايمي مانند آبريزش بيني، عطسه و گلودرد معمولا مربوط به سرماخوردگي است اما وقتي تب کودک بالاست، احتمال اين که مشکلش آنفلوآنزا باشد، بيشتر مي شود. آنفلوآنزا يک دوره نهفته يا کمون 1 تا 4 روزه دارد و علايمش ناگهاني ظاهر مي شود؛ بين 1 تا 2 هفته طول مي کشد و معمولا خوب مي شود؛ مگر اين که کودک به عوارض ثانويه آنفلوآنزا مبتلا شود؛ عوارضي مثل ذات الريه و برخي عفونت هاي باکتريايي.
*چند وقت يک بار بايد واکسن آنفلوآنزا زد؟
الف)سالي يک بار
ب)هر 2 سال يک بار
ج)فقط يک بار
پاسخ:سالي يک بار
واکسن آنفلوآنزا يکي از بهترين راه هاي جلوگيري از آنفلوآنزاست که سالي يک بار به آن نياز است؛ چون ويروس هاي آنفلوآنزا دايما در حال تغييرند و واکسن هاي پارسال معمولا اثري بر ويروس هاي امسال ندارند. بهترين زمان تزريق اين واکسن هم پاييز قبل از شروع فصل آنفلوآنزا است؛ اما اگر کسي ديرتر واکسينه شود، باز هم موثر است.
*اگر بچه اي سرما بخورد يا آنفلوآنزا بگيرد، براي تسکين دردش بهتر است به او آسپرين بدهيم.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
اتفاقا بهتر است به کودک آسپيرين ندهيد؛ چون آسپيرين در بچه ها ممکن باعث«سندرم ري»(يک بيماري نادر اما خطرناک)شود که زيان هاي غير قابل جبراني به کبد و مغز وارد مي کند. براي تسکين درد بچه، بهتر است برويد سراغ مسکن هاي ساده اي مانند استامينوفن يا ايبوپروفن. البته بروشورها و برچسب هاي روي داروها را خوب بخوانيد تا دوز دارو را متناسب با سن کودک تان انتخاب کنيد. اگر چيزي روي آن ننوشته بودند، حتما از پزشک کودک يا دکتر داروساز که توي داروخانه هست، درباره دوز مناسب داروي کودک، سوال کنيد.
*در بچه ها، تشخيص آنفلوآنزاي خوکي از آنفلوآنزاي فصلي آسان است
الف)درست
ب)غلط
آنفلوآنزاي خوکي را نمي شود به آساني از آنفلوآنزاي ساده تشخيص داد؛ چه در بچه ها، چه در بزرگ ترها. اگر بچه اي علايم آنفلوآنزا را داشته باشد و نمونه کشت حلقش هم مثبت شود، پزشکان مطمئن مي شوند آنفلوآنزاي او خوکي است. يعني براي تشخيص آنفلوآنزاي خوکي حتما بايد کشت حلق گرفت و ديد که نتيجه اش مثبت است يا منفي. اما اگر علايم زير در بچه اي ديده شود، يعني او به نوع شديد آنفلوآنزا دچار شده و بايد هر چه زودتر اقدامات پزشکي برايش انجام داد:
-تنفس تند و سريع(بيش از 20 بار در هر دقيقه)
-تغيير رنگ پوست(مخصوصا کبود شدن پوست)
-تحريک پذير شدن
-قطع فعاليت و بازي روزانه
-بهبود علايم سرماخوردگي و بازگشت دوباره تب
-تب همراه با بثورات جلدي
*اگر بچه توي سرما با موهاي خيس برود بيرون، قطعا سرما مي خورد.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
عامل سرماخوردگي بچه ها، نه سرماست، نه بيرون رفتن با موهاي خيس. عامل سرماخوردگي، ويروس است. ممکن است بپرسيد پس چرا در پاييز و زمستان، سرماخوردگي شايع تر است؟ جوابش اين است:چون ويروس ها در سرما آسان تر و سريع تر پخش مي شوند. ضمنا وقتي هوا سرد است، بيشتر توي خانه و محيط هاي بسته مي مانيم و طبيعتا احتمال انتقال ويروس از فردي به فرد ديگر بيشتر مي شود. يک دليل ديگر هم هست:در هواي سرد، مخاط بيني خشک تر مي شود و اين، زمينه را براي ابتلا به عفونت هاي ويروسي مهياتر مي کند. خوشبختانه با رعايت برخي اصول اوليه بهداشتي(مثل شستشوي مکرر دست ها با آب و صابون)مي شود احتمال انتقال اين بيماري را کاهش داد.
*وقتي کودک علايم سرماخوردگي يا آنفلوآنزا پيدا مي کند، هيچ کمکي از دست والدينش ساخته نيست و بهترين کار، مراجعه فوري به پزشک است
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
والدين مي توانند يک سري اقدامات ابتدايي انجام بدهند؛ ترجيحا طبق الگوي زير:
1-درجه حرارت کودک را هر 3-4ساعت يک بار اندازه بگيريد و اگر تب او بعد از 36ساعت پايين نيامد، ببريدش دکتر.
2-کودک را بخوابانيد و به او شربت استامينوفن بدهيد.
3-به کودک، مايعات بدهيد.
4-اگر قبل از علايم آنفلوآنزا، بثورات جلدي ظاهر شود؛ ممکن است کودک مبتلا به سرخک شده باشد(نه آنفلوآنزا).
در اين صورت، بايد هر چه زودتر، ببريدش دکتر.
5-در صورت بدتر شدن حال عمومي پس از 48 ساعت، بهتر است از پزشک کمک بخواهيد. ضمنا بايد مراقب عفونت هاي ثانويه هم باشيد؛ مثلا در صورت بدتر شدن سرفه ها بايد به پنوموني(عفونت ريه)شک کنيد و در صورت وجود گوش درد، به عفونت گوش مياني. وجود ترشحات چرکي زرد رنگ از بيني هم مي توان نشانه سينوزيت باشد.
6-کودک را در اتاق گرم نگه داريد.
7-اگر پس از سپري شدن دوره بيماري، درجه حرارت کودک دوباره بالا رفت و کودک استفراغ کرد، فوراً با پزشک مشورت کنيد؛ زيرا ممکن است علت بروز اين علايم، يک وضعيت نادر ولي خطرناک باشد.
منبع:نشريه شهرزاد، شماره 14.
آنفلوآنزاي خوکي يک جور آنفلوآنزاست. از طرفي، همه آنفلوآنزاها علايمي دارند شبيه سرماخوردگي. از طرف ديگر، پاييز و زمستان، فصل شيوع سرماخوردگي و آنفلوآنزا(و اخيرا آنفلوآنزاي خوکي)است. حالا اين گزاره ها را بگذاريد کنار هم. نتيجه چه شود؟ بله، به زودي مطب پزشکان و درمانگاه ها و بيمارستان هاي کشورمان پر مي شود از بيماراني که مشکل شان يک سرماخوردگي ساده است اما از هول اين که مبادا آنفلوآنزاي خوکي گرفته باشند، رفته اند دکتر. البته اين قضيه در پدر و مادرهايي که بچه کوچک دارند، جدي تر است. به هر حال، سيستم ايمني کودکان ضعيف تر است و احتمال دچار شدن شان به بيماري هاي فصلي، بيشتر. براي اين که شما جزو اين والدين نباشيد، به تان توصيه مي کنيم در آزمون زير شرکت کنيد با نگاهي به پاسخ نامه، اطلاعات تان را درباره تفاوت هاي آنفلوآنزا و سرماخوردگي بسنجيد و تکميل کنيد.
*اگر در کودک، علايم سرماخوردگي با تهوع و اسهال همراه بشوند؛ يعني...
الف)سرماخوردگي
ب)آنفلوآنزا
ج)هيچ کدام
پاسخ:هيچ کدام
اگر چه بعضي بچه ها وقتي آنفلوآنزا مي گيرند، دچار دل درد مي شوند؛ ولي اين جزو علايم بارز آنفلوآنزا نيست. اين علايم گاهي مي تواند ناشي از بيماري ديگري به نام آنفلوآنزاي گوارشي باشد که با آنفلوآنزاي فصلي تفاوت دارد. معمولا سموم غذايي موجود در غذاها و آب هاي آلوده باعث بروز اين نوع آنفلوآنزا مي شوند. ويروس ها، باکتري ها و حتي انگل هاي زيادي مي توانند باعث اين بيماري شوند.
*بچه ها بلافاصله بعد از تزريق واکسن آنفلوآنزا به يک آنفلوآنزاي خفيف مبتلا مي شوند.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
واکسن هاي آنفلوآنزا حاوي ويروس زنده نيستند.بنابراين کسي با تزريق واکسن آنفلوآنزا به اين بيماري مبتلا نمي شود. واکسن آنفلوآنزا حاوي ويروس هاي غير فعال است. بعضي ها بعد از تزريق، احساس درد مختصري در دست شان مي کنند و در مواردي، تب و گرفتگي عضلات و علايمي شبيه آنفلوآنزا ديده مي شود؛ اما اين علايم، بسيار کوتاه و زودگذرند. البته احتمال ابتلا به آنفلوآنزا حتي بعد از واکسينه شدن هم هست ولي تزريق واکسن، احتمال ابتلا را کم و در صورت ابتلا، بيماري را خفيف تر مي کند.
*بهترين دارو براي بچه هايي که سرما مي خورند يا آنفلوآنزا مي گيرد، آنتي بيوتيک است.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
آنتي بيوتيک، باکتري را از بين مي برد (نه ويروس را)؛ در حالي که سرماخوردگي يک عفونت ويروسي است. پس اگر کودک تان فقط سرما خورده باشد، هيچ کاري از آنتي بيوتيک برنمي آيد اما اگر سرماخوردگي اش عارضه دار شده باشد و مثلا کار به سينوزيت، برونشيت يا اوتيت (عفونت گوش)کشيده باشد، آن وقت بايد از آنتي بيو تيک ها کمک گرفت. البته چنين عوارضي به دنبال سرماخوردگي خيلي نادر است. ضمن اين که افراط در مصرف آنتي بيوتيک ها دو مشکل به دنبال دارد. مشکل اول، مقاومت دارويي است (يعني مصرف خودسرانه آنتي بيوتيک ها باعث پيدايش انواع جهش يافته و جديدي از باکتري ها مي شود که نسبت به آنتي بيوتيک ها مقاوم ترند)و مشکل دوم، عوارض ثانويه است:خارش، التهاب پوست، اسهال و عفونت.
*کدام بيماري با احساس خارش در پشت گلو آغاز مي شود و عطسه و آبريزش بيني و گلودرد به دنبالش مي آيد؟
الف)سرماخوردگي
ب)آنفلوآنزا
ج)هيچ کدام
پاسخ:سرماخوردگي
از نشانه هايي که آنفلوآنزا را از سرما خوردگي جدا مي کند، تب بالاست. در سرماخوردگي، کودک دچار تب بالا نمي شود، علايم بيماري اش به آرامي ظاهر مي شود و معمولا چندان شديد نيست، اثري از احساس درد و خستگي و کوفتگي عضلاني هم در سرماخوردگي ديده نمي شود. از علايم مشترک بين سرماخوردگي و آنفلوآنزا مي توان به آبريزش بيني، خارش و درد گلو، عطسه و سرفه و گرفتگي بيني اشاره کرد. گاهي سرماخوردگي مي تواند باعث گرفتگي سينوس ها و درد گوش هم بشود.
*اگر کودکي تب کند و سرفه هاي خشک داشته باشد و بدنش کوفته باشد؛ يعني...
الف)سرماخورده
ب)آنفلوآنزا گرفته
ج)هيچ کدام
پاسخ:آنفلوآنزا
آنفلوآنزا کلا سخت تر از سرماخوردگي است و طبيعتا علايمي ناراحت کننده ترند:تب و لرز، تعريق، سرفه هاي خشک، سردرد، کوفتگي عضلاني، خستگي و گاهي اوقات، از دست دادن اشتها. علايمي مانند آبريزش بيني، عطسه و گلودرد معمولا مربوط به سرماخوردگي است اما وقتي تب کودک بالاست، احتمال اين که مشکلش آنفلوآنزا باشد، بيشتر مي شود. آنفلوآنزا يک دوره نهفته يا کمون 1 تا 4 روزه دارد و علايمش ناگهاني ظاهر مي شود؛ بين 1 تا 2 هفته طول مي کشد و معمولا خوب مي شود؛ مگر اين که کودک به عوارض ثانويه آنفلوآنزا مبتلا شود؛ عوارضي مثل ذات الريه و برخي عفونت هاي باکتريايي.
*چند وقت يک بار بايد واکسن آنفلوآنزا زد؟
الف)سالي يک بار
ب)هر 2 سال يک بار
ج)فقط يک بار
پاسخ:سالي يک بار
واکسن آنفلوآنزا يکي از بهترين راه هاي جلوگيري از آنفلوآنزاست که سالي يک بار به آن نياز است؛ چون ويروس هاي آنفلوآنزا دايما در حال تغييرند و واکسن هاي پارسال معمولا اثري بر ويروس هاي امسال ندارند. بهترين زمان تزريق اين واکسن هم پاييز قبل از شروع فصل آنفلوآنزا است؛ اما اگر کسي ديرتر واکسينه شود، باز هم موثر است.
*اگر بچه اي سرما بخورد يا آنفلوآنزا بگيرد، براي تسکين دردش بهتر است به او آسپرين بدهيم.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
اتفاقا بهتر است به کودک آسپيرين ندهيد؛ چون آسپيرين در بچه ها ممکن باعث«سندرم ري»(يک بيماري نادر اما خطرناک)شود که زيان هاي غير قابل جبراني به کبد و مغز وارد مي کند. براي تسکين درد بچه، بهتر است برويد سراغ مسکن هاي ساده اي مانند استامينوفن يا ايبوپروفن. البته بروشورها و برچسب هاي روي داروها را خوب بخوانيد تا دوز دارو را متناسب با سن کودک تان انتخاب کنيد. اگر چيزي روي آن ننوشته بودند، حتما از پزشک کودک يا دکتر داروساز که توي داروخانه هست، درباره دوز مناسب داروي کودک، سوال کنيد.
*در بچه ها، تشخيص آنفلوآنزاي خوکي از آنفلوآنزاي فصلي آسان است
الف)درست
ب)غلط
آنفلوآنزاي خوکي را نمي شود به آساني از آنفلوآنزاي ساده تشخيص داد؛ چه در بچه ها، چه در بزرگ ترها. اگر بچه اي علايم آنفلوآنزا را داشته باشد و نمونه کشت حلقش هم مثبت شود، پزشکان مطمئن مي شوند آنفلوآنزاي او خوکي است. يعني براي تشخيص آنفلوآنزاي خوکي حتما بايد کشت حلق گرفت و ديد که نتيجه اش مثبت است يا منفي. اما اگر علايم زير در بچه اي ديده شود، يعني او به نوع شديد آنفلوآنزا دچار شده و بايد هر چه زودتر اقدامات پزشکي برايش انجام داد:
-تنفس تند و سريع(بيش از 20 بار در هر دقيقه)
-تغيير رنگ پوست(مخصوصا کبود شدن پوست)
-تحريک پذير شدن
-قطع فعاليت و بازي روزانه
-بهبود علايم سرماخوردگي و بازگشت دوباره تب
-تب همراه با بثورات جلدي
*اگر بچه توي سرما با موهاي خيس برود بيرون، قطعا سرما مي خورد.
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
عامل سرماخوردگي بچه ها، نه سرماست، نه بيرون رفتن با موهاي خيس. عامل سرماخوردگي، ويروس است. ممکن است بپرسيد پس چرا در پاييز و زمستان، سرماخوردگي شايع تر است؟ جوابش اين است:چون ويروس ها در سرما آسان تر و سريع تر پخش مي شوند. ضمنا وقتي هوا سرد است، بيشتر توي خانه و محيط هاي بسته مي مانيم و طبيعتا احتمال انتقال ويروس از فردي به فرد ديگر بيشتر مي شود. يک دليل ديگر هم هست:در هواي سرد، مخاط بيني خشک تر مي شود و اين، زمينه را براي ابتلا به عفونت هاي ويروسي مهياتر مي کند. خوشبختانه با رعايت برخي اصول اوليه بهداشتي(مثل شستشوي مکرر دست ها با آب و صابون)مي شود احتمال انتقال اين بيماري را کاهش داد.
*وقتي کودک علايم سرماخوردگي يا آنفلوآنزا پيدا مي کند، هيچ کمکي از دست والدينش ساخته نيست و بهترين کار، مراجعه فوري به پزشک است
الف)درست
ب)غلط
پاسخ:غلط
والدين مي توانند يک سري اقدامات ابتدايي انجام بدهند؛ ترجيحا طبق الگوي زير:
1-درجه حرارت کودک را هر 3-4ساعت يک بار اندازه بگيريد و اگر تب او بعد از 36ساعت پايين نيامد، ببريدش دکتر.
2-کودک را بخوابانيد و به او شربت استامينوفن بدهيد.
3-به کودک، مايعات بدهيد.
4-اگر قبل از علايم آنفلوآنزا، بثورات جلدي ظاهر شود؛ ممکن است کودک مبتلا به سرخک شده باشد(نه آنفلوآنزا).
در اين صورت، بايد هر چه زودتر، ببريدش دکتر.
5-در صورت بدتر شدن حال عمومي پس از 48 ساعت، بهتر است از پزشک کمک بخواهيد. ضمنا بايد مراقب عفونت هاي ثانويه هم باشيد؛ مثلا در صورت بدتر شدن سرفه ها بايد به پنوموني(عفونت ريه)شک کنيد و در صورت وجود گوش درد، به عفونت گوش مياني. وجود ترشحات چرکي زرد رنگ از بيني هم مي توان نشانه سينوزيت باشد.
6-کودک را در اتاق گرم نگه داريد.
7-اگر پس از سپري شدن دوره بيماري، درجه حرارت کودک دوباره بالا رفت و کودک استفراغ کرد، فوراً با پزشک مشورت کنيد؛ زيرا ممکن است علت بروز اين علايم، يک وضعيت نادر ولي خطرناک باشد.
منبع:نشريه شهرزاد، شماره 14.
/ج