مقدمه:

آیا عدم قبولی ولایت فقیه لطمه ای به سایر اعمال عبادی (نماز_روزه) ما می زند؟ برخی معتقدند ما اعمال خود را انجام می دهیم و ائمه معصومین را قبول داریم ولی فقیه را نمی پذیریم.
 

در روایات بیان شده که گناهانی مانند غیبت و شرب خمر و زنا و منع زکات و مانند آن مانع قبولی نماز می گردد و در مورد برخی گفته شده که تا چهل روز از قبول نماز جلوگیری می کند.

بنابراین اگر می خواهید نمازتان مورد قبول الهی قرار گیرد در اولین فرصت صادقانه توبه کنید و گام در جاده بندگی بگذارید و طعم شیرین طاعت و بندگی را بچشید.

همان گونه که گفته شد نماز، غیر از شرایط صحّت، شرایط «قبول» و «کمال» هم دارد.

در آیات و روایات، شرایطى براى قبولى اعمال و عباداتى مثل نماز بیان شده از جمله شرط اعتقادى، شرط سیاسى، شرط اخلاقى، شرط اقتصادى، شرط اجتماعى، شرط بهداشتى و . . . که نمونه هایى از آنها از این قرار است:

ولایت، شرط صحّت و قبول اعمال است
- شرط اعتقادى : ایمان به خدا
نداشتن ایمان، مایه تباهى اعمال است : « وَ مَنْ یکْفُرْ بِالْإِیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ ) (1) کسى که انکار کند آنچه را باید به آن ایمان بیاورد ، اعمال او تباه مى گردد.

دو - شرط سیاسى : ولایت
ولایت و رهبرى صحیح و آسمانى ، همه بندگان خدا و بندگى ها و نماز و حجّ و جهاد و . . . را در مسیر الهى قرار مى دهد و به آنها جهت شایسته بخشد.

در حدیث از امام باقر (علیه السلام) است: « کُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِبَادَهٍ یجْهِدُ فِیهَا نَفْسَهُ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ فَسَعْیهُ غَیرُ مَقْبُول » (2) 

هر کسى که به خدا ایمان دارد و عبادت هاى طاقت فرسا هم انجام مى دهد ولى امام لایقى از طرف خدا ندارد، تلاشش بى فایده است . 

در حدیث دیگر امام زین العابدین (علیه السلام) در پاسخ کسى که پرسید چه چیزى سبب قبولى نماز است ؟ فرمودند: « وَلَایتُنَا وَ الْبَرَاءَهُ مِنْ أَعْدَائِنَا » (3)  ولایت ما اهل بیت، و برائت از دشمنان ما .

بنابراین شرط قبولى نماز، ولایت است، ولى همراهش باید تقوا هم باشد .امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: «وَ مَا تُنَالُ وَلَایتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ» (4) در خط رهبرى ما نیست، مگر آنانکه اهل عمل و تقوا باشد .  

خداوند متعال فرمود : نماز کسى را مى پذیرم که : در مقابل عظمت من خاضع باشد از خواسته هاى نفسانى به خاطر من خود را دور کند روزش را با یاد من به پایان برد بر بندگانم بزرگى نفروشد به گرسنه غذا دهد برهنه را بپوشاند به مصیبت دیده مهربانى کند غریب را پناه دهد

سه - شرط اخلاقى :
الف) تقوا
داستان فرزندان آدم در قرآن آمده است. هر دو قربانى کردند. قربانى یکى پذیرفته شد و دیگرى نه. خدا مى فرماید: « إِنَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِین» (5)؛  خدا تنها از اهل تقوا مى پذیرد . 

رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نیز در روایتى فرموده اند: « لَوْ صَلَّیتُمْ حَتَّى تَکُونُوا کَالْأَوْتَارِ وَ صُمْتُمْ حَتَّى تَکُونُوا کَالْحَنَایا لَمْ یقْبَلِ اللَّهُ مِنْکُمْ إِلَّا بِوَرَعٍ» (6)؛ اگر آن قدر نماز بخوانید تا همچون زه کمان شوید و آن قدر روزه بگیرید تا همچون کمان خم شوید، خدا از شما قبول نمى کند ، مگر این که انسان با ورع باشید. 

ب) حضور قلب در نماز
امام باقر (علیه السلام): « عَلَیکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى صَلَاتِکَ فَإِنَّمَا یحْسَبُ لَکَ مِنْهَا مَا أَقْبَلْتَ عَلَیه» (7)  در نماز توجه به خدا داشته باش، زیرا از نماز آن مقدار قبول مى شود که تو به آن توجه دارى .  

چهار - شرط اقتصادى :
الف) اداى حق مردم
رسیدگى به نیازمندان و اداى حقوق محرومان به درجه اى از اهمیت است که گاهى قبولى عبادت بستگى به آن دارد.پرداختن زکات، یا داشتن درآمد مشروع، از این نمونه هاست .

امام رضا (علیه السلام ) مى فرماید: « فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ یزَکِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُه» (8)  هر کس نماز بخواند ولى زکات ( و مالیات اسلامى ) نپردازد، نمازش قبول نمى شود .  

ب) کسب مال حلال و مباح
على (علیه السلام) خطاب به کمیل فرمود: « یا کُمَیلُ انْظُرْ فِى مَا تُصَلِّى وَ عَلَى مَا تُصَلِّى إِنْ لَمْ یکُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلَا قَبُولَ» (9)  اى کمیل ! نگاه کن ببین که در چه چیز نماز مى گزارى و بر روى چه چیز به نمازایستادى. اگر آن چیزى را که براى نمازت استفاده مى کنى ، حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست .

پنج - شرط اجتماعى : خیرخواهى نسبت به دیگران
امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: « قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا أَقْبَلُ الصَّلَاهَ لِمَنْ تَوَاضَعَ لِعَظَمَتِى وَ یکُفُّ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ مِنْ أَجْلِى وَ یقْطَعُ نَهَارَهُ بِذِکْرِى وَ لَا یتَعَاظَمُ عَلَى خَلْقِى وَ یطْعِمُ الْجَائِعَ وَ یکْسُو الْعَارِى وَ یرْحَمُ الْمُصَابَ وَ یوْوِى الْغَرِیب» (10)؛

خداوند متعال فرمود : نماز کسى را مى پذیرم که: در مقابل عظمت من خاضع باشد از خواسته هاى نفسانى به خاطر من خود را دور کند روزش را با یاد من به پایان برد، بر بندگانم بزرگى نفروشد به گرسنه غذا دهد برهنه را بپوشاند به مصیبت دیده مهربانى کند غریب را پناه دهد.»
 
نه تنها بد رفتارى زن با شوهر یا برعکس ، این اثر را دارد ، حتى نگاه خشم آگین به پدر و مادر هم مانع قبولی عبادت است .امام صادق (علیه السلام) فرمود: « من نظر الى أبویه نظر ماقتٍ و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاهً » 

نماز فرزندانى که با خشم به پدر و مادر خود نگاه مى کنند قبول نمى شود، گرچه والدین ، نسبت به آنان کوتاهى و ظلمى کرده باشند.شش- شرط خانوادگى: خوشرفتارى آئین مقدس و متعالى اسلام ، میان عبادت و سیاست و اخلاق و اجتماع ، پیوندى منسجم ایجاد کرده است .

در امور خانوادگى هم رعایت احترام و حقوق متقابل زن و شوهر را چنان مهم دانسته که بى توجهى به آن گاهى باعث قبول نشدن نماز مى گردد و قطع پیوندهاى زمینى ، به قطع پیوند آسمانى مى انجامد .

در این زمینه پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) فرموده است : « من کان له امرئه توذیه لم یقبل الله صلاتها و لاحسنهً من عملها . . . و على الرّجل مثل ذلک» (11)  هر کس زن بد رفتار و اذیت کننده اى داشته باشد ، خداوند نماز و کارهاى نیک آن زن را نمى پذیرد . ( مرد نیز همچنین است ) 

نه تنها بد رفتارى زن با شوهر یا برعکس ، این اثر را دارد ، حتى نگاه خشم آگین به پدر و مادر هم مانع قبولی عبادت است .امام صادق (علیه السلام) فرمود: « من نظر الى أبویه نظر ماقتٍ و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاهً » (12) 

نماز فرزندانى که با خشم به پدر و مادر خود نگاه مى کنند قبول نمى شود، گرچه والدین ، نسبت به آنان کوتاهى و ظلمى کرده باشند.

نقش اعتقاد به ولایت در قبولی نماز

نوم علی یقین خیر من صلوه فی شک؛ خوابی که توام با یقین وباور حق باشد بهتر است از نمازی که با شک و تردید خوانده شود.(13)

اگر چه نماز یک عبادت است که به بدن مربوط می‏شود و باید ترتیب موالات را در آن مراعات کرد و چیزی کم و یا زیاد نشود، لکن صحت نماز و جان آن موقوف به معرفت معبود و تذکر و یاد آوری اسماء و صفاتی که شایسته اوست می‏ باشد.

و به عبارت دیگر نماز حقیقی و روحانی آن نمازی است که از روی معرفت، ادراک شعول و یقین باشد و در غیر این صورت چیزی جز نمازجسمانی و کالبد بی‏روح نخواهد بود.

لذا است که خواب انسان عالم ، از نماز جاهلی که توام باتردید در عقیده باشد بهتر است. از این رو وقتی امیرالمومنین علیه‏السلام شنید که یکی از مردم حروریه (خوارج نهروان) نماز شب بجاآورده و قرآن می‏خواند، فرمود: با یقین خوابیدن بهتر از نماز خواندن با شک و تردیداست.