بوستان هاي ژاپني
ترجمه و تأليف: مهندس ياشا محمدي رفيع
يکي از مهم ترين اصول فرهنگ اصيل ژاپن، عشق به طبيعت و مظاهر آن است. اين عشق تا به جايي پيش رفته است که بسياري از نمادهاي طبيعي، مقدس و الهي شمرده مي شوند.
در ژاپن، قدمت باغ ها همانند بسياري از فرهنگ ها و تمدن هاي ديگر، به نخستين گروه از انسان هايي مي رسد که در مکان مشخصي اقامت کرده و نخستين اجتماعات بشري را تشکيل دادند. در ابتدا هدف از ايجاد باغ بهره گيري از مواهب طبيعي و ايجاد محيطي آرامش بخش در فضايي کاملاً طبيعي و بکر بود اما با گذشت زمان، انسان با به کارگيري خلاقيت هاي هنري و دستکاري و تغيير محيط، سعي در ايجاد بوستان هاي زيبا، باشکوه و خيال انگيز داشته است.
امروزه، بوستان ، فضايي محصور است که در آن سعي شده طبيعت به شکلي هدفمند و هنرمندانه بازسازي شود و جالب است بدانيد که اولين بوستان ها (به تعريف امروزي) توسط ايرانيان باستان ساخته شدند. در باغ هاي باستاني ايران، زاويه قائمه بسيار مورد توجه بوده است؛ باغ معمولاً در فضايي مربع يا مستطيل شکل ساخته مي شد و حتي فضاي درون آن نيز، توسط آبراه هايي به چهار بخش مساوي تقسيم مي گرديد؛ اين سبک و روش ابداعي ايراني، توسط بسياري از اقوام ديگر در ساخت بوستان مورد تقليد و استفاده قرار گرفت و آثار آن تا به امروز نيز باقي است.
پس از مؤلفه هاي آييني، دومين عامل مؤثر براي طرح و شکل بوستان هاي ژاپني، چشم انداز طبيعي کشور ژاپن است. ژاپن کشوري است که از جزاير متعددي تشکيل شده و بيش از 70 درصد عوارض زميني آن را مناطق کوهستاني تشکيل مي دهد. آتشفشان هاي فعال، چشمه هاي آب گرم و دره هاي عميق به وفور در سرزمين خورشيد تابان يافت مي گردد. خط ساحلي صخره اي و ناهموار است و سواحل شني به ندرت يافت مي شود.
پس از دو عامل آييني و محيطي، سومين مورد اثرگذار در طرح و شکل باغ هاي ژاپني را مي توان جهان شناسي هندو دانست.
براساس باورهاي کهن هندو، مرو کوهي در مرکز جهان است. اين عقيده باستاني هندو، نمادي بصري در بسياري از بوستان هاي ژاپني دارد. معمولاً تک صخره اي بلند و کشيده به عنوان سمبلي از کوه مرو را مي توان در باغ هاي ژاپني يافت؛ البته گاهي اوقات در اطراف صخره (سمبل مرو) ممکن است سنگ هاي کوچک تري نيز ديده شود.
ذکر نکته اي در اين بخش خالي از لطف نيست و آن سعي طراحان ژاپني در ايجاد تعادلي خوش آيند و چشم نواز با استفاده از اعداد فرد است. اگر به تصاوير تهيه شده از باغ هاي ژاپني دقت کنيد متوجه خواهيد شد که بسياري از عناصر به تعداد فرد (به خصوص عدد سه) استفاده شده اند و در چيدمان آن ها هارموني و هماهنگي هنرمندانه اي به کار رفته است.
تا اين جا نتيجه مي گيريم که بوستان هاي ژاپني به غير از گياهان (که در همه باغ ها مهم ترين مؤلفه سازنده است) از عناصر زير تشکيل مي شوند:
1-آب (در قالب هاي طبيعي يا مصنوعي)
2-چيدماني از صخره ها و سنگ ها
3-جزيره هاي نمادين
4-پل يا سنگ هايي که به صورت پله اي يا با فاصله، براي ايجاد ارتباط ميان بخش هاي باغ استفاده مي شوند.
5-چايخانه يا کلاه فرنگي
6-فانوس به خصوص فانوس هاي سنگي
فانوس ژاپني يا تورو، فانوسي است که از سنگ، فلز، چوب و يا کاغذ ساخته شده و حضوري ثابت و ماندگار در سنت اين سرزمين دارد. در جشن ها، معابد، خانه ها، بوستان ها و باغ هاي ژاپن تورو به عنوان نمادي از روشنايي و شادماني، خودنمايي مي کند.
تورو از چين به ژاپن راه يافت و در ابتدا فقط توسط معابد بودايي براي روشن ساختن محيط و همچنين به عنوان نوعي پيشکش به محضر بودا استفاده مي شد ؛پس از مدتي معابد شينتو نيز پذيراي تورو شدند و با گذشت زمان تورو به يکي از نماد هاي شناخته شده فرهنگ ژاپن تبديل شد .
فانوس هاي ژاپن به دو گروه تقسيم مي شوند : «تسوري-دورو»و «داي -دورو» «تسوري -درو» فانوسي که معمولاً از برآمدگي لبه سقف يا بام آويخته مي شود و «داي-دورو»فانوسي است که بر سطح زمين قرار گرفته و معمولاً در معابد و باغ ها استفاده مي گردد .«داي -دورو»از مفرغ يا سنگ ساخته مي شود .اميدواريم ساخت چنين باغ هايي در ايران مرسوم گردد تا هموطنان عزيزمان در اين مکان هاي روياي به شادي و آرامش بيشتري دست يابند .
در سال 1700 توسط حکمران اوکاياما ايکدا توسونوماسا ساخته و در سال 1863 نوسازي و مرمت شد. اين باغ در حدود 133 هزار متر مربع وسعت دارد و مساحتي در حدود 18 هزار و 500 متر مربع از اين باغ چمنزار است.
منبع: ماهنامه نوآور / شماره 70
در ژاپن، قدمت باغ ها همانند بسياري از فرهنگ ها و تمدن هاي ديگر، به نخستين گروه از انسان هايي مي رسد که در مکان مشخصي اقامت کرده و نخستين اجتماعات بشري را تشکيل دادند. در ابتدا هدف از ايجاد باغ بهره گيري از مواهب طبيعي و ايجاد محيطي آرامش بخش در فضايي کاملاً طبيعي و بکر بود اما با گذشت زمان، انسان با به کارگيري خلاقيت هاي هنري و دستکاري و تغيير محيط، سعي در ايجاد بوستان هاي زيبا، باشکوه و خيال انگيز داشته است.
امروزه، بوستان ، فضايي محصور است که در آن سعي شده طبيعت به شکلي هدفمند و هنرمندانه بازسازي شود و جالب است بدانيد که اولين بوستان ها (به تعريف امروزي) توسط ايرانيان باستان ساخته شدند. در باغ هاي باستاني ايران، زاويه قائمه بسيار مورد توجه بوده است؛ باغ معمولاً در فضايي مربع يا مستطيل شکل ساخته مي شد و حتي فضاي درون آن نيز، توسط آبراه هايي به چهار بخش مساوي تقسيم مي گرديد؛ اين سبک و روش ابداعي ايراني، توسط بسياري از اقوام ديگر در ساخت بوستان مورد تقليد و استفاده قرار گرفت و آثار آن تا به امروز نيز باقي است.
چرا بوستان هاي ژاپني اين قدر زيبا و تأثيرگذار هستند؟
پس از مؤلفه هاي آييني، دومين عامل مؤثر براي طرح و شکل بوستان هاي ژاپني، چشم انداز طبيعي کشور ژاپن است. ژاپن کشوري است که از جزاير متعددي تشکيل شده و بيش از 70 درصد عوارض زميني آن را مناطق کوهستاني تشکيل مي دهد. آتشفشان هاي فعال، چشمه هاي آب گرم و دره هاي عميق به وفور در سرزمين خورشيد تابان يافت مي گردد. خط ساحلي صخره اي و ناهموار است و سواحل شني به ندرت يافت مي شود.
پس از دو عامل آييني و محيطي، سومين مورد اثرگذار در طرح و شکل باغ هاي ژاپني را مي توان جهان شناسي هندو دانست.
براساس باورهاي کهن هندو، مرو کوهي در مرکز جهان است. اين عقيده باستاني هندو، نمادي بصري در بسياري از بوستان هاي ژاپني دارد. معمولاً تک صخره اي بلند و کشيده به عنوان سمبلي از کوه مرو را مي توان در باغ هاي ژاپني يافت؛ البته گاهي اوقات در اطراف صخره (سمبل مرو) ممکن است سنگ هاي کوچک تري نيز ديده شود.
ذکر نکته اي در اين بخش خالي از لطف نيست و آن سعي طراحان ژاپني در ايجاد تعادلي خوش آيند و چشم نواز با استفاده از اعداد فرد است. اگر به تصاوير تهيه شده از باغ هاي ژاپني دقت کنيد متوجه خواهيد شد که بسياري از عناصر به تعداد فرد (به خصوص عدد سه) استفاده شده اند و در چيدمان آن ها هارموني و هماهنگي هنرمندانه اي به کار رفته است.
تا اين جا نتيجه مي گيريم که بوستان هاي ژاپني به غير از گياهان (که در همه باغ ها مهم ترين مؤلفه سازنده است) از عناصر زير تشکيل مي شوند:
1-آب (در قالب هاي طبيعي يا مصنوعي)
2-چيدماني از صخره ها و سنگ ها
3-جزيره هاي نمادين
4-پل يا سنگ هايي که به صورت پله اي يا با فاصله، براي ايجاد ارتباط ميان بخش هاي باغ استفاده مي شوند.
5-چايخانه يا کلاه فرنگي
6-فانوس به خصوص فانوس هاي سنگي
فانوس ژاپني يا تورو، فانوسي است که از سنگ، فلز، چوب و يا کاغذ ساخته شده و حضوري ثابت و ماندگار در سنت اين سرزمين دارد. در جشن ها، معابد، خانه ها، بوستان ها و باغ هاي ژاپن تورو به عنوان نمادي از روشنايي و شادماني، خودنمايي مي کند.
تورو از چين به ژاپن راه يافت و در ابتدا فقط توسط معابد بودايي براي روشن ساختن محيط و همچنين به عنوان نوعي پيشکش به محضر بودا استفاده مي شد ؛پس از مدتي معابد شينتو نيز پذيراي تورو شدند و با گذشت زمان تورو به يکي از نماد هاي شناخته شده فرهنگ ژاپن تبديل شد .
فانوس هاي ژاپن به دو گروه تقسيم مي شوند : «تسوري-دورو»و «داي -دورو» «تسوري -درو» فانوسي که معمولاً از برآمدگي لبه سقف يا بام آويخته مي شود و «داي-دورو»فانوسي است که بر سطح زمين قرار گرفته و معمولاً در معابد و باغ ها استفاده مي گردد .«داي -دورو»از مفرغ يا سنگ ساخته مي شود .اميدواريم ساخت چنين باغ هايي در ايران مرسوم گردد تا هموطنان عزيزمان در اين مکان هاي روياي به شادي و آرامش بيشتري دست يابند .
در سال 1700 توسط حکمران اوکاياما ايکدا توسونوماسا ساخته و در سال 1863 نوسازي و مرمت شد. اين باغ در حدود 133 هزار متر مربع وسعت دارد و مساحتي در حدود 18 هزار و 500 متر مربع از اين باغ چمنزار است.
منبع: ماهنامه نوآور / شماره 70