شهيد آیت الله صدوقي و رزمندگان (2)
گفتگو با سرتيپ دوم محمد صادقي
برخورد شجاعانه ايشان برايم بسيار جالب بود. آيت الله صدوقي با اقتدار خويش براي جوانان پشتوانه محكمي به حساب مي آمدند. من آن زمان در كتاب فروشي فعال بودم و خوب به خاطر دارم كه يك بار 2000 جلد رساله را از قم خريداري كرديم و قرار بود به يزد بياوريم. آن زمان اگر ساواك يك رساله امام را از كسي مي گرفت، آن شخص به مرگ محكوم مي شد. در راه آهن وقتي مسئول تحويل كتاب ها با ساواك صحبت مي كرد، من به همراهم گفتم با تو بمان يا مي مانم. حتي اگر قرار بود مشكلي پيش بيايد، آن قدر از لحاظ روحي آيت الله صدوقي پشتوانه محكمي برايمان بودند كه احساس اطمينان خاطر مي كرديم.
يك بار معاون دادگاهي كه طرفدار عقايد آيت الله صدوقي بود، وقتي متوجه شد كه ما در يك تاريكخانه روزي 500 الي 1000 عكس امام را آماده و سپس تكثير مي كنيم، از اين همه شجاعت ما تعجب كرد. مديريت آيت الله صدوقي در بحران ها نيز بي نظير بود، به طور مثال قبل از انقلاب اگر زلزله اي در كشور رخ مي داد، كمك هاي مالي آيت الله صدوقي به موقع و چاره ساز بود. ايشان فوق العاده ساده زيست بودند و خانه اي ساده داشتند. به طور كلي كمتر شخصيتي را مي توان يافت كه همه اين ويژگي ها را با هم داشته باشد.
آيت الله صدوقي اعتقاد و علاقه وافري به امام داشتند. هرگاه مشكلي از جمله حادثه سال 1342 براي امام پيش مي آمد، ايشان فوراً اقدامات لازم را انجام مي دادند. در واقعه سال 1342، آيت الله صدوقي اولين كسي بودند كه به سمت تهران و قم حركت كردند، لذا رژيم طاغوت از ايشان مي ترسيد و همواره مي كوشيد تا نام و بزرگي اين بزرگمرد را از خاطر ملت پاك كند. اكثر مسلمانان مقيم يزد، حتي اقليت هاي ديني نيز طرفدار ايشان بودند. كمتر شخصيتي را مي توان يافت كه اين طور در قلب همه اقشار جاي داشته باشد. ايشان شخصيتي نمونه، عالم و مهربان بودند كه با حوصله به مشكلات اقتصادي مردم و مسائل سياسي و اجتماعي رسيدگي مي كردند؛ از اين رو جونان جذب اين عالم بزرگوار مي شدند و بالطبع مساجد از جوانان پر بود. مردم با اشتياق در مراسم اعياد و ماه مبارك رمضان شركت مي كردند. گاهي اوقات به دليل ازديا جمعيت و كمي جا، مردم در خيابان هم مي نشستند، به عنوان مثال در چهل تبريز چنين اتفاقي افتاد.
امام جمعه ميبد قبل از انقلاب مراسم نماز جمعه را همواره برپا مي كردند. به خاطر دارم كه يكي از افرادي كه در فرمانداري كار مي كرد، به ما اطلاع داد كه قرار است ايشان را دستگير كنند و به ايشان پيشنهاد دادند كه نماز را در محلي نزديك منزل خود اقامه كنند. امام جمعه ميبد قبول نكردند و محل اقامه نماز را در محلي به فاصله چهارپنج كيلومتري منزلشان انتخاب كردند. ايشان شخصي رك و نترس بودند. وقتي نماز به پايان رسيد، 50 الي 60 موتور ايشان را همراهي كردند. در خيابان، يك نفربر جلوي ماشين ايشان را گرفت و يك نظامي از آن پياده شد و ايشان را سوار نفربر كرد. بعد از اين اتفاق با همفكري هم تصميم گرفتيم كه براي آزادي ايشان اقدامي انجام دهيم. تصميم بر اين شد كه مردم در خط بين ميبد و اردكان تجمع يابند. اين خط، خط اصلي شهر بود و هر كالائي هم كه از جنوب وارد مي شد، مي بايست از اين خط عبور مي كرد. عده اي نيز خدمت آيت الله صدوقي رفتيم و ماجرا را تعريف كرديم و براي تجمّع مردم در خط مركزي از ايشان راهنائي خواستيم. ايشان فرمودند: «من با آقاي دكتر پاك نژاد تماس خواهم گرفت.» آيت الله صدوقي به آقاي دكتر پاك نژاد فرمودند: «اگر امام جمعه ميبد آزاد نشود، در صورت تجمع مردم، احتمال اغتشاش و زد و خورد وجود دارد. به ساواك بگوئيد كه ايشان را آزاد كنند تا خطري به وجود نيايد.» آقاي دكتر پاك نژاد با ساواك صحبت كردند و غروب بود كه امام جمعه ميبد را آزاد كردند. همگي رفتيم تا ايشان را از زندان تا منزل همراهي كنيم. از ميبد تا منزل ايشان حدود 5 كيلومتر راه بود كه به جرئت مي توانم بگويم كه 1 كيلومتر از راه را ايشان روي دست هاي مردم حركت كردند. اين ماجرا اثر عميقي بر مردم گذاشت و مردم بيشتر جذب مسائل انقلاب و مبارزات شدند و حضور امام جمعه ها در مبارزات و توجّه مردم به اين قشر بيشتر شد.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 34
درآمد
اولين ديدارتان با آيت الله صدوقي در كجا اتفاق افتاد؟
شما به دو نكته جالب اشاره كرديد. اول اينكه شما در آن زمان حدود 10 سال داشتيد و دوم اينكه جوانان براي مطالعه از مسجد استفاده مي كردند. با وجود اينكه در آن دوره ارتباط جوانان با مساجد كمرنگ بود، چه ويژگي اخلاقي در شهيد آيت الله صدوقي بود كه باعث مي شد جوانان پاي صحبت هاي ايشان بنشينند و در مراسم مذهبي نيز مشتاقانه حضور يابند؟
برخورد شجاعانه ايشان برايم بسيار جالب بود. آيت الله صدوقي با اقتدار خويش براي جوانان پشتوانه محكمي به حساب مي آمدند. من آن زمان در كتاب فروشي فعال بودم و خوب به خاطر دارم كه يك بار 2000 جلد رساله را از قم خريداري كرديم و قرار بود به يزد بياوريم. آن زمان اگر ساواك يك رساله امام را از كسي مي گرفت، آن شخص به مرگ محكوم مي شد. در راه آهن وقتي مسئول تحويل كتاب ها با ساواك صحبت مي كرد، من به همراهم گفتم با تو بمان يا مي مانم. حتي اگر قرار بود مشكلي پيش بيايد، آن قدر از لحاظ روحي آيت الله صدوقي پشتوانه محكمي برايمان بودند كه احساس اطمينان خاطر مي كرديم.
يك بار معاون دادگاهي كه طرفدار عقايد آيت الله صدوقي بود، وقتي متوجه شد كه ما در يك تاريكخانه روزي 500 الي 1000 عكس امام را آماده و سپس تكثير مي كنيم، از اين همه شجاعت ما تعجب كرد. مديريت آيت الله صدوقي در بحران ها نيز بي نظير بود، به طور مثال قبل از انقلاب اگر زلزله اي در كشور رخ مي داد، كمك هاي مالي آيت الله صدوقي به موقع و چاره ساز بود. ايشان فوق العاده ساده زيست بودند و خانه اي ساده داشتند. به طور كلي كمتر شخصيتي را مي توان يافت كه همه اين ويژگي ها را با هم داشته باشد.
آيت الله صدوقي اعتقاد و علاقه وافري به امام داشتند. هرگاه مشكلي از جمله حادثه سال 1342 براي امام پيش مي آمد، ايشان فوراً اقدامات لازم را انجام مي دادند. در واقعه سال 1342، آيت الله صدوقي اولين كسي بودند كه به سمت تهران و قم حركت كردند، لذا رژيم طاغوت از ايشان مي ترسيد و همواره مي كوشيد تا نام و بزرگي اين بزرگمرد را از خاطر ملت پاك كند. اكثر مسلمانان مقيم يزد، حتي اقليت هاي ديني نيز طرفدار ايشان بودند. كمتر شخصيتي را مي توان يافت كه اين طور در قلب همه اقشار جاي داشته باشد. ايشان شخصيتي نمونه، عالم و مهربان بودند كه با حوصله به مشكلات اقتصادي مردم و مسائل سياسي و اجتماعي رسيدگي مي كردند؛ از اين رو جونان جذب اين عالم بزرگوار مي شدند و بالطبع مساجد از جوانان پر بود. مردم با اشتياق در مراسم اعياد و ماه مبارك رمضان شركت مي كردند. گاهي اوقات به دليل ازديا جمعيت و كمي جا، مردم در خيابان هم مي نشستند، به عنوان مثال در چهل تبريز چنين اتفاقي افتاد.
تا قبل از درگيري يزد و كشتار مردم توسط رژيم طاغوت، بسياري از مردم مي پنداشتند كه آيت الله صدوقي چهره مبارزي نيستند و از ايشان به عنوان يك چهره علمي ياد مي شد، ولي رك گوئي ها و شجاعتشان در مورد رسال امام نشان داد كه ايشان يك مبارز واقعي بودند. آيا خاطره ديگري از مبارزات ايشان تا قبل از فروردين 57 به ياد داريد؟
از واقعه فروردين 57 چه خاطره اي در ذهن داريد؟ آيت الله صدوقي در آن روز چه صحبت هائي كردند و مديريت ايشان چگونه بود كه بر خلاف ساير شهرها، آن روز در شهر يزد فقط 4 نفر به شهادت رسيدند؟
فضاي يزد را در آن روز چگونه يافتيد؟
عملكرد آيت الله صدوقي بعد از فروردين 57 چگونه بود؟
هدف مردم از اين رفت و آمدها چه بود و به دنبال چه بودند؟ آيا اعلاميه اي رد و بدل مي شد؟
در روزهاي به پيروزي رسيدن انقلاب، نقش آيت الله صدوقي در تثبيت انقلاب و نهادهاي انقلابي چه بود؟
موردي از تذكرات ايشان را نقل كنيد.
شوراي فرماندهي سپاه يزد در حضور ايشان تشكيل مي شد؟
رويكرد آيت الله صدوقي نظامي بود يا در شوراها فقط درباره تاريخ اسلام و انقلاب بحث مي شد؟
زماني كه ايشان قصد داشتند در جبهه هاي نبرد حاضر شوند، آيا شما در جريان بوديد يا خير؟
علاوه بر كمك هاي مالي، ايشان چه فعاليت هاي ديگري در مورد جنگ انجام مي دادند؟
آيت الله صدوقي بيشتر در چه مناطق جنگي حضور داشتند؟
ايشان معمولاً قبل از عمليات حضور پيدا مي كردند يا بعد از عمليات؟
استان يزد از استان هاي مذهبي و معروف به دارالعباده است و اهالي آن نيز در جبهه ها حضور پررنگي داشتند. آيت الله صدوقي به عنوان امام جمعه يزد، مركز ثقل بسيج، افكار انقلابي و مبارزات بودند. مسائلي كه بيان كرديد، اقدامات ايشان را به عنوان يك عالم طراز اول نشان مي دهد. ايشان در جايگاه امام جمعه چه فعاليت هائي را انجام مي دادند؟
خطبه هاي آيت الله صدوقي بيشتر حول چه محورهائي بودند؟
امام جمعه ميبد قبل از انقلاب مراسم نماز جمعه را همواره برپا مي كردند. به خاطر دارم كه يكي از افرادي كه در فرمانداري كار مي كرد، به ما اطلاع داد كه قرار است ايشان را دستگير كنند و به ايشان پيشنهاد دادند كه نماز را در محلي نزديك منزل خود اقامه كنند. امام جمعه ميبد قبول نكردند و محل اقامه نماز را در محلي به فاصله چهارپنج كيلومتري منزلشان انتخاب كردند. ايشان شخصي رك و نترس بودند. وقتي نماز به پايان رسيد، 50 الي 60 موتور ايشان را همراهي كردند. در خيابان، يك نفربر جلوي ماشين ايشان را گرفت و يك نظامي از آن پياده شد و ايشان را سوار نفربر كرد. بعد از اين اتفاق با همفكري هم تصميم گرفتيم كه براي آزادي ايشان اقدامي انجام دهيم. تصميم بر اين شد كه مردم در خط بين ميبد و اردكان تجمع يابند. اين خط، خط اصلي شهر بود و هر كالائي هم كه از جنوب وارد مي شد، مي بايست از اين خط عبور مي كرد. عده اي نيز خدمت آيت الله صدوقي رفتيم و ماجرا را تعريف كرديم و براي تجمّع مردم در خط مركزي از ايشان راهنائي خواستيم. ايشان فرمودند: «من با آقاي دكتر پاك نژاد تماس خواهم گرفت.» آيت الله صدوقي به آقاي دكتر پاك نژاد فرمودند: «اگر امام جمعه ميبد آزاد نشود، در صورت تجمع مردم، احتمال اغتشاش و زد و خورد وجود دارد. به ساواك بگوئيد كه ايشان را آزاد كنند تا خطري به وجود نيايد.» آقاي دكتر پاك نژاد با ساواك صحبت كردند و غروب بود كه امام جمعه ميبد را آزاد كردند. همگي رفتيم تا ايشان را از زندان تا منزل همراهي كنيم. از ميبد تا منزل ايشان حدود 5 كيلومتر راه بود كه به جرئت مي توانم بگويم كه 1 كيلومتر از راه را ايشان روي دست هاي مردم حركت كردند. اين ماجرا اثر عميقي بر مردم گذاشت و مردم بيشتر جذب مسائل انقلاب و مبارزات شدند و حضور امام جمعه ها در مبارزات و توجّه مردم به اين قشر بيشتر شد.
بعد از اين اتفاق آيت الله اعرافي همچنان نماز را اقامه مي كردند؟
خاطره اي كه شما تعريف كرديد قدرت آيت الله صدوقي را در يزد نشان مي داد، به طوري كه ايشان توانستند امام جمعه ميبد را آزاد كنند. آيا اين تفاوت باعث شد كه ساواك براي سركوبي آيت الله صدوقي تغيير رويه دهد و استاندار يا فرماندار شهر يزد را عوض كند؟
خاطره ديگر را هم به ياد داريد؟
با توجه به محبوبيتي كه آيت الله صدوقي در بين مردم داشتند، جريان نفاق چگونه توانست ايشان را به شهادت برساند و چه نكته اي را توانست در عناصرش تقويت كند كه آيت الله صدوقي را به شهادت برسانند. به عنوان مثال در مورد آقاي لاجوردي چون ايشان دادستان بودند. دشمنان توانستند با يك سري اتهامات، ذهن قاتلان ايشان را منحرف كنند تا به مقصود خود برسند؛ ولي آيت الله صدوقي امام جمعه بودند و پست اجرائي خاصي نداشتند.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 34
/ج