هدف پژوهشي
 

هدف از اين تحقيق ، شناسايي و بررسي تاثير عوامل اجتماعي بر گرايش افراد به اعتياد ، سرقت و روسپيگري در شهر کرمان مي باشد . به منظور هدف مذکور ، فرضيات زير مطرح هستند :
1. عوامل اجتماعي بر گرايش فرد به اعتياد تاثير دارند .
2. عوامل اجتماعي بر گرايش فرد به سرقت تاثير دارند .
3. عوامل اجتماعي بر گرايش فرد به روسپيگري تاثير دارند .
در اين پژوهش ، منظور از عوامل اجتماعي عبارت است از : مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، وضعيت خويشان از لحاظ اخلاق و ديني ، رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز .

روش پژوهش
 

روش تحقيق به کار رفته در اين پژوهش ، روش علي - مقايسه اي مي باشد ؛ زيرا هدف از انجام اين تحقيق شناسايي تاثير عوامل اجتماعي بر گرايش آنان به اعتياد ، سرقت و روسپيگري است . بدين منظور ، تاثير عوامل اجتماعي در افراد عادي و در افراد داراي سابقه اعتياد ، سرقت و روسپيگري مورد بررسي و مقايسه قرار گرفته است . نمونه تحقيق ، شامل 283 نفر از افراد ، عادي و افراد داراي سابقه اعتياد ، سرقت و روسپيگري مي باشد که با روش نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شده اند . در واقع ، نمونه تحقيقي مشتمل بر 100 نفر افراد عادي و 200 نفر افراد داراي سابقه اعتياد ، سرقت و روسپيگري مي باشد که برخي تجزيه و تحليل آماري لحاظ نشده اند . در اين پژوهش ، ابزار جمع آوري داده ها ، پرسش نامه بوده است که در آن وضعيت ، عوامل مختلف اجتماعي مورد سوال قرار گرفته است . رواني پرسش نامه تحقيق معادل 1 و پاياني آن معادل 83% به دست آمده است . به منظور تجزيه و تحليل داده ها ، از آزمون (h2) کاي دو و رگرسيون لجستيک استفاده شده است .

نتايج
 

1. عوامل اجتماعي در گرايش افراد به اعتياد موثر مي باشند .
عوامل اجتماعي شامل مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني و رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز مي باشند .

آزمون کاي دو (h2)
 

HO1 : مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن و اعتياد از هم مستقل مي باشند .
HO2 : وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني و اعتياد از هم مستقل مي باشند .
HO3 : وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني و اعتياد از هم مستقل مي باشند .
HO4 : رفتن به پارتي هاي غير مجاز و اعتياد از هم مستقل مي باشند .
تاثير عوامل اجتماعي در گرايش افراد به اعتياد ، بر اساس محاسبات از طريق آزمون کاي دو (h2) به دست آمده است . با توجه به اينکه P - مقدار محاسبه شده در متغيرهاي مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني ، کمتر از سطح معني داري 5% (a=0/05) است ، از اين رو ، در اين سطح فرض هاي HO3، HO2،HO1 رد مي شوند . پس از اين متغيرها با اعتياد رابطه دارند ، بطوري که افراد معتاد نسبت به افراد عادي ، مدت زمان بيشتري به تفريح و گردش و با دوستان بودن اختصاص مي دهند . وضعيت دوستان و خويشان آنها از لحاظ اخلاقي و ديني نامناسب تر مي باشد (جدول 1).

رگرسيون لجستيک
 

Ho : عوامل اجتماعي در گرايش افراد به اعتياد موثر نمي باشند .
H1 : حداقل يکي از عوامل اجتماعي در گرايش افراد به اعتياد موثر مي باشد .
با توجه به مناسب بودن مدل ، نتايج برآورد مدل در قالب جدول آناليز رگرسيون ارائه مي شود . به دليل اينکه p- مقدار محاسبه شده (0/000) ، کمتر از سطح معني داري 0/05= a است ، پس در اين سطح معني داري فرض HO رد مي شود . اين بدان معني است که عوامل اجتماعي در گرايش افراد به اعتياد موثر مي باشند (جدول 2) .

2. عوامل اجتماعي در گرايش افراد به سرقت موثر مي باشند .
عوامل اجتماعي شامل مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني و رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز مي باشند .

آزمون کاي دو
 

HO1 : مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن و سرقت از هم مستقل مي باشند .
HO2 : وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني و سرقت از هم مستقل مي باشند .
HO3 : وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني و سرقت از هم مستقل مي باشند .
HO4 : رفتن به پارتي هاي غير مجاز و سرقت از هم مستقل مي باشند .
تاثير عوامل اجتماعي در گرايش افراد به سرقت ، بر اساس محاسبات از طريق آزمون(h2) به دست آمده است . با توجه به اينکه، P- مقدار محاسبه شده در متغيرهاي مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني ، و رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز ، کمتر از سطح معني داري 5% (0/05=a) است ، پس در اين سطح همه فرض هاي HO 3، HO 2،HO 1 ، HO 4 ، رد مي شوند پس اين متغيرها با سرقت رابطه دارند ، بطوري که افراد با سابقه سرقت نسبت به افراد عادي ، مدت زمان بيشتري به تفريح و گردش و با دوستان بودن اختصاص مي دهند . وضعيت دوستان و خويشان آنها از لحاظ اخلاقي و ديني نامناسب تر مي باشد . اين افراد نسبت به افراد عادي به شب نشيني هاي غير مجاز بيشتر مي روند (جدول 3).

رگرسيون لجستيک
 

HO: عوامل اجتماعي در گرايش افراد به سرقت موثر نمي باشند .
H1: حداقل يکي از عوامل اجتماعي در گرايش افراد به سرقت موثر مي باشد .
با توجه به مناسب بودن مدل ، نتايج برآورد مدل در قالب جدول آناليز رگرسيون ارائه مي شود . به دليل اينکه P- مقدار محاسبه شده (0/000) ، کمتر از سطح معني داري 0/05=a است ، از اين رو ، در اين سطح معني داري فرض HO رد مي شود . اين بدان معني است که عوامل اجتماعي در گرايش افراد به سرقت موثر مي باشند (جدول 4).

3. عوامل اجتماعي در گرايش افراد به روسپيگري و انحرافات جنسي موثر مي باشند .

آزمون کاي دو
 

HO1 : مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن و روسپيگري و انحرافات جنسي از هم مستقل مي باشند .
HO2 : وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني و روسپيگري و انحرافات جنسي از هم مستقل مي باشند .
HO3 : وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني و روسپيگري و انحرافات جنسي از هم مستقل مي باشند .
HO4 : رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز و روسپيگري و انحرافات جنسي، از هم مستقل مي باشند .
تاثير عوامل اجتماعي در گرايش افراد به روسپيگري و انحرافات جنسي ، بر اساس محاسبات از طريق آزمون (h2) به دست آمده است . با توجه به اينکه p- مقدار محاسبه شده در متغيرهاي مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني ، و وضعيت خويشان از لحاظ اخلاقي و ديني ، کمتر از سطح معني داري 5% (0/05=a) است ، از اين ، در اين سطح فرض هاي HO 3، HO 2،HO 1 رد مي شوند ، پس اين متغيرها با روسپيگري و انحرافات جنسي رابطه دارند . بطوريکه افراد با سابقه روسپيگري و انحرافات جنسي نسبت به افراد عادي ، مدت زمان بيشتري به تفريح و گردش و با دوستان بودن اختصاص مي دهند و وضعيت دوستان و خويشان آنها ، از لحاظ اخلاقي و ديني نامناسب تر مي باشد (جدول 5).

رگرسيون لجستيک
 

HO: عوامل اجتماعي در گرايش افراد به روسپيگري و انحرافات جنسي موثر نمي باشند .
H1: حداقل يکي از عوامل اجتماعي در گرايش افراد به روسپيگري و انحرافات جنسي موثر مي باشد .
با توجه به مناسب بودن مدل ، نتايج برآورد مدل در قالب جدول آناليز رگرسيون ارائه مي شود . به دليل اينکه P- مقدار محاسبه شده (0/000) ، کمتر از سطح معني داري 0/05=a است ، از اين رو ، در اين سطح معني داري فرض HO رد مي شود . اين بدان معني است که عوامل اجتماعي در گرايش افراد به روسپيگري و انحرافات جنسي موثر مي باشند (جدول 6).

نتيجه گيري
 

در اين تحقيق به دست مي آيد که عوامل اجتماعي در گسترش افراد به اعتياد ، سرقت و روسپيگري موثر مي باشند . به عبارت ديگر ، متغيرهاي مدت زمان تفريح و گردش و با دوستان بودن ، و وضعيت دوستان از لحاظ اخلاقي و ديني با اعتياد ، سرقت و روسپيگري رابطه دارند . به طوري که افراد با سابقه اعتياد ، سرقت و روسپيگري نسبت به افراد عادي ، مدت زمان بيشتري را به تفريح و گردش و با دوستان گذراندن اختصاص مي دهند . وضعيت دوستان و خويشان آنان از لحاظ اخلاقي و ديني نامناسب تر مي باشد . همچنين علاوه بر متغيرهاي مذکور ، متغير رفتن به شب نشيني هاي غير مجاز نيز با سرقت رابطه دارد . بطوري که افراد داري سابقه سرقت نسبت به افراد عادي ، بيشتر به شب نشيني هاي غير مجاز مي روند .
صالحي نيز (1381) نتيجه تحقيق بلوم (1974) را در الجزاير مطرح مي سازد که در آن تاييد گرديد که در خانواده هاي افراد معتاد ، اعتقادات مذهبي و پايبندي به سنت هاي خانوادگي کمتر ديده مي شود .
به گزارش ايلينگورث (1986) بزهکاران از خانواده هايي هستند که به طبقه اجتماعي - اقتصادي پايين ، بيکاري زياد ، و خانواده هاي مسامحه کار و از هم گسيخته اند . کارگر (1379) سابقه اعتياد در خانواده را از عوامل موثر در اعتياد فرزندان معرفي مي کند . به اعتقاد کلارک (1987) محيط اوليه و تربيت شخص در بروز جرم موثر است .
در مطالعه اي که درباره صرف اوقات فراغت معتادان قبل و بعد از اعتياد به عمل آمده است ، نيز مشخص گرديد که داشتن تفريحات ناسالم و خوشگذراني با دوستان ، پس از اعتياد ، از عمده ترين گذراندن اوقات فراغت بوده است .(1)
اکبري (1381) ، به نقل از نادري (1387) ، اين گونه اظهار مي دارد : نتايج حاصل از پژوهشي که در استان مرکزي با موضوع « مطالعه و نحوه پيشگيري از شيوع گرايش دانش آموزان در دوره متوسطه به مواد مخدر در استان مرکزي » صورت گرفت ، نشان مي دهد : 1 . عوامل موثر در اعتياد دانش آموزان عبارت است از : عدم وجود رابطه صميمانه بين اعضاي خانواده (9 درصد) و وجود دوستان ناباب و وجود معتاد در خانواده (4 درصد) 2 . نگرش مثبت اوليا نسبت به گرايش فرزندان خود به اعتياد ، به طوري که خود دانش آموزان اين نگرش را تا حد 33 درصد تعيين نموده اند .
غياثي حافظي (1382) در تحقيقي با عنوان « بررسي نظرات افراد معتاد راجع به علل گرايش برخي مردم شهرستان سيرجان به مصرف مواد مخدر » به اين نتيجه دست يافت که از ديدگاه افراد معتاد عواملي از قبيل عوامل محيطي ، اجتماعي ، اقتصادي ، فردي ، فرهنگي ، رواني ، خانوادگي و طبيعي در بروز اعتياد موثر هستند.
يزدي زاده (1382) در تحقيق خود نتيجه مي گيرد که تعدادي از عوامل فردي ، خانوادگي ، اجتماعي در گرايش مردم شهر کرمان به مواد مخدر موثر مي باشند . (2)
با توجه به نتايج پژوهش حاضر ، که در آن تاييد گرديد که عوامل اجتماعي به گرايش افراد به اعتياد ، سرقت و مواد مخدر موثر مي باشند ، پيشنهاد مي گردد به منظور کاهش جرائم دو مسائل مذکور در جامعه ، به عوامل اجتماعي توجه فراواني مبذول گردد ، مثلاً ، کاملاً لازم است رفت و آمد افراد با دوستان ناباب و شرکت در شب نشيني هاي غير مجاز ، به شدت تحت کنترل قرار گيرد و در انتخاب دوستان متخلق و متدين دقت افزونتري به عمل آيد . توجه به ساير موارد مطرح شده در تحقيق نيز حائز اهميت است .

پي‌نوشت‌ها:
 

* استاد دانشگاه شهيد باهنر کرمان .
1. منيژه کرباسي و منوچهر وکيليان ، مسائل جوانان و نوجوانان ، ص 153
2. ر . ک : اکرم يزدي زاده ، بررسي عوامل موثر بر گرايش به مواد مخدر در بين مردم شهر کرمان در سال 1382 .
 

منابع
اکبري ، ابوالقاسم ، مشکلات نوجواني و جواني ، تهران ، ساوالان ، 1381.
ستوده ، هدايت الله ، آسيب شناسي اجتماعي ، تهران ، آواي نور ، چ چهارم ، 1376 .
سليمي ، علي و داوري ، محمد ، جامعه شناسي کجروي ، زير نظر غلامرضا صديق اورعي ، قم ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، 1380 .
صالحي ، ايرج اعتياد ، سراب زندگي و انواع مواد تاثير گذار و راه درمان ، چ دوم ، تهران ، آواي نور ، 1381 .
غياثي حافظي ، محمد ، بررسي نظرات افراد معتاد راجع به علل گرايش برخي مردم سيرجان به مواد مخدر ، پروژه کارشناسي ارشد چاپ نشده ، کرمان ، مديريت آموزش و پژوهش ، 1382 .
کرباسي ، منيژه و وکيليان ، منوچهر ، مسائل نوجوانان و جوانان ، تهران ، دانشگاه پيام نور ، 1377 .
کر.نلسون و لامبرت ، درمان مسائل نوجوانان ، ترجمه مجتبي جواديان ، چ سوم ، تهران ، آستان قدس رضوي 1380 .
کوئن ، بروس ، در آمدي به جامعه شناسي ، ترجمه محسن ثلاثي ، چ پنجم ، تهران ، توتيا ، 1377
يزدي زاده ، اکرم ، بررسي عوامل موثر بر گرايش به مواد مخدر در بين شهر کرمان در سال 1382 ، پروژه کارشناسي ارشد (چاپ نشده) ، کرمان ، مديريت آموزش و پرورش ، 1382 .
Clements . C.B. Delinquency prevention and Treatment . Criminal Justice and Behavior , 15 . 286-305 (cited in R.Kresge,1982) .
Davision , G.C; Neale , J.M . &King, A.M.. Abnormal psychology , (ninth ed) . England : John Wiley & Sons,Inc, 2004.
Freyvogel , S.. Which Adolescent, Cease Delinquent Behavior and Which continue ! Adolescent Development at the Pennsylvania State University, 2003.
Haney .C.&Zimbarco, P.G. The Past and Future of U.S. Prison Policy . Twenty five years After the Stanford Prison Experiment. American psychologist, Vol . 53, No.5,PP.702 -727 ,1998.
Kresge,R.Peer School Influence on Juvenie Delinquency .Development at the Pennsylvania state University , 2003 .
Markwitz ,L. Who Is at Risk for substance Use? Development at the pensylvania State University , 2003.
Mehta , s.Substance Abuse In Adolescence . Adolesence Development at the Pennsylvania state University , 2003.
Shelters , K . Merjuana. Development at the pensylvania State University , 2003.
Sattin , H. & Magnusson , K. onset of official delinquency : Its co- occurrence in time with education , behavioral , and interpersonal Problems : British Journal of Criminology , 35 , 438 - 445 (cited in Freyvogel , 1995 .
Warr, M.Age, Peers , and deliquency . Criminology , 34 , -17 -40 ,(cited in Kcesge , R.,1993).
Warr, M.Parents Peers , and deliquency . Social forces , 27 , 247 -264 ,(cited in Kresge , R.),1993.
Wicks - Nelson and Israel . Behavior diorders of childhood (3rd.ed). New Jersey prentice Hall (cited in M. savino, 1977.
نشريه اسلام و پژوهش هاي تربيتي شماره 4