نویسنده:دکتر هاله دادگستر*
1. براساس شرایط و ویژگی‌های کودک و علاقهمندی او لازم است به جای توجه بر نتیجه و برد و باخت، تجربه و لذت بازی را به او بیاموزیم.
2. بهتر است فعالیت در رشته‌هایی مانند ژیمناستیک که به انعطاف‌پذیری زیاد بدن نیاز دارد، در سنین کودکی شروع شود.
3. معمولا تا قبل از بلوغ، به دلیل اینکه رشد استخوان‌ها و عضلات کودکان تفاوت چندانی ندارد، احتمال آسیب در بازی‌های گروهی و برخوردی کمتر است اما پس از سن بلوغ، به دلیل افزایش حجم و توان بدنی مخصوصا در پسران، بهتر است در چیدمان بازی‌های گروهی و برخوردی به تناسب جسمی و قدرتی بازیکنان توجه شود.
4. گاهی والدین از اینکه فرزند 9 ساله‌شان به ورزش‌های برخوردی مانند فوتبال بپردازد واهمه دارند، در حالی که در بیشتر باشگاه‌های ورزشی، ورزشکاران به گروه‌های سنی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند و کودکان همسن و سال با هم به رقابت می‌پردازند.
5. هنگام انجام ورزش در فصل تابستان و محیط‌های گرم، باید به سلامت کودکان بیشتر توجه شود و سیستم‌های تهویه در محیط‌های بسته وجود داشته باشد.
6. تحمل کودکان در برابر گرما کمتر است، بنابراین باید مراقب باشیم دچار کم‌آبی نشوند. معمولا هنگام انجام حرکتهای ورزشی، بدن کودکان گرمای بیشتری تولید می‌کند در حالی که کمتر عرق می‌کنند. به همین دلیل باید توجه خاصی به مساله کم‌آبی شود. لازم است بطری‌های آب هنگام تمرین یا مسابقه در دسترس کودکان باشند.
7. توصیه می‌شود مربیان و والدین به کودکان کمتر از 10 سال در مورد نوشیدن آب بیشتر تاکید داشته باشند. وزن‌کشی کودکان قبل و بعد از ورزش (همانند بزرگسالان) می‌تواند کمک قابل‌توجهی به تخمین میزان آب دریافتی آنها داشته باشد.
8. توصیه می‌شود قبل از ورزش، مربی اقدام‌های لازم برای گرم‌کردن و حرکات کششی را انجام دهد و مراقب باشد کودکان از تجهیزات حفاظتی مانند کلاه ایمنی، عینک، ساق‌بند و کفش مناسب هم حتما استفاده کنند. این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا آسیب صفحه رشد می‌تواند باعث کوتاهی و تغییر شکل زاویه‌دار عضو شود.
9. در رشته‌های ژیمناستیک، اسکیت و پاتیناژ که لاغربودن امتیاز بیشتری دارد، ممکن است کودکان عمدا از غذا خوردن امتناع کنند و این باعث اختلال در رشد و بلوغ آنها شود که برای پیشگیری از آن، والدین باید هوشیارتر باشند.
10. ورزش برای کودکان مبتلا به دیابت یا آسم
کودکانی که به بیماری‌های خاص مانند دیابت یا آسم مبتلا هستند، باید قبل از شروع ورزش به پزشک متخصص مراجعه کنند تا توصیه‌های لازم به آنها داده شود. کودکان مبتلا به دیابت با توجه به نوع دیابت و شدت آن باید تحت درمان پزشکی قرار بگیرند. این کودکان در صورت کنترل دیابت اجازه دارند در فعالیت‌های ورزشی شرکت کنند.
به علت خطر افت قندخون (هیپوگلیسمی) یا افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) لازم است قبل و بعد از ورزش قندخون با گلوکومتر اندازه‌گیری شود و اگر میزان آن زیر 100 میلی‌‌گرم در دسی‌لیتر باشد، مقداری قند مصرف کنند. اگر قندخون بالای 250 میلی‌‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فعالیت ورزشی مجاز نیست. معمولا در این کودکان بهترین زمان شروع فعالیت ورزشی، یک تا دو ساعت پس از صرف غذاست. بچه‌هایی که انسولین تزریق می‌کنند، با دستور پزشک معالج باید مقداری از دوزاژ آن را قبل از ورزش کاهش دهند. به علت احتمال افت قند تا 24 ساعت پس از ورزش، بهتر است فعالیت‌های ورزشی در صبح انجام شود. فعالیت در عصر، احتمال افت قند هنگام خواب را بالا می‌برد. در صورت بروز عوارض بیماری با توجه به به نوع عارضه، باید مراقبت‌های خاصی انجام شود.
اگر انجام فعالیت‌های ورزشی در کودکان مبتلا به آسم، باعث تشدید علایم بیماری می‌شود، قبل از شروع ورزش باید داروهای تنگی‌نفس مصرف کنند و به اندازه کافی مرحله گرم‌کردن را انجام دهند. این کودکان باید از ورزش در هوای خشک و سرد و محیط‌های آلوده پرهیز و تا حد امکان از تنفس دهانی خودداری کنند. در پایان ورزش، سردکردن بدن به صورت حرکتهای سبک و تفریحی ضروری است. کودکان مبتلا به آسم نباید ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری طولانی انجام دهند.
2. بهتر است فعالیت در رشته‌هایی مانند ژیمناستیک که به انعطاف‌پذیری زیاد بدن نیاز دارد، در سنین کودکی شروع شود.
3. معمولا تا قبل از بلوغ، به دلیل اینکه رشد استخوان‌ها و عضلات کودکان تفاوت چندانی ندارد، احتمال آسیب در بازی‌های گروهی و برخوردی کمتر است اما پس از سن بلوغ، به دلیل افزایش حجم و توان بدنی مخصوصا در پسران، بهتر است در چیدمان بازی‌های گروهی و برخوردی به تناسب جسمی و قدرتی بازیکنان توجه شود.
4. گاهی والدین از اینکه فرزند 9 ساله‌شان به ورزش‌های برخوردی مانند فوتبال بپردازد واهمه دارند، در حالی که در بیشتر باشگاه‌های ورزشی، ورزشکاران به گروه‌های سنی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند و کودکان همسن و سال با هم به رقابت می‌پردازند.
5. هنگام انجام ورزش در فصل تابستان و محیط‌های گرم، باید به سلامت کودکان بیشتر توجه شود و سیستم‌های تهویه در محیط‌های بسته وجود داشته باشد.
6. تحمل کودکان در برابر گرما کمتر است، بنابراین باید مراقب باشیم دچار کم‌آبی نشوند. معمولا هنگام انجام حرکتهای ورزشی، بدن کودکان گرمای بیشتری تولید می‌کند در حالی که کمتر عرق می‌کنند. به همین دلیل باید توجه خاصی به مساله کم‌آبی شود. لازم است بطری‌های آب هنگام تمرین یا مسابقه در دسترس کودکان باشند.
7. توصیه می‌شود مربیان و والدین به کودکان کمتر از 10 سال در مورد نوشیدن آب بیشتر تاکید داشته باشند. وزن‌کشی کودکان قبل و بعد از ورزش (همانند بزرگسالان) می‌تواند کمک قابل‌توجهی به تخمین میزان آب دریافتی آنها داشته باشد.
8. توصیه می‌شود قبل از ورزش، مربی اقدام‌های لازم برای گرم‌کردن و حرکات کششی را انجام دهد و مراقب باشد کودکان از تجهیزات حفاظتی مانند کلاه ایمنی، عینک، ساق‌بند و کفش مناسب هم حتما استفاده کنند. این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا آسیب صفحه رشد می‌تواند باعث کوتاهی و تغییر شکل زاویه‌دار عضو شود.
9. در رشته‌های ژیمناستیک، اسکیت و پاتیناژ که لاغربودن امتیاز بیشتری دارد، ممکن است کودکان عمدا از غذا خوردن امتناع کنند و این باعث اختلال در رشد و بلوغ آنها شود که برای پیشگیری از آن، والدین باید هوشیارتر باشند.
10. ورزش برای کودکان مبتلا به دیابت یا آسم
کودکانی که به بیماری‌های خاص مانند دیابت یا آسم مبتلا هستند، باید قبل از شروع ورزش به پزشک متخصص مراجعه کنند تا توصیه‌های لازم به آنها داده شود. کودکان مبتلا به دیابت با توجه به نوع دیابت و شدت آن باید تحت درمان پزشکی قرار بگیرند. این کودکان در صورت کنترل دیابت اجازه دارند در فعالیت‌های ورزشی شرکت کنند.
به علت خطر افت قندخون (هیپوگلیسمی) یا افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) لازم است قبل و بعد از ورزش قندخون با گلوکومتر اندازه‌گیری شود و اگر میزان آن زیر 100 میلی‌‌گرم در دسی‌لیتر باشد، مقداری قند مصرف کنند. اگر قندخون بالای 250 میلی‌‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فعالیت ورزشی مجاز نیست. معمولا در این کودکان بهترین زمان شروع فعالیت ورزشی، یک تا دو ساعت پس از صرف غذاست. بچه‌هایی که انسولین تزریق می‌کنند، با دستور پزشک معالج باید مقداری از دوزاژ آن را قبل از ورزش کاهش دهند. به علت احتمال افت قند تا 24 ساعت پس از ورزش، بهتر است فعالیت‌های ورزشی در صبح انجام شود. فعالیت در عصر، احتمال افت قند هنگام خواب را بالا می‌برد. در صورت بروز عوارض بیماری با توجه به به نوع عارضه، باید مراقبت‌های خاصی انجام شود.
اگر انجام فعالیت‌های ورزشی در کودکان مبتلا به آسم، باعث تشدید علایم بیماری می‌شود، قبل از شروع ورزش باید داروهای تنگی‌نفس مصرف کنند و به اندازه کافی مرحله گرم‌کردن را انجام دهند. این کودکان باید از ورزش در هوای خشک و سرد و محیط‌های آلوده پرهیز و تا حد امکان از تنفس دهانی خودداری کنند. در پایان ورزش، سردکردن بدن به صورت حرکتهای سبک و تفریحی ضروری است. کودکان مبتلا به آسم نباید ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری طولانی انجام دهند.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص پزشکی ورزشی
منبع:هفته نامه سلامت/ج