وظایف والدین در سه دوره

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله:

«دَع ابنکَ یلعبْ سبعَ سنین و یؤدّبْ سبع سنین و الزمهُ نفسک سبع سنین»
بگذار تا فرزندت هفت سال بازی کند و هفت سال به تربیت او اقدام کن و هفت سال او را مشاور و همراه خود قرار بده.
1- توجه کنید که بازی کودک وسیله ای است برای فراگیری ها و سازگاریهای اجتماعی او و ابزاری است برای رشد قوه بیان و همکاری با دیگران و آگاهی از قدرت و توانایی ها و کسب آشنایی با خواص فیزیکی اشیاء،‌ پس کودک را از بازی محروم نکنید.
2- شیرینی و لذت بازی را از کودک نگیرید، و با او در این جهت هماهنگ باشید از خنده و نشاط طفل استقبال کنید و در برابر گریه و ستیز او مشاجره و مجادله نکنید بلکه با خونسردی و ملاطفت با او برخورد کنید و با ظرافت و دقت با واقعیت آشنایش کنید.
3- اگر طفل می خواهد ظروف غذا را از سفره جمع کند و به آشپزخانه ببرد باید او را تشویق کنید. اگر ظرفی از دستش افتاد و شکست نباید با پرخاش و ملامت با او برخورد کنید تا بتواند با همین کارها و بازیها راهی به سوی رشد و کمال بگشاید.
4- والدین عزیز زمینه ای فراهم کنید که کودک به قدر کافی در بازی های گروهی شرکت کند تا فردی اجتماعی بار آید.
5- برای آنکه بازی کودک را رهبری کنید و او را در آن تربیت کنید باید خوب بیندیشید که بازی چیست و چه تفاوتی با کار دارد، در غیر این صورت در هر موردی خود را گم خواهید کرد و قبل از آن که کودک را تربیت کنید او را تباه خواهید ساخت.
6- والدین محترم به بازی های کودکان اهمیت بیشتری بدهید.
7- او را به بازی های ساده گروهی با همسالان خود تشویق کنید.
8- به کودکان خود اجازه بازی و تفریح دهید تا جنگ و شرارتهایشان کاهش یافته و به درس خواندن روی بیاورند.
9- باید سعی کنید و توجه داشته باشید که با در نظر گرفتن تناسب جسمی و روحی کودک، ورزشی که برای او نافع است انتخاب کنید نه اینکه این انتخاب براساس هوی و هوس باشد.
10- چون کودک به بازی نیازمند است اگر تنها فرزند خانواده است باید شما در لحظاتی از اوقات زندگی خود را بصورت کودک درآورید و با او بازی کنید.
11- کودک را در هنگام بازی و همچنین در گردش و تفریحات سالم در کلاس و روابط اجتماعی در جامعه در تماس مستقیم با افراد دیگر قرار بدهید.
12- بر بازیهای کودکان خود نظارت داشته باشید تا آنجا که آنها در هنگام بازی زیاد با ناکامی روبرو نشوند بلکه در مواقعی نیز طعم موفقیت را بچشند.
13- فرزندانتان را به بازی عادت دهید زیرا در حین بازی ضوابط و مقررات اخلاقی بسیاری را می توان به کودکان القاء‌کرد و موجبات رشد و ترقی او را فراهم نمود.
14- بازیچه هایی را که با یک جهش ناگهانی تغییر شکل می دهند به کودک نشان ندهید.
15- اسباب بازی هایی در اختیار کودک قرار دهید که قدرت تخیل کودک را زیاد کنند و به او وسعت دید دهند.
16- در خانه با کودک بازی های دفاعی و در برگیرنده داشته باشید، به او میدان دید دهید تا از خود دفاع کند، با او بحث کنید و قدرت بیان او را بپرورانید.
17- نیروی ابتکار کودک و احساسات کودک را باید طوری اداره کنید که نیروی تخیل او به طرز رضایت بخشی پرورش یابد و بتواند در ساختن اشیاء ابتکاری استفاده نماید.
18- پس از درس به کودک اجازه دهید به بازی بپردازد، تا استراحت نموده، هوش و نشاط وی در درس تجدید شود.
19- اطفال خود را دوست بدارید و به تفریحات و بازی های آنها کمک کنید و حرکات طبیعی و زیبایی آنها را تشویق نمایید.
20- امام صادق (ع) می فرماید: فرزندان خود را آزاد بگذارید که تا سن 7 سالگی بازی کنند.
21- والدین عزیز بگذارید 7 سال اول زندگی کودک آزادانه به بازی و جنبشهای بدنی مصروف گردد.
22- هرگز نباید برای رهایی از سر و صدای کودکان آنها را در محیط های نامناسب و در کوچه و خیابان رها کنید.
23- در حین بازی اصول تربیت را به او بیاموزید و بگذارید بچه ها بازی کنند و سعی کنید حافظه کودک را از مطالب خوب و پسندیده گرانبار نمایید.
24- نظارت بر بازی های کودکانه برای هدایت و جهت دادن و جلوگیری از کجرویها امری ضروری است. و نباید به هنگام شروع بازی با مداخله بیجا و یا قطع بازی، اسباب ناراحتی بچه ها را فراهم آورید.
25- برای فرزندانتان اسباب بازیهای فنی و نیمه تمام مانند جعبه ها و قطعات ساختمانی و تصویرهای بریده، وسایل خیاطی و گلدوزی، اسباب برق کشی و مکانیکی و نجاری و... تهیه نمایید.
26- کودک خود را فقط بصورت یک بچه مدرسه ای نگاه نکنید بلکه باید برای او یک فضای مناسب برای بازی و سر و صدا فراهم کنید.
27- اطفال خود را تن آسا و ناز پرورده بار نیاورید. و با انجام ورزش و حرکات سخت باعث تقویت نیروی جسمانی و اراده و نمو شخصیت اطفال گردید.
28- چون کودکان کمتر از دو سال هر چیزی را به دهان می برند بهتر است از اسباب بازی نرم بدون رنگ و یا قطعه های بزرگ و قابل شستشو استفاده کنید.
29- به بازی کودکانتان اهمیت دهید، زیرا بازی عواملی برای فعالیتهای بدنی، عقلانی، اجتماعی و سلامتی آنهاست.
30- شما بزرگسالان نباید مانع گردش و بازی خردسالان شوید بلکه از حال آنها غفلت نکنید، و همواره حافظ و نگهبان و پشتیبان آنها باشید.
31- کودکان خود را به بازی خارج از اتاق راهنمایی کنید، تا بدن آنها در معرض نور آفتاب که برای رشد و سلامت لازم است قرار گیرد تا موجب تولید ویتامین D شده و برای استحکام و رشد دندانها و استخوانها بکار رود.
32- باید برای کودک پس از درس مجالی برای بازی فراهم آورید تا خستگیهای ناشی از درس برطرف شده و برای مطالعه و درس دیگر مهیا شود.
33- شایسته است کودک به هنگام خردسالی، بازیگوش و شرور باشد تا در بزرگسالی صبور و شکیبا گردد،‌ پس شایسته نیست کودک جز این باشد.
34- مواقع تفریح و شادمانی فرصت است، باید فرصتها را مغتنم بشمارید، و از آنها به نفع سعادت و خوشبختی فرزندان خود استفاده کنید.
35- کودکان خود را آزاد بگذارید تا بازی کنند و فکرشان را بکار اندازند، اما بطور غیرمستقیم بر بازی آنها نظارت کنید، و در موقع لزوم یاریشان نمایید.
36- با کودکان خود مانند اینکه همبازی او هستید، بازی کنید.
37- ممکن است پسرها به اسباب بازی دختران و دختران به اسباب بازی پسرها در سن حدود چهار سالگی ابراز علاقه نمایند این حالت طبیعی است و اشکالی ندارد.
38- هنگامی که کودک به شما می چسبد دوست دارد که در آغوش گرفته شده و نوازش شود، او را از خود نرانید.
39- خصوصیت بازی کردن را در کارهای ذهنی کودکان حفظ کنید.
40- اسباب بازی های اولیه کودک باید به گونه ای باشد که نیازهای او را از نظر در دست گرفتن، بر زمین زدن و مکیدن و پرت کردن و غیره ارضاء کند.
41- جوانان خود را تشویق کنید تا در تیمها و گروههای ورزشی شرکت فعال داشته باشند و نیز در فعالیتهای تربیتی، فرهنگی و مذهبی شرکت نمایند، زیرا در افزایش ایمان و توفیق در ترک معاصی به آنان کمک می نماید.
42- والدین عزیز باید توجه داشته باشید که بهترین زمان برای آغاز حرکات ورزش کودکان صبح، و نیم الی یک ساعت بعد از صرف صبحانه است.
43- او را تشویق نمایید تا مهارت خود را در ورزشهای جدید به مورد آزمایش گذارد.
44- پیامبراکرم (ص) فرمود: ‌به فرزندان خود، فن شنا، تیراندازی و اسب سواری بیاموزید.
45- توجه داشته باشید که یکی از بهترین ورزشها که تمام اعضاء بدن و کلیه اندام را به حرکت درآورده و پرورش می دهد شنا است.
46- توجه داشته باشید که شنا گذشته از این که بهترین ورزش است چه بسا در زندگی به قیمت حفظ جان و نجات و رهایی از مرگ حتمی تمام می شود.
منبع مقاله :
شیخ الاسلامی، جعفر؛ (1375)، 2222 نکته در تربیت، تهران: اسلامی، چاپ سوم