خوش تر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست
خوش تر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست

 

به کوشش: رضا باقریان موحد




 
خوش تر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست *** ساقی کجاست گو سبب انتظار چیست
هر وقت خوش که دست دهد مغتنم شمار *** کس را وقوف نیست که انجام کار چیست
پیوند عمر بسته به مویی است هوش دار *** غمخوار خویش باش غم روزگار چیست
معنی آب زندگی و روضه ی اِرَم *** جز طرف جویبار و می خوشگوار چیست
مستور و مست هر دو چو از یک قبیله اند *** ما دل به عشوه ی که دهیم اختیار چیست
راز درون پرده چه داند فلک خموش *** ای مدعی نزاع تو با پرده دار چیست
سهو و خطای بنده گرش اعتبار نیست *** معنی عفو و رحمت آمرزگار چیست
زاهد شراب کوثر و حافظ پیاله خواست *** تا در میانه خواسته ی کردگار چیست
تفسیر عرفانی

1. بهار است و باغ پر از گل های زیبا و دوستان سرگرم عیش و خوشی اند؛ خوش تر از شادی و مستی و هم نشینی و هم صحبتی با دوستان همدل و موافق چه چیزی وجود دارد؟ ساقی کجاست؟ به او بگویید که جام شراب را به گردش درآورد که دیگر تعلل جایز نیست.
2. از هر فرصت مناسبی که به دست آید، به خوبی استفاده کن و آن را غنیمت بدان؛ زیرا هیچ کس از عاقبت کار و آنچه برای او مقدر است، آگاه نیست.
3. بدان که پیوند عمر بسیار سست و ناپایدار است و گویی به تار مویی وصل است؛ پس آن را غنیمت بدان و همیشه در فکر خود و سرانجام خود باش و غم این دنیا را مخور.
4. عمر جاویدان و بهشت زیبا در حقیقت همین خوشی های زندگی است. آب حیات و باغ بهشت، غیر از شراب گوارا و کنار جویبار چه معنایی می تواند داشته باشد؟!
5. هنگامی که انسان زاهد که از گناه دوری می کند و انسان مست که مرتکب گناه می شود، هر دو از یک قبیله اند و آفریده ی یک خدایند، ما به دل ناز و غمزه ی کدام یک دهیم و طریق چه کسی را برگزینم؟ در اینجا اختیار و انتخاب چگونه است؟
6. اسرار آن جهان را از گردش افلاک و کواکب نمی توان فهمید؛ ای کسی که ادعا می کنی آن اسرار را می دانی! چرا با کواکب و افلاک سر جنگ داری؟ آنها در سرنوشت ما نقشی ندارند.
7. اگر گناه و خطای انسان نزد خدا فاقد ارزش و اعتبار است و آنچه را که او مرتکب می شود اختیاری نیست، پس معنی عفو و بخشایش الهی چیست و چگونه نمایان می شود.
8. زاهد، خدا را عبادت می کند و زندگی را بر خود سخت می گیرد تا به بهشت برود و از حوض کوثر بنوشد؛ اما حافظ رند، جام شراب را ترجیح می دهد تا ببینیم که داوری پروردگار با هر یک چه می کند؟

منبع مقاله :
باقریان موحد، رضا؛ (1390)، شرح عرفانی دیوان حافظ بر اساس نسخه دکتر قاسم غنی و محمد قزوینی، قم: کومه، چاپ اول



 

 

نسخه چاپی