زمینه پیدایش

شخصی گاوی داشت که هر بار شیرش را می‌دوشید، نُه من شیر می‌داد، ولی هنوز ظرف شیر در دست آن شخص بود که گاو لگد می‌زد و ظرف پر از شیر را روی زمین می‌ریخت.(1)

پیامها

انسان نباید با یک رفتار غیر معقول، تلاش و بهره خود را ضایع کند.
کاربرد: این مثل درباره اشخاصی به کار می‌رود که نیکی‌ها و حسن سابقه خود را به بدی ختم می‌کنند.

ضرب المثل های هم مضمون

آدم باید عاقبت به خیر باشد.
دولت آن است که محمود بود پایانش.
عاقبت را عافیت باید.
گدای نیک انجام به که پادشاه بد فرجام.(2)

اشعار هم مضمون

حکم مستوری و مستی همه بر خاتمه است * کس ندانست که آخر به چه حالت برود(3) (حافظ)

ریشه های قرآنی حدیثی

رسول خدا(صلی الله علیه وآله): «مِلاکُ العَمَلِ خَواتیمُهُ؛ ملاک هر کاری سرانجام آن است».(4)
حضرت علی(علیه السلام): «اِنَّ حَقیقَۀَ السَّعادَۀِ اَن یُختَمَ لِلمَرءِ عَمَلُهُ بِالسَّعادَۀِ؛ خوشبختی حقیقی آن است که کار انسان به خوشبختی ختم شود».(5)

پی‌نوشت‌ها:

1. حسن ذوالفقاری، داستان‌های امثال، تهران، مازیار، 1385، چ 2، ص 722.
2. غلامرضا حیدری ابهری، حکمت‌نامه پارسیان، قم، نشر جمال، 1385، چ 1، ص 463.
3. همان.
4. اختصاص، ص 343.
5. شیخ صدوق، معانی الاخبار، ترجمه: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1361، چ 1، ص 345.

منبع مقاله :
مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما