اگر تصمیم به اضافه کردن یک حیوان خانگی به خانواده‌ی خود را گرفته‌اید، در ابتدا باید بدانید که این حیوانات حامل عوامل بیماری‌زایی هستند که قابل انتقال بوده و می‌توانند شما را مستعد بیماری‌های متعدد نمایند.

آیا می‌دانستید؟

بیماری‌هایی که ازحیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شوند بیماری‌های زونوتیک نامیده می‌شوند. توکسوپلاسموز، هاری، و کوریومننژیت لنفوسیتی چند نمونه از این بیماری‌ها هستند که می‌توانند به انسان‌ها منتقل شوند.
حیوانات خانگی می‌توانند جمع خوبی برای خانواده باشند. آنها رفقای دوست ‌داشتنی هستند که تماشای بازی آنها استرس را به سادگی تسکین می‌دهد و وضعیت غم ‌انگیز شما را بهبود می‌بخشد. حیوانات خانگی نظیر سگ و گربه به ویژه در لحظات دشوار می‌توانند دوستان خوبی باشند. به هر حال نباید فراموش کرد که حیوانات خانگی حامل بسیاری از عوامل بیماری ‌زا هستند که می‌توانند به انسان منتقل شوند و ایجاد بیماری نمایند. بنا بر این چنان چه تصمیم به مراقبت از حیوانات خانگی دارید بهتر است همیشه جانب احتیاط را در نظر بگیرید. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت بر بیماری‌های مختلفی که می‌توانند از حیوانات به انسان‌ها انتقال یابند.

بیماری‌های زونوتیک که از حیوانات به انسان ها منتقل می‌شوند

بیماری خراش گربه

اگر عاشق بازی کردن با گربه‌ی خود هستید مراقب باشید! اگر گربه گازتان بگیرد یا خراشی در شما ایجاد کند احتمال این که به بیماری خراش گربه (CSD) مبتلا شوید بسیار است، بیماریی که به طور معمول با علائم تب، التهاب غدد لنفاوی در گردن و زیر بغل، کاهش اشتها، سر درد، خستگی و درد بدن ظاهر می‌شود. گربه‌ها در معرض نوعی باکتری با نام بارتونلا هنسله هستند که عفونت را از طریق خراش یا گاز گرفتگی به انسان‌ها منتقل می‌کنند. علاوه بر این، این بیماری از طریق لیس زدن گربه/ بچه گربه در محل زخم‌های باز نیز می‌تواند انتقال یابد. علائم معمولاً 7 - 14 روز پس از تماس با باکتری ظاهر می‌شوند. اولین علائم شامل تشکیل پاپول یا تاول در محل تماس است. در کمال تعجب، این باکتری صدمه‌ای به میزبان نمی‌زند، بنا بر این بعید است علائمی از بیماری در گربه مشاهده شود.
درمان: CSD در بیشتر موارد نگران کننده نیست و علائم خود به خود و بدون هر گونه مداخله‌ی پزشکی از بین می‌روند. با این وجود برای کاهش طول مدت عفونت، ممکن است آنتی ‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترو مایسین تجویز شوند.

توکسو پلاسموزیس

قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه می‌تواند باعث بروز توکسو پلاسموزیس شود که نوعی عفونت انگلی ناشی از یک انگل تک سلولی بنام توکسو پلاسما گوندی است و با علائمی مانند تب، سر درد، درد بدن، تورم غدد لنفاوی، و در موارد نادر گلو درد ظاهر می‌شود. انگل‌ها بر سلول‌های پوششی روده‌ی کوچک تأثیر می‌گذارند و در آن جا رشد و تولید مثل می‌کنند. بدون شک مدفوع گربه‌ی آلوده می‌تواند حاوی 10 میلیون تخم کیست باشد. بنا بر این، اگر با مدفوع گربه تماس پیدا کنید (مثلاً هنگام تمیز کردن بستر گربه) و دست‌های خود را نشویید هم زمان با تماس دست‌های آلوده با دهان احتمال ورود تخم کیست‌ها به بدن و ابتلا به توکسو پلاسموزیس افزایش می‌یابد.
درمان: معمولاً بیشتر موارد توکسو پلاسموزیس نگران کننده نیستند و نیاز به مداخله‌ی پزشکی ندارند. موارد شدید با یک رژیم آنتی بیوتیک چند دارویی از سولفا دیازین و پیریمتامین یا یک دوز از آزیترومایسین درمان می‌شوند. در هر صورت درمان باید برای یک دوره‌ی 3 - 6 هفته‌ای ادامه یابد.

هاری

سگ در خیلی از جوامع، بهترین دوست انسان است ولی اگر گاز بگیرد می‌تواند روزگار او را سیاه کند. گاز گرفتن سگ علت رایج بیماری هاری است که یک بیماری ویروسی است و اگر به سرعت درمان نگردد یا اگر سگ واکسینه نشود می‌تواند زندگی را تهدید نماید. بنا بر این، قبل از تشدید علائم، باید درمان مناسب انجام گیرد زیرا ویروس می‌تواند در اعصاب محیطی گسترش یابد و در نهایت بر روی مغز تأثیر بگذارد. علائم اولیه‌ی بیماری که مورد توجه قرار می‌گیرد شامل تب، سر درد، درد و نا آرامی است. اگر درمان به موقع انجام نگیرد، ممکن است علائم بدتر شده و منجر به بی‌خوابی، گیجی، آب‌ گریزی و در نهایت حالت کما گردد.
درمان: همان طور که قبلاً ذکر شد، اگر سگ‌های واکسینه نشده افراد را گاز بگیرند باید اقدام پزشکی فوری انجام گیرد. معمولاً به بیمار یک دوز واحد از ایمونو گلوبولین هاری انسانی داده می‌شود و پس از آن 4 تزریق واکسن هاری به مدت 14 روز انجام می‌گیرد.

لپتوسپیروزیس (تب شالیزار)

لپتوسپیروزیس به وسیله‌ی نوعی باکتری با نام لپتوسپیرا و از طریق ادرار حیوان آلوده منتقل می‌گردد. میزبانان این باکتری در میان حیوانات، سگ‌ها، گربه‌ها، موش‌ها، خوک‌ها و گاوها هستند. شما ممکن است به عنوان صاحب یک حیوان خانگی، ندانسته از طریق تماس با آب، خاک یا غذا در معرض ادرار حیوان آلوده قرار بگیرید. این امر پس از تماس با چیزی آغشته به ادرار حیوان آلوده و متعاقباً از طریق دست به دهان اتفاق می‌افتد. در نتیجه باکتری می‌تواند وارد بدن شده و ایجاد عفونت نماید. ظاهراً این باکتری آسیبی به سگ وارد نمی‌کند ولی زمانی که انسان را آلوده می‌کند علائمی از قبیل لرز، تب بالا معمولاً بین 4ر100 - 104 فارنهایت، درد عضلانی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ در 90 درصد موارد لپتوسپیروزیس گزارش شده است. این ناخوشی‌ها معمولاً در عرض یک هفته از بین می‌روند ولی در اغلب موارد ممکن است علائم وخیم‌تر شده و به کبد وکلیه‌ها آسیب برسانند.
درمان: آنتی بیوتیک‌هایی نظیر آزیترومایسین، سفتری آکسون، آمپیسیلین، داکسی سایکلین و پنی سیلسن در درمان عفونت مؤثر هستند. موارد شدید لپتوسپیروزیس با تزریق داخل وریدی آنتی بیوتیک درمان می‌شوند.

بیماری لایم

لایم نوعی بیماری باکتریایی است که به وسیله‌ی نوعی باکتری با نام بورلیا بورگدورفری ایجاد می‌شود و از طریق گزش کنه‌ی آلوده انتقال می‌یابد. کنه‌ها حشرات عنکبوت مانند کوچکی هستند که در مکان‌هایی با پوشش گیاهی متراکم که معمولاً در مناطق پر درخت دیده می‌شود ساکن هستند. اگر سگ را برای گردش به جنگل می‌برید، ممکن است یک کنه‌ی آلوده خود را به قسمتی از بدن او بچسباند. حیوان خانگی ممکن است کنه‌ی آلوده را به خانه آورده و اطراف شما را پر کند. بنا بر این هنگامی که با محبت دست خود را روی پوست سگ می‌کشید، کنه‌ی آلوده می‌تواند به پوستتان بچسبد و در نتیجه عفونت را گسترش دهد. 7 - 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری، ممکن است یک حساسیت پوستی ایجاد شود. پس از آن ممکن است تب، تورم غدد لنفاوی، سفتی گردن، خستگی، سر درد، درد مفاصل و درد عضلانی ظاهر شود.
درمان: معمولاً یک دوره‌ی درمانی 14 روزه‌ی آنتی بیوتیکی با داکسی سایکلین یا آموکسی سیلین برای درمان بیماری لایم تجویز می‌شود. شروع به موقع درمان، کلیدی برای سرعت بخشیدن به فرایند بهبودی است.

کوریومننژیت لنفوسیتی

کوریومننژیت لنفوسیتی یک عفونت ویروسی است که از طریق جوندگان مانند موش، همستر و خوک گینه منتقل می‌شود. جوندگان خانگی ممکن است از طریق جوندگان وحشی در مراکز پرورش دهنده و فروشگاه‌های حیوانات خانگی در معرض ویروس کوریومننژیت لنفوسیتی قرار گیرند.
جوندگان در مغازه‌های حیوانات خانگی معمولاً از مجموعه‌های پرورش دهنده‌ی بزرگ خریداری می‌شوند که در آنها همیشه خطر ابتلا به بیماری‌ها وجود دارد. به علاوه، چون تعداد زیادی حیوان در مراکز پرورشی وجود دارند برنامه‌های مراقبت از آنها معمولاً ضعیف اجرا می‌شود. بنا بر این کسانی که قصد خرید این جوندگان خانگی را دارند باید آنها را از فروشگاه‌های معتبر یا از مراکز پرورش خصوصی خریداری نمایند که در آن از محیط به درستی نگه داری شده و رفاه حیوانات نادیده گرفته نمی‌شود. به هر حال، اگر محل زندگی به موش‌های وحشی آلوده باشد جوندگان خانگی حتی می‌توانند در منزل نیز به بیماری مبتلا گردند. شما می‌توانید پس از تماس با ادرار، بزاق، مدفوع یا خون جونده‌ی آلوده‌ی خود به کوریومننژیت لنفوسیتی (LCM) مبتلا شوید. به دلیل این که این بیماری عفونی است علائمی مشابه سرما خوردگی، مانند تب، درد بدن، تهوع، گلو درد و حالت تهوع را ایجاد می‌کند. در مرحله‌ی بعد ممکن است بیماری بدتر شده و باعث بروز علائم مننژیت مانند سفتی گردن، سر درد شدید، گیجی، حساسیت به نور و تشنج گردد.
درمان: در صورت بروز علائم خفیف، مداخله‌ی درمانی لازم نیست ولی اگر علائم LCM شدید باشد فرد باید بلافاصله در بیمارستان بستری گردد.

پسیتاکوزیس

پسیتاکوزیس یک عفونت ریو‌ی در پرنده است که توسط نوعی باکتری با نام کلامیدیا پسیتازی ایجاد می‌شود. اگر چه همه‌ی پرندگان در برابر باکتری آسیب‌ پذیر می‌باشند ولی عفونت معمولاً از طریق گونه‌های مختلف طوطی مانند طوطی‌های آمریکایی، طوطی‌های دم دراز و عروس هلندی به انسان منتقل می‌شود. باکتری موجود در مدفوع طوطی‌های آلوده به عفونت در نهایت در هوا پراکنده شده و سپس توسط انسان استنشاق می‌گردد. چشم و ترشحات بینی طوطی، آلوده به باکتری است و ممکن است این باکتری از طریق آلودگی موجود در هوا به انسان انتقال یابد. عفونت می‌تواند از طریق گاز گرفتن یا تماس دهان با منقار پرنده نیز گسترش یابد. افراد مبتلا به پسیتوکوزیس علائم بیماری شبیه سرما خوردگی جزئی را دارند که به طور معمول باعث ایجاد سرفه‌ی بدون خلط، تب، سر درد، مشکلات تنفسی، درد بدن، و خستگی مفرط می‌شود. در برخی از موارد، ممکن است وضعیت بیمار بدتر شده و بیماری پنومونی شدید تشخیص داده شود.
درمان: به طور کلی بیماران به مدت حدود 14 روز تحت مداوا با دوز آنتی بیوتیک داکسی سایکلین قرار می‌گیرند. سایر آنتی بیوتیک‌ها مانند ماکرولیدها و تترا سایکلین‌ها نیز برای از بین بردن باکتری کلامیدیا پسیتازی سودمند هستند.

کرم قلاب‌دار

کرم‌های قلاب ‌دار انگل‌هایی هستند که در حدود 6ر0 - 3ر1 سانتی ‌متر طول دارند و معمولاً سگ‌ها و گربه‌ها را مبتلا می‌نمایند. حیوان خانگی ممکن است ندانسته از طریق مصرف تخم کرم قلاب ‌دار و یا لارو موجود در غذای آلوده به عفونت انگلی مبتلا گردد. تخم‌های انگلی اغلب از طریق مدفوع حیوانات منتشر می‌شوند. بنا بر این در مواردی که بدون در نظر گرفتن اقدامات احتیاطی لازم با مدفوع حیوان تماس پیدا کنید احتمال ابتلا به عفونت کرم قلاب دار افزایش می‌یابد. درد شکم، تب، خستگی، اسهال، تهوع، استفراغ، بثورات خارش‌دار، بی ‌اشتهایی و وجود خون در مدفوع برخی از علائم شایع مرتبط با کرم قلاب ‌دار در انسان هستند. بیماری‌های انگلی مانند کرم کدو، و کرم‌های گرد می‌توانند به روشی مشابه از طریق حیوانات به انسان‌ها منتقل شوند.
درمان: برای از بین بردن کرم‌های انگلی، مصرف داروهای آنتی هلمنتیک اولین انتخاب برای درمان است. برای کرم‌های گرد، کرم‌های کدو و کرم‌های قلاب ‌دار داروهای آنتی هلمنتیک نظیر مبندازول و آلبندازول تجویز می‌شوند.

کچلی

کچلی یک عفونت قارچی است که در آن قارچ‌ها به مو و فولیکول‌های موی سگ‌ها و گربه‌ها حمله می‌کنند. در بخشی از پوست که توسط قارچ آلوده شده است مناطق تکه تکه‌ای از ریزش مو دیده می‌شود. در بیشتر موارد، این مشکل بر روی سر، اندام‌ها، گوش‌ها و پنجه‌های حیوان خانگی قابل مشاهده است. به علاوه در نقاط تاس ضایعاتی تشکیل می‌شوند. این عفونت مسری است و به راحتی به انسان انتقال می‌یابد. کشیدن دست بر روی پوست سگ آلوده یا تمیز کردن آشیانه‌ی آنها خطر انتقال عفونت قارچی را افزایش می‌دهد. علائم شامل بثورات خارش‌ دار قرمز و حلقه مانند به قطر 2 اینچ در نقاط مختلفی از بدن است.
درمان: کچلی در انسان با داروهای موضعی ضد قارچ درمان می‌شود. مالیدن کرم ضد قارچ، پماد، پودر یا اسپری روش‌هایی برای خلاص شدن از شر قارچ‌ها هستند. درمان یک عفونت قارچی سخت ممکن است نیاز به استفاده از قرص‌های ضد قارچ داشته باشد.

تب مالت

تب مالت یک عفونت باکتریایی است که معمولاً حیوانات مزرعه نظیر گاو، گوسفند و بز را مبتلا می‌کند و می‌تواند به راحتی به انسان منتقل گردد. این بیماری با نوشیدن شیر غیر پاستوریزه یا فرآورده‌های لبنی نظیر پنیر از حیوانات آلوده منتقل می‌شود. باکتری بروسلا هم چنین می‌تواند از طریق عوامل موجود در هوا منتقل شود. انتقال هوا برد از طریق استنشاق هوای آلوده به باکتری رخ می‌دهد. کشاورزان، افراد شاغل در کشتارگاه‌ها و حتی افرادی که در آزمایشگاه تست‌های مختلفی را بر روی نمونه‌های مورد نظر انجام می‌دهند در معرض خطر ابتلا به عفونت بروسلوزیس از طریق عوامل بیماری ‌زای موجود در هوا می‌باشند. تب، لرز، خستگی، درد عضلانی و درد مفاصل برخی از علائم بسیار شایع مرتبط با تب مالت در انسان هستند.
درمان: هم زمان با عود عفونت، ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها برای جلو گیری توصیه می‌گردد. بنا بر این، اغلب برای افراد مبتلا به بروسلوز، یک دوره آنتی بیوتیک چند دارویی توصیه می‌شود. آنتی بیوتیک‌هایی که تجویز می‌شوند شامل داکسی سایکلین، استرپتومایسین، جنتامایسین و ریفامپین می‌باشند.

چگونگی جلو گیری از انتقال بیماری‌ها از حیوانات خانگی

• برای تغییر بستر یا از بین بردن مدفوع حیوان خانگی هرگز از دست‌های برهنه‌ی خود استفاده نکنید. همیشه از دست کش‌های لاستیکی استفاده کنید و هنگام تمیز کردن لانه، قفس یا جعبه‌ی بستر حیوان خانگی، دهان و بینی خود را با ماسک N95 بپوشانید. هم چنین می‌توانید برای تمیز کردن لگن حیوانات به طور مؤثر از مواد ضد عفونی کننده مانند کلر استفاده کنید.
• به منظور به حداقل رساندن خطر ابتلا به بیماری، به صورت منظم آشیانه‌ی حیوان خانگی خود را تمیز کنید.
• پس از تماس با حیوانات خانگی به ویژه پس از تمیز کردن زباله‌های آنها، حتماً دست‌های خود را با یک صابون ضد عفونی‌کننده به درستی بشویید. این امر به کاهش انتقال عفونت‌های موجود در هوا کمک می‌کند.
• بچه گربه‌ها و توله سگ‌ها در برابر عفونت‌های انگلی بسیار آسیب ‌پذیر هستند. از این رو، واکسینه کردن حیوانات خانگی و برنامه‌ریزی برای ویزیت دام پزشکی در فواصل منظم تأثیر زیادی در کاهش خطر ابتلا به بیماری دارد.
• صرف نظر از عشقی که به حیوان خانگی خود می‌‌ورزید، از بوسیدن و در آغوش گرفتن او خود داری کنید. گرفتن حیوان در نزدیکی صورت نیز خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. هم چنین، به حیوان خانگی خود اجازه ندهید تا انگشتان و صورت شما را بلیسد. این امر تأثیر به سزایی در پیش گیری از انتقال بیماری از حیوانات دارد.
• برای جلو گیری از انتقال بیماری‌هایی که از طریق گزش کنه رخ می‌دهد از گردش در جنگل و مناطق پوشیده از چمن خود داری نمایید. پوشیدن لباس مناسب نیز می‌تواند از گزش کنه‌های حمله کننده جلو گیری کند. زمانی که در جنگل هستید پیراهن آستین بلند، شلوار بلند و چکمه‌های دارای کفی ضخیم بپوشید تا دست‌ها و پاهایتان را پوشش دهد.
• در موردی که به علت پوشیدن دست کش نمی‌توانید به راحتی مدفوع حیوان را جا به جا کنید از قاشقک مخصوص برای بلند کردن و تخلیه‌ی مدفوع در زباله استفاده کنید. گزینه‌ی بهتر خالی کردن آنها در توالت است.

اگر چه بیماری‌ها می‌توانند از حیوانات به انسان‌ها انتقال یابند ولی قطعاً به این معنی نیست که شما مراقبت از حیوانات خانگی خود را متوقف یا از آن چشم ‌پوشی نمایید. با دنبال کردن اقدامات اولیه‌ی بهداشتی، حفظ بهداشت حیوانات خانگی و البته خرید آنها از مراکز معتبر می‌توانید خود و حیوانتان را در سلامت کامل نگاه دارید و بدین ترتیب به حمایت از رابطه‌ی مالک و حیوان کمک ‌کنید.