جانور پرنده‌ی جدید ژوراسیک
جانور پرنده‌ی جدید ژوراسیک

 

تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون



 
فسیلی که به گونه‌ای شگفت آور کامل مانده، گونه‌ای خزنده پرنده‌ی متعلق به عصر دایناسورها را به تصویر می‌کشد.
جانور پرنده‌ی جدید ژوراسیک
جانور پرنده‌ی جدید ژوراسیک
دیوید هون از دانشگاه بریستول انگلستان به بررسی و مطالعه در مورد پتروزورها می‌پردازد – خزندگان پرنده‌‌ی متعلق به صد میلیون سال پیش یا بیش‌تر. چند سال قبل هنگامی که او در جنوب آلمان کار می‌کرد به همراه تنی چند از دیگر کار شناسان پتروزار، از موزه‌ی محلی سولن هوفن دیدن کرد. در حالی که آن‌ها با دقت به تماشای ویترینی می پرداختند که سنگ فسیلی پوشیده از شنی در آن قرار داشت، دیوید هون خطاب به سایر دانشمندان گفت: "چه دوست داشتنی، یک رامفورینکوس (پوزه منقاری) دیگر". فسیل خوبی بود اما کوچک بود – و تنها یکی از تعداد 120 (یا بیش‌تر) نمونه‌‌ی پتروزارهای 150 میلیون سال پیش به شمار می‌آمد.
اما در واقع این گونه نبود. حالا که هون و پرسنلش بررسی و تحقیق دقیق‌تری در رابطه با این فسیل به عمل آورده‌اند، قاطعانه اعتراف می‌کنند که هون و کارشناسان دیگر در آن روز اشتباه کرده بودند. آن‌چه که آن‌ها با سرعت و بدون دقت آن را یک پتروزار رایج در نظر گرفتند، در واقع گونه‌ای جدید برای علم به شمار می‌آمد. هون و هم کارانش این گونه را به افتخار محل اکتشافش (معدن سنگی در آلمان) بلابرانوس یا زیبایی بران نامیدند.
محققان کشفیات مربوط به این خزنده را به همراه تصاویر ساختار استخوان بندی و اطلاعات مربوط به شرایط زندگی‌اش در چاپ پنجم جولای مجله‌ی پلاس وان منتشر کردند.
هون یک دیرین شناس است، و این به آن معنا است که او به مطالعه‌ی بقایای ما قبل تاریخ و حیوانات حفظ شده در سنگ‌های باستانی می‌پردازد. هدف چنین دانشمندانی این است که تاریخ و چگونگی تکامل زندگی را دریابند. هون به عنوان متخصص پتروزارها، حتی قبل از درک نادر بودن آن سنگ فسیلی از دیدنش شگفت زده شده بود. یکی از دلایل جلب شدن توجه او این بود که فسیل به گونه‌ای شگفت انگیز کامل بود.
تقریباً تمامی استخوان‌ها و دندان‌ها وجود داشتند و موقعیت آن‌ها درست همانند وضعیت‌شان در بدن حیوان زنده بود. به گفته‌ی هون این وضعیت کاملاً غیر معمول است.
پتروزارها استخوان‌ها باریکی داشته‌اند که به هنگام فشرده شدن به راحتی قابل شکستن بوده؛ در فسیل‌ها لایه‌ای از رسوب روی لایه‌ی دیگر قرار می‌گیرد و در نهایت حیوان یا گیاهی که میلیون‌ها سال قبل بر روی زمین بوده، در میان این لایه‌ها فشرده می‌شود.
از آن‌جا که فسیل مورد نظر از حیوانی کم سن و سال تشکیل شده، فسیلی کوچک است – از انتهای پوزه تا نوک دم آن تنها 14 سانتی‌ متر (حدود پنج و نیم اینچ) می‌باشد. اندازه‌ی کوچک آن حتی باعث شکننده‌تر شدنش بوده است.
علاوه بر این هون عنوان می‌دارد که بدن پتروزارها بسیار بیش‌تر از حیوانات باستانی بزرگ‌تر – همانند دایناسورها که پتروزارها به آن‌ها مربوط می‌شوند - در معرض پوسیدگی بوده است. (هشدار: پتروزاروز را به اشتباه دایناسور نخوانید. این کار شما دیرینه شناسان را بسیار ناراحت می‌کند!)
هون می‌گوید: "چنین چیز کوچکی با این کیفیت و این میزان حفظ دقت، نمی‌تواند کاملاً منحصر به فرد باشد" – اما از 99 درصد فسیل‌های حیوانات این دوره‌ بهتر است. این خزنده‌ی جدید، علاوه بر این با حفظ جزئیاتش موجب شگفتی همگان شد، و برخی ویژگی‌های بدیع داشت. به عنوان مثال تعداد دندان‌های این خزنده در مقایسه با سایر پتروزارهای شبه رامفورینکوس‌ نسبتاً کمتر بود – تنها 22 دندان یا کمتر داشت در حالی که سایرین 30 دندان یا بیش‌تر داشته‌اند.
هم چنین دم این جانور نسبتاً انعطاف پذیرتر بوده است. در حالت عادی، دم پتروزارهای شبه رامفورینکوس از تعداد زیادی استخوان‌ نازک بلند تشکیل شده که با یک دیگر هم‌پوشانی دارند – همانند تکه‌های اسپاگتی خام. با این‌که دم آن‌ها می‌تواند کمی انعطاف داشته باشد، حرکت استخوان‌های سخت و سفت آن مشکل است. به گفته‌ی هون شما می‌توانید در تمامی پتروزارهای شبه رامفورینکوس ساختار این‌ چنینی دم را مشاهده کنید. تنها بلابرانوس این‌ طور نیست. او معتقد است این جانور قادر بوده که به راحتی دم خود را در هوا تکان دهد.
هون اشاره می‌دارد که خارجی‌ترین استخوان بال بلابرانوس نیز منحصر به فرد است. به گمان او این استخوان در سایر حیوانات پرنده‌ی استخوان‌دار – سایر پتروزارها، پرندگان یا حتی خفاش‌های امروزی – بدون استفاده و راست، یا کمی مایل به عقب است. به این ترتیب بال حیوان ثبات کم‌تری داشته است. به این ترتیب بلابرانوس شاید نمی‌توانسته به راحتی و اندازه‌ی‌ یک شاهین صعود کند اما احتمالاً در دور‌ زدنِ سریع یا غواصی ماهر بوده است.
اگر این جانور به اندازه‌ی کافی رشد می‌کرد، جثه‌اش چه اندازه بود؟ کسی نمی‌داند. اما هون می‌گوید که بر اساس اندازه‌ی سایر پتروزارهای شبه رامفورینکوس (که این جانور به نظر شبیه آن‌هاست)، احتمالاً طول بال‌های بلابرانوس بالغ به یک متر می‌رسیده است.



 

 

نسخه چاپی