به طور کلی شفاعت بر دو نوع است: شفاعت در دنیا و شفاعت در آخرت.

1- شفاعت در دنیا

مقصود از شفاعت در دنیا همان است که در عرف از آن به "سفارش" یاد می کنند. این نوع شفاعت درست است و نصّ صریح قرآن بر آن دلالت دارد.

برطرف نمودن یک اشتباه

بعضی از مردم بنابر جهالت می گویند در اسلام سفارش [ شفاعت] اصلاً وجود ندارد؛ نه در این دنیا و نه در آن دنیا و آنانی که سفارش می خواهند [ دست به دامان شفاعت می شوند] اشتباه می کنند. این درک غلط آنها به این خاطر است که اکثر سفارش کردن های ما دراین دنیا برای کارهای غیر مجاز و ناشایست است. دزدها و قاچاقچی ها و غیره گاهی، با این قبیل پارتی بازی ها و سفارش کردن ها به مقصود خویش می رسند. لذا در ذهن مردم این تصوّر اشتباه جا افتاده است که سفارش کردن کاری است که ذاتاً ناشایست است و از آنجایی که اسلام، نظامی عادل و عدالت پرور است، این نوع سفارش و شفاعت در آن جایی ندارد. با دیدن این نظام غلط دنیایی، ایشان به خیال خویش به این نتیجه می رسند که نسبت دادن آن به روز قیامت هم به همین شکل خواهد بود و در آنجا هیچ گونه سفارش و غیره وجود نخواهد داشت زیرا در آنجا عدل و عدالت حاکم خواهد بود و هر کس به طور کامل به سزا و جزای عمل خویش خواهد رسید.
این تصوّر صرفاً بر مبنای غلط فهمی و درک نادرست است و با حقیقت هیچ ارتباطی ندارد. در قرآن حکیم از شفاعت دنیا و آخرت هر دو نام می برد و حق بودن و قطعی بودن آن را بیان می فرماید. در یاد آوری از شفاعت در دنیا، قرآن کریم فرموده است:
مَنْ یَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ مِنْهَا وَ مَنْ یَشْفَعْ شَفَاعَةً سَیِّئَةً یَکُنْ لَهُ کِفْلٌ مِنْهَا وَ کَانَ اللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْ‌ءٍ مُقِیتاً {4/ 85} هر کس سبب کار نیکوئی شود، نصیب کامل از آن برد؛ و هر که وسیله ی کار قبیحی گردد، از آن سهمی به سزا خواهد یافت و خدا بر همه چیز مراقبی تواناست.
از این آیه معلوم می شود که شفاعت یا سفارش می تواند در این دنیا هم جایز باشد و هم ناجایز. یک چیز هم روشن می شود که سفارش خوب در دنیا برای سفارش کننده هم اجر خواهد داشت؛ همان طور که سفارش نادرست برای سفارش کننده به همان مقدار سزا خواهد داشت.
بنابراین برای از بین بردن غلط فهمی فوق، این آیه ی قرآنی به خوبی بیانگر این است که چون اعتراض معترضین مبنایی اشتباه داشت، قرآن دو نوع شفاعت و سفارش را جداگانه بیان فرموده و نشان داده که سفارش اشتباه و سفارش را جداگانه بیان فرموده و نشان داده که سفارش اشتباه کردن منافی عدلی است که در سفارش درست کردن وجود دارد.

2- شفاعت در آخرت

همان گونه که در دنیا شفاعت جایز است، در آخرت هم جایز است. شفاعت در آخرت دو گونه است: شفاعت کبری و شفاعت صغری. شفاعت کبری ویژه ی نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) است. بیان این موضوع برخاسته از این آیه ی کریمه است:
عَسَى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَحْمُوداً{17/ 79} باشد که خدایت تو را به مقام محمود ( شفاعت کبری) مبعوث گرداند.

مقام محمود، مقام شفاعت است

دراین مورد، احادیث مبارکه ای از نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) وارد شده است و تصریحات فراوان مفسرین ارجمند شاهد عادلی بر این مدعاست.

1- عن ابن عمر یقول ان الناس یصیرون یوم القیامة جثی کل امة تتبع نبیها یقولون یا فلان اشفع یا فلان اشفع حتی تنتهی الشفاعة الی النبی ( صلی الله علیه و آله) فذالک یوم یبعثه الله المقام المحمود.
( صحیح بخاری، ج 2، ص 686).
جناب ابن عمر می گوید: بدون تردید، روز قیامت مردم حرکت می کنند و هر امتی به دنبال نبی خویش است و می گوید ای فلان برایمان شفاعت کن ای فلان برایمان شفاعت کن تا آنجا که شفاعت به نبی مکرم اسلام منتهی می شود و این همان روزی است که خدایتعالی به نبی اکرم مقام محمود عطا خواهد کرد.
نتیجه: از این حدیث مبارک معلوم می شود که غایت و انتهای شفاعت از آنِ ذات گرامی پیامبر ( صلی الله علیه و آله) خواهد بود. یعنی شفاعتی بالاتر از شفاعت ایشان نخواهد بود. این همان شفاعت کبری است.
2- عن ابی هریره قال، رسول الله ( صلی الله علیه و آله) فی قوله عسیط ان یبعثک ربک مقام محموداً و سئل عنها قال هی الشفاعة. از جناب ابوهریره ( رضی الله) روایت شده است که رسول الله ( صلی الله علیه و آله) در مورد این گفتار خداوند که عسی اَن یَبعثکَ رَبُّکَ مقاماً محموداً فرمودند و یا اینکه از ایشان پیرامون آن پرسش شد، فرمودند آن [ مقام محمود] شفاعت است.
3- جناب ابن عباس رضی الله عنهما گفته است: ان یقیمک ربک مقام محمودا مقام الشفاعة محمودا یحمدک الاولون و الاخرون. ( تنویر المقیاس من تفسیر ابن عباس، ص 240)
آن مقام محمودی که پروردگارت به تو خواهد داد مقام شفاعت است که آن جایگاهی است که اولین و آخرین محو ثنای تو خواهند بود.
4- امام خازن فرموده است: والمقام المحمود هو مقام الشفاعة لانه یحمده فیه الاولون و الآخرون.
( تفسیر خازن مع مدارک ، ج2، ص 175).
5- امام جلال الدین سیوطی ( ره) فرموده است.

یحمدک فیه الاولون و الاخرون و هو مقام الشفاعة ( جلالین، ص 390) مقام محمود آن مقام است که در آنجا اولین و آخرین، تو را خواهند ستود و آن مقام شفاعت خواهد بود.
در احادیث فوق به تصریح گفته شده است که مقام محمود مقام شفاعت است.

شفاعت کبری و نص قرآنی

در قرآن کریم خدایتعالی می فرماید:
وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضَى‌{93/ 5} و به زودی پروردگارت آن اندازه به تو خواهد بخشید که خشنود خواهی شد. در آیه ی کریمه ی فوق، شفاعت خدایتعالی تمام حدود و جنبه ها را در بر می گیرد. فقط یک حد باقی می گذارد و آن خشنودی مصطفی ( صلی الله علیه و آله) است که برای خشنودی حبیب، شفاعت خدایتعالی تمام حدود و جنبه ها را در بر می گیرد. فقط یک حد باقی می گذارد و آن خشنودی مصطفی ( صلی الله علیه و آله) است که برای خشنودی حبیب، شفاعت ایشان را قبول خواهد کرد و آن تعداد از امّت را که به جهنم فرستاد، بر خواهد گرفت و وارد بهشت خواهد نمود. فرموده های پیامبر علیه الصلوة والسلام هم که در ذیل می آید بر همین معنا دلالت دارد:

1- یک بار نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) درهمان حل که داشتند در حق امّت خویش دعا می کردند، می گریستند. خدایتعالی جبرئیل امین را به بارگاه مصطفوی ( صلی الله علیه و آله) گسیل داشت که برو و از محبوب من بپرس که میل به چه چیز او را وادار به گریه کرده است. جبرئیل امین حاضر شد و پرسید. پیامبر علیه الصلوة به او گفتند که به خاطر امّت خویش گریانند. با شنیدن این مطلب، خدایتعالی به جبرئیل امین فرمود: ای جبرئیل! نزد محبوبم برو و به او بگو: انا سنرضیک فی امتک و لا نسوک. ( صحیح مسلم، کتاب الایمان، باب دعاء النبی ( صلی الله علیه و آله) لامته، ص 1، حدیث 346) بی تردید، ما تو را درحق امتت بزودی خشنود خواهیم کرد و دراین باره، تو را [فراموش و] رها نخواهیم کرد.
2- نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) روز قیامت تا آن حد شفاعت خواهند فرمود که خدایتعالی ندا خواهد فرمود: ای محمد! [ صلی الله علیک] آیا خشنود گردید؟ [ نبی اکرم صلی الله علیه و آله] جواب خواهند داد « نعم، رضیت.» بلی راضی شدم. ( کنز العمال، ج 14، ص 637، 39758).
3- امام خازن ( رح) در تفسیر این آیه ی کریمه گفته است: قال ابن عباس هی الشفاعة فی امته حتی یرضی ( خازن مع مدارک، ج 4، ص 386) جناب ابن عباس ( رضی الله) می گوید مقصود از آن، شفاعت کردن آن حضرت ( صلی الله علیه و آله) در حق امّت خویش است تا آنجا که نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) خشنود گردند. در قرآن حکیم علاوه بر این، در جاهای دیگر با صراحت اعلام داشته که محبوبیت و تقرب نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) آنقدر در جایگاه رفیعی قرار دارد که هر خواسته ای در دل نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) پیدا شود، خدایتعالی فوراً آن را اجابت خواهد فرمود.

ابوموسی اشعری راوی این حدیث است که گفته: نبی اکرم فرمودند: خیّرت بین الشفاعة و بین ان یدخل نصف امتی الجنة فاخترت الشفاعة لانها اعم و اکفی أترونها للمتقین؟ لا ولکنها للمذنبین الخاطئین المتلوثین. ( ابن ماجه کتاب الزهد ج2، ح 4311) مرا آزاد گذاشتند که روز قیامت حق شفاعت را برگزینم یا نصف امتم بدون شفاعت وارد بهشت گردند. من شفاعت را برگزیدم زیرا شفاعت فراگیرتر است. از ایشان پرسیده شد این را برای پرهیزگاران برگزیدید؟ پاسخ دادند نه؛ برای گناهگاران، خطاکاران و آلودگان به معصیت و گناه [ برگزیدم] .
این حدیث شریف صحیح است. تمامی روایان آن ثقه اند. این حدیث را امام احمد بن حنبل ( ره) در ج2، ص 75 از جناب عبدالله بن عمر ( رضی الله) روایت کرده است. حافظ المنذری در الترغیب و الترهیب ( ج4، ص 448) اسناد آن را نیکو دانسته است.

گناهکار برخوردار از لطف نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) نیکوکار بر خوردار از لطف خدایتعالی.

نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) دامن شفاعت خویش را برای گناهکاران آنقدر گسترده می کنند که فردای قیامت امیدواران به شفاعت مصطفی ( صلی الله علیه و آله) این گمان و نگرانی را نخواهند داشت که در دامان ایشان جایی برای آنها در نظر گرفته نشده است. عبارت "ولکنها للمذنبین" پیغام شفاعت مصطفی ( صلی الله علیه و آله) برای گناهکاران است. نیکوکار که پروردگارش وعده ی بخشش او را کرده است. در تمامی قرآن بخشش و مغفرت برای بندگان صالح و نیکوکار همراه با عمل ایشان ذکر شده است. ملاحظه کنید:

1- وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ‌ {5/ 9} خدا به آنان که ایمان آورده اند و کار شایسته کردند وعده آمرزش و اجر عظیم فرموده است.
2- وَ اللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ‌ {2/ 268} ( و خدا به شما وعده ی آمرزش و احسان دهد و خداوند گشایشگر داناست.) به نیکوکاران از قبل، وعده ی بخشش الهی از طرف خدایتعالی داده شده است. این گناهکار نیازمند است که باید به دنبال بخشودگی باشد. از این روست که آقا و سرورمان شفاعت را اختیار فرمودند و این حق شفاعت تا آنگاه برقرار خواهد ماند که خشنودی ایشان به طور کامل جلب شود. حضور ایشان تا آنگاه که فردی از امّت مؤمن ایشان در دوزخ مانده است خشنود نخواهند بود.

شفاعت صغری

این شفاعت علاوه بر نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) برای تمامی انبیاء ( علیه السلام)، اولیاء و صلحای امّت و شهدا و حافظان قرآن و غیره امکان پذیر است و هر کدام بر اساس مرتبه ی خویش شفاعت خواهند کرد.
در صحیح بخاری، کتاب التوحید، باب: "قول الله تعالی وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة" از جناب ابوسعید خدری پیرامون رؤیت باریتعالی یک حدیث شریف روایت شده است که در آن از قول نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) انجام دیدار باریتعالی و اهل ایمان و کفّار و مشرکین با معبودان خویش ذکر شده است. می فرمایند آن مردمانی که غیر از خدایتعالی کس دیگری را پرستش کرده اند مثلاً بعضی از اهل کتاب حضرت عزیز را پسر خدا دانسته اند و یا گروهی سرورمان عیسی را پسر خدا گفته اند، این مردمان در قعر دوزخ جای خواهند گرفت؛ درحالی که مؤمنان نجات پیدا خواهند کرد. از پل صراط هم به چشم زدنی یا مانند برق یا همچون باد یا چون اسبهای سریع یا شترهای تندرو گذر خواهند کرد. پس از آن، حضرت رسول ( صلی الله علیه و آله) به صحابه ی گرامی در مورد شفاعت کردن مؤمنین، برادران مؤمن خویش را چنین می فرمایند:
فما انتم باشد لی منا شده فی الحق قد تبیین لکم من المومنین یومئذ للجبار، اذا رأو انهم قدنجوا فی اخوانهم یقولون: ربنا اخواننا کانوا یصلون معنا و یصومون معنا و یعملون معنا. فیقول الله تعالی: اذهبوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال دینار من ایمان فاخرجوه و یحرم الله صور هم علی النار. فیاتونهم و بعضهم قدغاب فی النار الی قدمیه و الی أنصاف ساقیه فیخرجون من عرفوا ثم یعودون. فیقول اذهبوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال نصف دینار فاخرجوه فیخرجون من عرفوا ثم یعودون. یقول: اذهبوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال ذرة من ایمان فاخرجوه فیخرجون من عرفوا.
قال ابوسعید: فان لم تصدقوا فاقرءوا ( انّ الله لا یظلم مثقال ذرة و ان تک حسنةً یضاعفها {4/ 40}
منابع:
1- صحیح بخاری، ج2، ص 1107.
2- صحیح مسلم، ج 1، ص 103.
اگر بر شما روشن بود که در آن روز مؤمن از خداوند جبار با چه سختی مطالبه ی بخشودگی می کند، امروز این قدر با من در حق به بلندی سخن نمی گفتید. هنگامی که دیدند از جمله ی نجات یافتگان در میان برادرانشان هستند [ خود نجات یافته و برادرانشان گرفتار شده اند] می گویند: پروردگارا برادرانمان با ما نماز می گزاردند، با ما روزه می گرفتند و با ما عمل صالح انجام می دادند. آنگاه خدایتعالی خواهد فرمود: بروید و هر که را یافتید که در قلبش به سنگینی دیناری ایمان وجود دارد از دوزخ برگیرید که خدایتعالی چهره شان را بر آتش حرام کرده است. پس نزد ایشان می آیند در حالی که گروهی از ایشان تا پاهایشان و گروهی تا ساقهای پایشان در آتش هستند. هر کس از آنها را که بشناسند [ که در قلبش به سنگینی یک دینار ایمان وجود دارد] از آتش بیرون می آورند و سپس باز می گردند. خدایتعالی خواهد فرمود بروید و هر کس را دیدید که در قلبش به وزن نیم دینار ایمان وجود دارد از آتش خارج کنید. پس هر کس را که بشناسند بیرون می آورند و باز می گرداند. بار دیگر خداوند می فرماید: بروید و هر کس را یافتید که در قلبش ذره ای ایمان وجود دارد بیرون بیاورید و سپس آنان نیز چنین می کنند.
جناب ابوسعید خدری ( رضی الله) اضافه کرده است که: اگر به یقین نمی رسید، این آیه را بخوانید: خداوند به مقدار ذره ای به کسی ستم نکند و اگر عمل نیکی باشد زیاد گرداند.
به همین شکل در صحیح مسلم از جناب ابوسعید خدری ( رضی الله) در حدیث شریفی روایت شده است که آن حضرت ( صلی الله علیه و آله) به ذات باریتعالی قسم یاد کردند و فرمودند که مؤمن صالح شفاعت برادران دیگرش را خواهد کرد. او به گونه ای با خدایتعالی در این باره جدال خواهد کرد که صاحب حق برای گرفتن حق خویش چنین نمی کند. در ذیل بخشش مربوطه ای از این حدیث پاک را ملاحظه کنید که در آن ایشان ( صلی الله علیه و آله) می فرمایند:
فوالذی نفسی بیده ما من احد منکم باشد مناشده فی الاستقضاء الحق من المؤمنین الله عز وجل یوم القیامة لاخوانهم الذین فی النار یقولون ربنا کانوا یصومون معنا و یصلون و یحجون. فیقال لهم اخرجوا من عرفتهم فتحرم صورهم علی النار. فیخرجون خلقاً کثیراً قد اخذت النار الی نصف ساقیه و الی کبتیه. ثم یقولون ربنا ما بقی فیها احد فمن امرتنا به. فیقول الله جلّ و عزّ ارجعوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال دینار من خیر فاخرجوه. فیخرجون خلقاً کثیرا. ثم یقولون ربنا لم نذر فیها ابدا ممن امرتنا به. ثم یقول ارجعوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال نصف دینار من خیر فاخرجوه فیخرجون خلقاً کثیراً ثم یقولون ربنا لم نذر فیها ممن امرتنا احداً ثم یقول ارجعوا فمن وجدتم فی قلبه مثقال ذرة من خیر فاخرجوه فیخرجون خلقاً کثیراً ثم یقولوا ربنا لم نذر فیها خیرا و کان ابوسعید الخدری یقول ان لم تصدقونی بهذا الحدیث فاقرؤا انّ الله لایظلم مثقال ذرة و ان تک حسنة یضاعفها ویؤت من لدنه اجراً عظیماً.
( صحیح مسلم، ج1، ص 103).
قسم به آن وجودی که جانم در قبضه ی قدرت اوست. چون مؤمنانی نجات می یابند، درحال رفتن به بهشت خواهند بود که برای نجات دادن آن برادران مسلمانشان که دارند به آتش دوزخ می افتند ( باگلایه مندی) با خدایتعالی به جدال برخواهند خاست؛ آن گونه جدالی که هیچ کس در پی گیری و به دست آوردن حق خویش نیز چنین نمی کند. اینان به خدایتعالی عرض خواهند کرد: پروردگارا این مردم همراه با ما روزه می گرفتند، نماز می خواندند و در کنار ما حج بجا می آوردند. به آنان گفته خواهد شد آن افرادی را که می شناسید از دوزخ برگیرید؛ آتش دوزخ را بر آنان حرام خواهیم کرد. پس تعداد زیادی مسلمان از دوزخ بیرون کشیده خواهند شد. از اینها گروهی تا ساق پاهایشان و گروهی تا قوزک پاهایشان در آتش فرو رفته است. سپس همان افراد خواهند گفت خدایا از آن کسانی که درموردشان به ما امر فرمودی کسی دردوزخ باقی نماند. آنگاه خدایتعالی جل و عز خواهد فرمود بار دیگر باز گردید و هر کس را یافتید که در قلبش به سنگینی دیناری نیکی وجود دارد او را بیرون بیاورید. گروه زیادی بیرون آورده می شوند. سپس می گویند پروردگارا از آن کسانی که درموردشان به ما دستور دادی کسی باقی نماند. بار دیگر خدایتعالی خواهد فرمود آن کسانی را که در دلشان به وزن نیم دینار نیکی و خیر وجود دارد از آتش دوزخ برگیرید. چنین می کنند و گروه زیادی [ از دوزخ] خارج می شوند. [ آن مؤمنان] خواهند گفت: کسی از ایشان که درباره شان به ما امر فرمودی در دوزخ باقی نماند. پس ازین خداوند به آنان می گوید باز گردید و هر کس را یافتید که در دلش به سنگینی ذره ای خیر و نیکی وجود دارد، او را از جهنم بیرون بیاورید. پس گروه زیادی را بیرون می آورند و پس از آن به بارگاه الهی عرض می کنند اکنون در دوزخ به اندازه ی ذره ای نیکی وجود ندارد. ابوسعید خدری رضی الله تعالی عنه می گفت اگر این حدیثی را که برایتان بیان کردم مورد تصدیق قرار نمی دهید. این آیه از قرآن کریم را بخوانید [ که فرمود]. « خداوند به مقدار ذره ای به کسی ستم نکند و اگر عمل نیکی باشد زیاد گرداند و ( به نیکان) از جانب خود مزدی بزرگ عطا کند.» ( سوره ی نساء، آیه 40)
از این حدیث صحیح مشخص می شود که روز قیامت هم نشینی و هم صحبتی با افراد صالح به کار خواهد آمد. این افراد تا آنگاه رفتن به بهشت را برای خویش پسندیده نخواهند دانست که برادران مؤمنشان که دراین دنیا در کنار آنها نماز می خواندند، روزه می گرفتند و حج می گزاردند و در دیگر اعمال صالحه با ایشان مشارکت داشتند از دوزخ رهایی نیابند و به بهشت وارد نشوند. برای مسلمانان این درس را هم همراه دارد که به هیچ عنوان در انجام واجبات خویش دچار غفلت نشوند. همان گونه که در حدیث به وضوح بیان شده است گروهی از مؤمنان با وجود اقامه ی نماز، روزه گرفتن و ادای حج به دلیلی مستحق آتش می گردند؛ اما چون آن اعمال را هم در کنار دیگر برادران مسلمان خویش بجا آورده اند، بالاخره وارد بهشت خواهند شد. در جای دیگری نبی اکرم ( صلی الله علیه و آله) می فرمایند: یشفع یوم القیامة ثلاثة الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء ( ابن ماجه، ج 2، ح 4313) در روز قیامت سه گروه شفاعت خواهد کرد: انبیاء ( علیه السلام)، دانشمندان و شهداء
حتی صرفاً برای آب نوشاندن یا برای وضو آب آوردن هم شفاعت ذکر شده است. از جناب انس ( رضی الله) روایت شده است که پیامبر ( صلی الله علیه و آله) فرموده اند: یصف اهل النار فیمربهم الرجل من اهل الجنة فیقول الرجل منهم یا فلان اما تعرفنی؟ أنا الذی سقیتک شربة و قال بعضهم أنا الذی وهبت لک وضوا فیشفع له فیدخله الجنة. ( مشکوة المصابیح، ج 3، ح 5604) دوزخیان را صف بندی می کنند و از اهالی بهشت، یکی از پیش صف آنها می گذرد. از دوزخیان یکی خواهد گفت ای فلان تو مرا نمی شناسی؟ من همان هستم که به تو آب دادم و یکی هم خواهد گفت من آن کسی هستم که آبی برای وضو برایت آوردم. پس آن مرد [ بهشتی] شفاعت او را خواهد کرد و او را به بهشت وارد خواهد نمود.
این روایت برگرفته از کتاب مشکوة المصابیح است. همین روایت در سنن ابن ماجه، کتاب الادب، باب فضل صدقة الماء حدیث شماره 3685 با اختلاف در الفاظ ولی با همین مفهوم آمده است.
این حدیث درمورد مؤمنی معمولی سخن می گوید که کسی برایش جهت وضو آب تهیه کرده است و به همین مناسبت، پروردگار هستی برای تهیه کننده ی آب به یک نمازگزار اختیار شفاعت داده است. و شفاعت او را هم قبول کرده است. در صحاح سته بویژه صحیح بخاری و صحیح مسلم از مؤمنین پرهیزکار یاد می شود که آشنایانشان را که در عبادت در کنارشان بوده اند و به دلیلی سزاوار ورود به دوزخ شده اند از آنجا بیرون می آورند و به بهشت وارد می کنند. در این مورد در صفحات گذشته مطالبی آورده شد و از آنها این حقیقت به روشنی به دست آمد که پروردگار هستی با وجود مالکیت بر تمام کائنات و ما فیها، بندگان محبوب و مقرّب خویش را مد نظر قرار داده و به طور ویژه مورد عزّت و احترام قرار می دهد.
از روایت مذکور در صحیح بخاری و مسلم معلوم می شود که خدایتعالی به بندگان صالح خویش چندین بار اجازه می دهد تا آشنایان خویش را از دوزخ برگیرند؛ تا جایی که گاهی شش بار از آن افراد از دوزخ برگرفته می شوند و پس از آن دیگر کسی باقی نمی ماند که به اندازه ی ذره ای نیکی کرده باشد و در دوزخ مانده باشد. وقتی وضع یک مؤمن معمولی چنین است، شفاعت صلحا و شهدا و متقین و صدیقین و از همه بالاتر، خود سرور کائنات، نور مجسم، محمد مصطفی ( صلی الله علیه و آله) چگونه خواهد بود؟ برای دیدن روایات بیشتر در مورد شفاعت صغری، باب چهارم را ملاحظه کنید.
منبع مقاله: القادری، دکتر محمد طاهر، (1390)، عقیده شفاعت، سید عبدالحسین رئیس السادات، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی- معاونت فرهنگی، چاپ اول.