بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع
 بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع

 

به کوشش: رضا باقریان موحد




 

بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع *** شمع خاور فکند بر همه اطراف شعاع
بر کشد آینه از حبیب افق چرخ و در آن *** بنماید رخ گیتی به هزاران انواع
در زوایای طربخانه ی جمشید فلک *** ارغنون ساز کند زهره به آهنگ سماع
چنگ در غلغله آید که کجا شد منکر *** جام در قهقهه آید که کجا شد منّاع
وضع دوران بنگر ساغر عشرت برگیر *** که به هر حالتی این است بهین اوضاع
طُرّه ی شاهد دنیا همه بند است و فریب *** عارفان بر سر این رشته نجویند نزاع
عمر خسرو طلب ار نفع جهان می خواهی *** که وجودی است عطا بخش کریم نفّاع
مظهر لطف ازل، روشنی چشم اهل *** جامع علم و عمل، جان جهان شاه شجاع

تفسیر عرفانی
1.هنگام بامداد که از خلوتگاه کاخ آفرینش، خورشید عالمتاب، نور خود را در همه جا می پراکند و همه جا را روشن می کند.
2.آسمان، خورشید همچون آینه را از گریبان چرخ افق مشرق بیرون می آورد و چهره ی تمام هستی را به هزاران گونه در روشنی این آینه نمایان می سازد.
3.زهره این ستاره ی شادی و طرب فلک در کرانه های عشرتکده ی آسمان، همراه با آهنگ سماع ارغنون می نوازد؛ یعنی در آسمان صبح، گویی زهره با نواختن ارغنوان همه را به پایکوبی و سماع فرا می خواند.
4.چنگ با شور همراه با آواز، بلند می گوید که آن انکار کننده ی شادی و بزم و رندی کجاست؟ و جام شراب با خنده ی تمسخر آمیز می گوید که آن کسی که بسیار منع کننده از نوشیدن مِی بود، کجاست؟
5.نیکی ها و بدی های زمانه را ببین و جام شراب را بردار و بنوش و شاد باش که بهترین وضع موجود همین روزگار است.
6.گیسوی زیبای زیبارویان این دنیا تماماً بند و مکر است که دل عاشق را می فریبد و در دام خود گرفتار می کند.صاحبدلان به خاطر به دست آوردن این رشته با هم به نزاع نمی پردازند؛ یعنی عارفان و راهیان کوی حق دلبسته ی دنیا نیستند و برای آن با هم در نمی افتند.
7.اگر دنبال موهبت های دنیا هستی و سود آن را می طلبی، برای شاه، عمر طولانی آرزو کن که او موجودی است بخشنده و بزرگوار که نفع او به همه می رسد.
8.شاه شجاع کسی است که جلوه ی لطف و بخشش پروردگار، روشنی بخش امید و برآورنده ی آرزو، صاحب دانش شرع و عامل به آن و جان عالم است.

منبع مقاله :
باقریان موحد، رضا؛ (1390)، شرح عرفانی دیوان حافظ بر اساس نسخه دکتر قاسم غنی و محمد قزوینی، قم: کومه، چاپ اول



 

 

نسخه چاپی