فصل دوم: تعطیلات در ایران و جهان از منظر آمار

* وضعیت انواع تعطیلات در ایران
* بررسی و مقایسه میانگین مناسبتی رسمی در ایران و سایر کشورها
* تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای جهان
* وضعیت همزمانی تعطیلات رسمی و تعطیلات آخر هفته در ایران
* وضعیت پراکندگی تعطیلات رسمی در طول سال
* وضعیت انواع تعطیلات رسمی ایران از نظر نوع مناسبتها
* مقایسه وضعیت تعطیلات در ایران و برخی کشورهای جهان
* وضعیت و پراکندگی تعطیلات در برخی کشورهای جهان

وضعیت انواع تعطیلات در ایران

انواع تعطیلات رسمی مناسبتی

چنان که قبلاً گفته شد کشور ایران دارای چهار ویژگی اسلامی، مذهبی (شیعی)، انقلابی و ملی است و متناسب با هر یک از آن ها روزهایی بزرگ و گرامی داشته می شود و به همین خاطر برخی از این روزها در تقویم رسمی تعطیل اعلام شده است. هم اکنون در تقویم رسمی کشور 25 روز به مناسبت های مختلف به شرح زیر تعطیل است:

الف) تعطیلات اسلامی و مذهبی

تعطیلات مذهبی در ایران 15 روز که گاهی به علت گردش سال قمری و همزمانی با تعطیلات دیگر که بر مبنای سال شمسی است از میران آن کاسته می شود. این تعطیلات عبارتند از: تاسوعای حسینی؛ عاشورای حسینی؛ اربعین حسینی؛ 28 صفر مصادف با وفات پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن (ع)؛ شهادت امام رضا (ع)؛ 17 ربیع الاول میلاد رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق (ع)؛ شهادت حضرت زهرا (س)؛ شهادت امام صادق (ع)؛ عید مبعث؛ عید قربان؛ عید غدیر؛ عید فطر؛ میلاد حضرت امیرالمؤمنین (ع)؛ 21 رمضان مصادف با شهادت امیرالمؤمنین (ع) و نیمه شعبان میلاد حضرت ولی عصر (عج).

ب) تعطیلات انقلابی

تعطیلات انقلابی در ایران شامل چهار روز است که شامل 12 فروردین (روز جمهوری اسلامی)؛ 14 خرداد (رحلت حضرت امام خمینی (ره)؛ 15 خرداد (سالگرد قیام 1342) و 22 بهمن، (سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی) می باشد.

ج) تعطیلات ملی

ایران کشوری است با قدمت تاریخی طولانی و تمدن بسیار کهن، که باورها و گرایش های مذهبی در آن نسبت به سایر کشورها و حتی کشورهای اسلامی بسیار بیشتر است. از این رو کشور ایران از حیث هر سه نوع تعطیلات ملی، مذهبی و سیاسی شایسته دارا بودن مناسبت های فراوانی است. تعطیلات ملی در ایران شامل 6 روز است که شامل چهار روز اول فروردین، سیزده فروردین (روز طبیعت)، 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت. انواع تعطیلات مذکور در جدول 1 ارائه شده است.
در 75 سال گذشته همواره تعطیلات مذهبی بیشترین سهم را در مجموع تعطیلات رسمی ایران داشته و معمولاً این سهم بین 50 تا 60 درصد کل تعطیلات بوده است. هر کدام از تعطیلات ملی و انقلابی نیز با تغییرات بسیار محدودی (بین 4 تا 6روز) حدود 20 درصد تعطیلات رسمی را به خود اختصاص داده اند.
جدول 1. تعطیلات رسمی مناسبتی ایران بر حسب مناسبت

 

تعطیلات متغیر (قمری)	تعطیلات ثابت (شمسی)		ردیف
مذهبی	انقلابی	ملی
9 محرم ـ تاسوعای حسینی	12 فروردین ـ روز جمهوری اسلامی	1 فروردین ـ عید نوروز	1
10 محرم ـ عاشورای حسینی	14 خرداد ـ رحلت امام (ره)	2 فروردین ـ عید نوروز	2
20 صفر ـ اربعین حسینی	15 خرداد ـ قیام مردم قم	3 فروردین ـ عید نوروز	3
28 صفر ـ رحلت پیامبر (ص)	22 بهمن ـ پیروزی انقلاب اسلامی	4 فروردین ـ عید نوروز	4
30 صفر ـ شهادت امام رضا (ع)		13 فروردین ـ روز طبیعت	5
17 ربیع الاول ـ میلاد پیامبر (ص)		29 اسفند ـ ملی شدن نفت	6
3 جمادی الثانی شهادت حضرت فاطمه (س)			7
13 رجب ـ میلاد امام علی (ع)			8
27 رجب ـ عید مبعث			9
15 شعبان ـ میلاد امام زمان (عج)			10
21 رمضان ـ شهادت امام علی			11
1 شوال ـ عید فطر			12
25 شوال ـ شهادت امام صادق (ع)			13
10 ذی الحجه ـ عید قربان			14
18 ذی الحجه ـ عید غدیر خم			15

نمودار 1: تعداد روزهای تعطیل رسمی در ایران به تفکیک نوع مناسبت آنها

بررسی و مقایسه میانگین تعطیلات مناسبتی رسمی در ایران و سایر کشورها

تعداد تعطیلات ملی در ایران 6 روز است که نزدیک به متوسط جهانی آن که 5/17 روز است، می باشد. در مقابل تعطیلات مذهبی ایران 15 روز می باشد؛ از آن جایی که دین رسمی جمهوری اسلامی ایران، اسلام و مذهب رسمی شیعه دوازده امامی است می توان تعطیلات مذهبی در ایران را به دو بخش تعطیلات اسلامی و تعطیلات مذهبی (شیعی) تقسیم نمود. از این رو 5 روز تعطیل مربوط به تعطیلات اسلامی و 10 روز به تعطیلات مذهبی اختصاص دارد. پس تعطیلات اسلامی که نوع تعطیلات قابل قیاس با تعطیلاتی است که در عرف جهانی از آن به تعطیلات مذهبی تعبیر می شود 5 روز است در حالی که متوسط تعطیلات مذهبی در کشورهای دیگر معادل 3/26 روز است. همچنین تعطیلات انقلابی در ایران 4 روز است که نزدیک به متوسط جهانی این گروه از تعطیلات که 3/69 روز است، می باشد.
جدول 2. مقایسه تعداد رسمی مناسبتی ایران با متوسط جهانی

 

متوسط جهانی	ایران	نوع تعطیلی رسمی
3.26	15	مذهبی
3.69	4	انقلابی
5.17	6	ملی

تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای جهان

همان طور که گفته شد یکی از انواع تعطیلات رسمی، تعطیلات آخر هفته می باشد که میزان آن در کشورهای مختلف بین یک تا دو روز در نوسان است. روزهایی را که در کشورهای مختلف به عنوان تعطیلات آخر هفته تعیین شده اند در جدول 3 آمده است. چنان که مشاهده می شود در اکثر کشورهای جهان دو روز آخر هفته تعطیل است، در حالی که در ایران یک روز و نصف به عنوان تعطیلی آخر هفته تعیین شده است.
جدول 3. تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای جهان

 

نیم پنجشنبه و جمعه	پنج شنبه و جمعه	جمعه و شنبه	شنبه و یکشنبه
ایران	کویت	عراق	پاکستان
	بحرین	عربستان	ترکیه
	عمان	سوریه	مالزی
	مصر	قطر (از 2003)	سایر کشورها
		امارات ( از 2006)
		اندونزی
		اردن

وضعیت همزمانی تعطیلات رسمی و تعطیلات آخر هفته در ایران

برای دستیابی به یک نگاه جامع از تعطیلات در کشور و با توجه به وزن بالای تعطیلات مذهبی در ایران - به جهت حاکمیت ارزش های اصیل مذهبی اسلامی و شیعی در کشور - از یک سو و نیز با توجه به تغییر تعطیلات مذهبی با تقویم قمری و تغییرات آن ها در طول روزهای سال های مختلف شمسی از سوی دیگر، میزان تقارن این دو - برخورد این تعطیلات با تعطیلات پایان هفته - در طول چند سال گذشته بررسی شده است. توجه به این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که در برخی از کشورها در صورت تلاقی تعطیلی رسمی با تعطیلات آخر هفته، اولین روز کاری هفته آینده را به عنوان تعطیلی انتخاب می کنند. به عبارتی تعداد تعطیلات رسمی سالانه را ثابت نگه می دارند ولی در ایران در صورت تلاقی تعطیلی به روز دیگر منتقل نمی شود و تنها از تعداد تعطیلات رسمی کاسته می شود.

الف ) وضعیت همزمانی تعطیلات رسمی با روز جمعه

طبق جدول 4، در ده سال گذشته هر سال حدود چهار روز (3/8روز) با تعطیلات روز جمعه مقارن شده است. از آن جایی که در ایران بر خلاف برخی کشورها که در صورت تلاقی تعطیلات رسمی با تعطیلات آخر هفته، اولین روز کاری هفته بعد را تعطیل اعلام می کنند؛ با کم کردن متوسط تلاقی تعطیلات رسمی با تعطیلات آخر هفته می توان گفت تعطیلات رسمی در ایران عملاً بیست روز (20/4روز) است.
جدول 4. همزمانی ایام تعطیل رسمی با جمعه

 

ملاحظات	تعداد روزهای تعطیلات همزمان با جمعه	جمع تعطیلات (روز)	سال
	5	23	1372
	3	24	1373
	2	24	1374
سال کبیسه	2	23	1375
	8	24	1376
	2	24	1377
	4	25	1378
سال کبیسه	3	25	1379
	2	25	1380
	7	25	1381
	3/8	24/2	میانگین

نمودار 2. مقایسه تعطیلات تقویمی با تعطیلات خالص بین سال های 1372 تا 1381

ب) همزمانی تعطیلات رسمی و آخر هفته در سال های 1388، 1389 و 1390

- طبق نمودار شماره سه تعداد ایام تعطیل رسمی که در سال های 1388 و 1389با پنجشنبه و جمعه تقارن و همزمانی دارند حدود هفت روز است (با احتساب پنجشنبه به - عنوان نیم روز تعطیلی)

نمودار3. نمودار همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1388 و 1389 با پنجشنبه و جمعه

- روزها و مناسبات تعطیلات رسمی و آخر هفته در سال 1389:

در سال 1389، هشت روز با پنجشنبه و جمعه همزمانی داشته است. این روزها به شرح زیر است:
جدول 5. همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1389 با پنجشنبه و جمعه

 

آخر هفته	مناسبت	ردیف
پنج شنبه	12 فروردین (روز جمهوری اسلامی ایران)	1
جمعه	13 فروردین (روز طبیعت)	2
جمعه	14 خرداد (رحلت امام خمینی)	3
جمعه	عید سعید فطر	4
پنج شنبه	عید غدیر خم	5
پنج شنبه	عاشورای حسینی	6
جمعه	شهادت امام رضا (ع)	7
جمعه	22 بهمن (پیروزی انقلاب اسلامی)	8

- روزها و مناسبات تعطیلات رسمی و آخر هفته در سال 1390:

در سال 1390 پنج روز تعطیل مناسب رسمی با پنجشنبه و جمعه تقارن و همزمانی دارند که به شرح ذیل اند.
جدول 6. همزمانی روزهای تعطیل رسمی 1390 با پنجشنبه و جمعه

 

آخر هفته	مناسبت	ردیف
پنج شنبه	4 فروردین (تعطیل نوروزی)	1
جمعه	12 فروردین: روز جمهوری اسلامی ایران	2
پنج شنبه	26 خرداد: ولادت امام علی (علیه السلام)	3
پنج شنبه	9 تیر: مبعث حضرت رسول (ص)	4
جمعه	21 بهمن: ولادت حضرت رسول (ص) و امام صادق (ع)	5

چنانکه ملاحظه می شود هر ساله به خاطر این همزمانی چند روز از تعداد تعطیلات به صورت طبیعی کاسته می شود. گفتنی است تقریباً این تعداد معادل تعداد روزهایی است که در چند سال اخیر پیشنهاد کاهش آن به طرق مختلف داده می شد.

وضعیت پراکندگی تعطیلات رسمی در طول سال

همان گونه که در جداول 7 و 8 مشاهده می شود :
* تعطیلات ملی و انقلابی پراکندگی نامتوازنی در طول سال دارند و در برخی موارد پیوستگی دارند.
* در تعطیلات ملی (در ماه فروردین) روزهای تعطیل پیوسته می باشند، که باعث بروز مشکلاتی در جامعه از ابعاد مختلف می گردد و نیاز به سازماندهی دارد.
* تعطیلات اسلامی و مذهبی تقریباً از پراکندگی قابل قبول تری در طول سال (قمری) برخوردارند و تنها در محرم و صفر شاهد پیوستگی تعطیلات هستیم. بررسی تعطیلات پیوسته از آن جهت حائز اهمیت است که موجب افزایش تعطیلات پنهان می شود.
تعداد روزهای تعطیل ماه های مختلف (به تفکیک ماه های شمسی و قمری) در نمودارهای 4 و 5 نیز ترسیم شده است. این نمودارها نشان دهنده پراکندگی نامنظم تعطیلات ملی و انقلابی در طول سال هستند.
جدول 7. تعطیلات ملی و انقلابی (تقویم هجری شمسی)

 

فروردین	اردیبهشت	خرداد	تیر	مرداد	شهریور	مهر	آبان	آذر	دی	بهمن	اسفند
1 تا 4 12 و 13	-	14 و 15	-	-	-	-	-	-	-	22	29

جدول 8. تعطیلات اسلامی و مذهبی (تقویم هجری قمری )

 

محرم	صفر	ربیع الاول	ربیع الثانی	جمادی الاول	جمادی الثانی	رجب	شعبان	رمضان	شوال	ذی القعده	ذی الحجه
9 و 10	20 و 28 و 30	17	-	-	3	13	15	21	1 و 25	-	10 و 18

نمودار 4. تعداد روزهای تعطیل ملی و انقلابی (در ماه های شمسی)

نمودار 5. تعداد روزهای تعطیل اسلامی و مذهبی (در ماه های قمری)

وضعیت انواع تعطیلات رسمی ایران از نظر نوع مناسبت ها

تعطیلات سه گانه مذهبی، انقلابی و ملی در ایران از نظر محتوا و علت تعطیلی به نحوی است که از مجموع 25 روز تعطیلات رسمی در تقویم سالانه کشور، 15 روز آن به جشن و 10 روز آن به عزاداری تعلق دارد که در نمودار زیر آمده است. بررسی این موضوع در بررسی کارکردهای تعطیلات و میزان تأثیر فرهنگی، اجتماعی آن بر مردم جامعه بسیار مهم است. ذکر این نکته نیز ضروری است بر خلاف برداشت برخی، تعطیلات با ماهیت جشن و نشاط و شادی از فراوانی بیشتری برخوردار است.

نمودار 6. تعطیلات مذهبی، انقلابی و ملی ایران از نظر جشن و عزاداری

مقایسه وضعیت تعطیلات در ایران و برخی کشورهای جهان

الف) مقایسه میزان تعطیلات رسمی ایران و برخی کشورهای جهان

طبق جدول و نمودارهای زیر، سری لانکا با 26 روز، ایران و بوسنی و هرزوگوین هر کدام با 25 روز، لبنان با 24 روز و سپس آذربایجان با 23 روز تعطیل رسمی، دارای بیشترین تعطیلات رسمی و ویتنام با 6 روز و کوبا و سوئیس هر کدام با 7 روز کمترین تعطیل رسمی را دارند.
باید توجه داشت که؛ با احتساب متقارن تعطیلات رسمی با روزهای پنج شبنه و جمعه، تعداد روزهای تعطیل رسمی در ایران به طور میانگین 20/5 روز در سال می باشد که در برخی از سالهای گذشته به 18 روز نیز رسیده است. گفتنی است روسیه 19 روز، ژاپن 18 روز و اتریش، کانادا و چین هر یک 17 روز دارای تعطیلات رسمی هستند. بنابراین واقعیت آن است که علیرغم تبلیغات رسانه ای، ایران در تعداد واقعی روزهای تعطیل رسمی، بیشترین تعطیلات را در کشورهای جهان ندارد.
در جدول، 9 تعداد روزهای تعطیل رسمی کشورهای منتخب آمده است.
جدول 9. تعداد روزهای تعطیل رسمی کشورهای منتخب

 

تعداد تعطیلات رسمی (روز)	کشور	ردیف	تعداد تعطیلات رسمی (روز)	کشور	ردیف
18	مالزی	25	9	ارمنستان	1
10	هلند	26	14	استرالیا	2
12	نیوزلند	27	17	اتریش	3
13	کره جنوبی	28	23	آذربایجان	4
14	کره شمالی	29	9	بلاروس	5
13	عمان	30	25	بوسنی و هرزگوین	6
13	پاکستان	31	8	برزیل	7
9	قطر	32	17	کانادا	8
19	روسیه	33	17	چین	9
21	عربستان صعودی	34	19	هنگ کنگ	10
16	آفریقای جنوبی	35	7	کوبا	11
13	سنگاپور	36	11	دانمارک	12
12	اسپانیا	37	13	مصر	13
7	سوئیس	38	15	فنلاند	14
14	سوریه	39	16	آلمان	15
13	تانزانیا	40	15	یونان	16
13	تاجیکستان	41	19	هند	17
13	ترکیه	42	14	اندونزی	18
10	اکراین	43	25	ایران	19
8	انگلستان	44	20	عراق	20
16	آمریکا	45	13	ایتالیا	21
18	ونزوئلا	46	18	ژاپن	22
6	ویتنام	47	10	کزووو	23
26	سری لانکا(1)	48	17	لبنان	24

نمودار 7. مقایسه تعداد روزهای تعطیلات رسمی در تقویم ایران و برخی کشورهای جهان

ب) آمار کل تعطیلات در ایران و برخی کشورهای جهان

همان طور که در نمودار 8 مشاهده می شود، یمن با 67 روز و ایران با 77 روز تعطیلات رسمی و آخر هفته، دارای کمترین تعطیلات کلی و بوسنی و هرزگوین آذربایجان و عراق با 129 و 127 روز تعطیلات رسمی و آخر هفته دارای بیشترین تعطیلات کلی در میان کشورهای بررسی شده هستند. روسیه 123 روز، ژاپن 119 روز، ترکیه، اتریش و کره جنوبی هر یک 117 روز، کانادا و ایتالیا 116 روز، آمریکا، اسپانیا، چین، مالزی و دانمارک نیز 115 روز تعطیلات سالانه رسمی را در کشور خود دارند. البته به این تعطیلات باید تعطیلات اختصاصی بانک ها و کارخانه ها را نیز اضافه کرد.
مجموع تعطیلات مذهبی، ملی و انقلابی در کشور ما 25 روز می باشد (به غیر از موارد استثنایی مربوط به گردش سال قمری و 354 روزه بودن سال) که با در نظر گرفتن 52 روز جمعه، مجموع تعطیلات رسمی در کشورمان 77 روز است و 288 روز کاری باقی می ماند. در حالی که با در نظر گرفتن نیمه تعطیل بودن روزهای پنجشنبه تعداد کل تعطیلات به 103 روز می باشد.
بدین ترتیب مشاهده می شود که از نظر تعداد کل تعطیلات ایران بعد از کمترین تعطیلات در بین کشورهای جهان برخوردار است و از نظر تعطیلات رسمی نیز به خاطر همزمانی برخی از تعطیلات مذهبی با تعطیلات آخر هفته ایران بیشترین تعطیلات را ندارد.

 

تعطیلات مناسبتی	جمعه		کل تعطیلات
25	52		77
تعطیلات مناسبتی	جمعه	نیم پنج شنبه	کل تعطیلات
25	52	26	103

نمودار 8. مقایسه تعداد کل تعطیلات ایران و برخی کشورهای جهان

وضعیت و پراکندگی تعطیلات در برخی کشورهای جهان

* چین:

کارگران چینی علاوه بر تعطیلات آخر هفته، در طول سال تعطیلات دیگری همچون روز سال نو، جشنواره بهار، روز کارگر و روز ملی دارند. همچنین کارگرانی که در شرکت های چندملیتی مشغول به کار می باشند. علاوه بر روزهای گفته شده در تعطیلات کریسمس نیز تعطیل هستند. تعطیلات سالیانه نیز که بین یک تا دو هفته است، معمولاً به صورت توافقی میان کارگران و کارفرمایان تعیین می شود. این گونه تعطیلات که در کل 11 روز است. چین را به عنوان یکی از اولین کشورهای با تعطیلی زیاد معرفی می کند.

* هند:

تعطیلات سراسری در کشورهند که برای همه اقوام و در همه مناطق تعطیل است سه روز در سال است. اما تعطیلات سالیانه به صورت میانگین برای کارمندان شرکت های خصوصی بین 15 تا 20 روز است. هندی ها به مرخصی گرفتن های روزهای بین تعطیلی ها برای طولانی کردن تعطیلات خود عادت دارند. شلوغ ترین فصل مسافرت برای شهروندان هندی تعطیلات تابستانی مدارس در ماه ژوئن است که در آن بسیاری از خانواده ها به سفرها و تفریح های متعدد می پردازند.

* اندونزی:

جشن عید فطر در آخرین روز ماه مبارک رمضان یکی از برجسته ترین اعیاد و تعطیلات اندونزی محسوب می شود. در این روز که در زبان محلی لباران نامیده می شود، بسیاری از کلان شهرنشینان به ویژه مسلمانان به زادگاه های خود که اغلب مناطق روستایی هستند، باز می گردند. دولت نیز معمولاً تعطیلاتی یک هفته ای (پنج روزه) را برای بهره گیری کامل شهروندان از عید در نظر می گیرند.

* مالزی:

مالزی هر سال از تعطیلات قابل توجهی برخوردار است. کارمندان این کشور معمولاً از 14 تا 24 روز مرخصی سالیانه و 30 روز مرخصی پزشکی بهره می برند. اکثر این تعطیلی ها یا به نوعی مرخصی ها در پایان یا آغاز سال که مصادف با جشن ها و مراسم سنتی و تعطیلات رسمی همچون عید مبارک، کریسمس، سال نو چینی و دیپاوالی است، گرفته می شوند. فصل تعطیلات مالزی معمولاً از ماه نوامبر آغاز و تا فوریه سال بعد ادامه خواهد داشت.

* کره جنوبی:

مرخصی کارمندان کره ای در طول سال های 2005 تا 2006 به یک اندازه بود. در سال های گذشته تعادلی میان تعطیلات عمومی به وجود آمده و تعداد روزهای تعطیلی حاصل از مرخصی های کاری به سبب کم شدن تعطیلات ملی، افزایش یافته بود. از طرف دیگر تصویب طرح یک هفته کاری - پنج روزه - برای کارمندان، وجهه تعطیلات را تغییر داد و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته آن ها را به دو روز رساند. این افزایش به زیاد شدن سفرهای داخلی شهروندان و اقامت های بلند مدت آنان در تفرجگاه ها دو سال اخیر، شد.

* ترکیه:

تابستان مهمترین زمان برای تعطیلات در ترکیه است. عشق به هوای گرم حتی مسافران را در روزهای تعطیل زمستان به سمت مناطق گرمتر در جنوب این کشور می کشاند. تعطیلات مذهبی نیز یکی دیگر از ایام تعطیل ترکیه محسوب می شوند. دو جشنواره مذهبی و سه روز تعطیلات ملی از جمله روزهای غیر کاری این کشور هستند که شمار ایام تعطیل ترکیه را به 13 روز می رسانند.

فصل سوم: جمع بندی و نتیجه گیری

1. در اسلام اصل با کار و کوشش است و حتی در روز جمعه که امروزه نماد تعطیلی مسلمانان می باشد، قرآن کریم دستور کار و تلاش بعد از اقامه نماز جمعه را می دهد: «فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلاَةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ ا...».
2. سازماندهی برنامه های فرهنگی و آموزشی رسانه ای و غیر رسانه ای در تعطیلات برای جامعه ضروری است، تا بدین وسیله بتوان به حداکثر بهره وری فرهنگی در تعطیلات رسمی موجود کشور دست یافت و از آفات و اتلاف و وقت ها در تعطیلات جلوگیری کرد.
3. ارائه برنامه های دقیق و جامعه برای تقویت و نهادینه سازی مفاهیم مربوط به شاخص های دینداری درونی و بیرونی، آموزش سبک و شیوه مهارتهای زندگی اسلامی و ایرانی، هدف گذاری و برنامه ریزی بر اساس آموزه های اسلامی و... یکی از نیازهای جدی مسلمان ایرانی است که امکان برنامه ریزی برای آن در ایام تعطیل فراهم است.
4. تعطیلات موجب تجدید قوا و نشاط نیروی کار - که از منظر اقتصادی سرمایه اصلی کشور به حساب می آید - و باعث بهبود کیفیت و کمیت کار در کشور می شود و در نتیجه از نظر اقتصادی نیز تأثیر مثبتی خواهد داشت.
5. در اسلام در عین جدایی ناپذیری فرهنگ و اقتصاد و وجود ارتباط وسیع تعاملی در این دو حوزه نهایتاً به فرهنگ بیش از اقتصاد بها داده شده، همچنانکه معاد از معاش والاتر و ارزشمندتر می باشد و روح اصیل تر از جسم است. حال آن که اکثر تحلیل ها و قضاوت ها در مورد تبعات منفی و مثبت تعطیلات رسمی کشور بر پایه مضرات و منافع اقتصادی بنا شده است و این امر برگرفته از نگاه مکاتب مادی به زندگی و فعالیت انسان و کاملاً بر خلاف نظام ارزشی اسلام است. اگر در کشورهای اروپایی صرفاً با ایجاد انگیزش مالی فزاینده، میانگین ساعات کاری شهروندان خود را بالا می برند. در اسلام با تقویت تقوی، ایمان و تعهد، این کار به نحو مطلوب تری قابلیت تحقق را خواهد داشت.
6. صله رحم از سفارشات اسلام است که باعث افزایش فرهنگ مهرورزی، انسجام فامیلی، تجدید قوا و.... خواهد شد و به راحتی نمی توان فواید آن را نادیده گرفت. تأثیر عمیق شرکت در عزاداری ها و اعیاد مذهبی و فواید فوق العاده فرهنگی آن که باعث تجدید قوای روحی و مذهبی مردم می شود و هدف از همه ی این اقدامات انسان سازی است، از کارهای سازنده تعطیلات است که باید مورد توجه صاحبنظران و برنامه ریزان امور قرار گیرد.
7. با تعطیلی نظام رسمی کاری، فعالیت و کسب و کار نظام کاری غیررسمی در کل کشور به خاطر رشد و افزایش سفر آغاز می شود. همچنین در تعطیلات مذهبی. همچون تاسوعا و عاشورا مخارج عظیم مردمی برای انجام مراسم مذهبی صورت می گیرد که موجب افزایش درآمد در بخشهای مختلف می شود. بنابراین نقش نظام کاری غیررسمی را در افزایش تولید ناخالص ملی نباید نادیده گرفت.
8. بررسی ها نشان می دهد تعطیلات سالانه اکثر کشورهای جهان بین 110 تا 129 روز است. به عنوان مثال کشورهای توسعه یافته ای همچون روسیه 123 روز، ژاپن 119 روز، ترکیه، اتریش و کره جنوبی هر یک 117 روز، کانادا و ایتالیا 116 روز، آمریکا، اسپانیا، چین، مالزی و دانمارک نیز 115 روز تعطیلات سالانه رسمی را در کشور خود دارند. البته به این تعطیلات باید تعطیلات اختصاصی بانکها و کارخانه های آنها را نیز اضافه کرد. اما در ایران با احتساب «25 روز تعطیلی رسمی» و «52 روز تعطیلی روز جمعه»، تعداد روزهای تعطیل به «77 روز» می رسد. اگر «نیم پنجشنبه تعطیلی» نیز به آن افزوده شود تعداد کل روزهای تعطیل در ایران «103 روز» خواهد بود که بر این اساس، ایران در مقایسه با کشورهای جهان، به جز یک کشور، کمترین تعطیلات را در جهان دارد.
9. آنچه که در مطبوعات و سایت ها مطرح می شود که تعطیلات در ایران بیشتر از همه کشورهای جهان است ناظر به تعطیلات رسمی است که باید گفت واقعیت این گونه نیست. اولاً: بیشترین تعطیلات رسمی (26) در تقویم کشور سری لانکا وجود دارد ثانیاً: علاوه بر این در تقویم کشور بوسنی و هرزگوین نیز 25 روز تعطیلات رسمی وجود دارد ولی 15 روز آن مناسبت های اسلامی و مذهبی بر اساس تقویم قمری است و که به خاطر همزمانی آن را با روزهای تعطیل آخر هفته، میزان تعطیلات واقعی کشور به طور متوسط حدود 20 روز است و در برخی از سال ها به 18 روز نیز رسیده است. گفتنی است روسیه 19 روز، ژاپن 18 روز و اتریش، کانادا و چین هر یک 17 روز دارای تعطیلات رسمی هستند. بنابراین با توجه به آن چه که در بند قبلی گفته شد معلوم می شود که ایران (به جز یک کشور ) کمترین تعطیلات سالانه را در جهان دارد.
10. افزایش و توجه به بهره وری و کار مفید در روزهای کاری، کاهش درآمد ایام تعطیل را به میزان زیادی جبران خواهد نمود (برای مثال افزایش ده دقیقه ای ساعت کار مفید، معادل با افزایش 6 روز کاری است). همچنین ضروری است برای افزایش سهم منابع انسانی در تولید ثروت و افزایش بهره وری انسانی پژوهش هایی برای ارائه راهکارها و برنامه ریزی برای اقدامات لازم صورت گیرد. بنابراین حذف چند روز تعطیل، در مقایسه با افزایش بهره وری تأثیر چندانی در تولید ناخالص ملی ندارد.
11. با توجه به مطالب پیش جایگزینی نگاه اسلامی و بومی با در نظر گرفتن مقتضیات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به جای رویکرد غربی و لیبرالیستی به تعطیلات و نگاه جامع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تعطیلات به جای نگاه تک بعدی امری ضروری است.

پی نوشت :

1. در سری لانکا علاوه بر 26 روز تعطیلی عمومی، بانک ها 3 روز تعطیلی اختصاصی دارند. گفتنی است تعطیلی اختصاصی بانک ها در اکثر کشورهای جهان وجود دارد.

فهرست منابع تحقیق:
* گزارش های پژوهشی و کارشناسی کمیسیون های تخصصی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تعطیلات.
* گزارش های کارشناسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در خصوص ساماندهی تعطیلات رسمی ایران.
* WWW.calendarlabs.com
* WWW.qppstudio.net
منبع مقاله :
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی